Sinds de wijziging van de Wgs mogen schuldhulpverleners meer informatie opvragen. Het Inlichtingenbureau faciliteert dit.

1. Gegevens die je nodig hebt voor een besluit tot toegang kun je via het IB opvragen bij de Rijksdienst voor Identiteitsgegevens, gemeentelijke sociale dienst en SVB.
2. Gegevens voor het plan van aanpak vraag je op bij SVB, UWV, Kadaster, Rijksdienst voor Identiteitsgegevens, RDW, KvK en Belastingdienst.
3. Je kunt via het IB ook gebruikmaken van de Centrale rekenvoorziening beslagvrije voet.

Dit is gratis. Houd wel rekening met de kosten voor e-herkenning (een paar tientjes per jaar per medewerker). klik voor aanmeldformulieren.

Sluit meteen ook aan op VISH en het Schuldenknooppunt.

Hier zie je in één oogopslag welke gegevens je mag opvragen voor het plan van aanpak (klik om te vergroten):

Meld je aan voor het webinar Nieuwe Informatiediensten voor Gemeentelijke Schuldhulpverlening van het IB op 21 maart.

Mensen kunnen straks van het NIvB een goed onderbouwde berekening krijgen van wat zij maandelijks kunnen aflossen. Het idee is dat schuldeisers straks automatisch het aflosvoorstel overnemen.

De schuldenaar stuurt via bijvoorbeeld de Buddy app zijn inkomsten en uitgaven naar NIvB. Het Nibud maakt achter de schermen de berekeningen. Dit gebeurt grotendeels geautomatiseerd en dus snel.

Lees meer op betalingsregelingen.nl. Het NIvB bevindt zich in de testfase en is een initiatief van Pieter Hilhorst, Nibud, NVVK en Buddy Payment.

Mooi. Dit gaat de goede kant op. Nu alleen nog een wettelijk recht op betalingsregeling.

Eerder dit jaar riep staatssecretaris Van Ark gemeenten op om bij verrekening van vorderingen met de bijstandsuitkering de in de wet geïntroduceerde 95%-regel te hanteren.

De meeste gemeenten geven hier gevolg aan, is mijn indruk. In sommige gemeenten gaat de uitvoering hiermee direct aan de slag. De meeste gemeenten laten eerst het college hiertoe een besluit nemen en leggen het vast in beleidsregels terugvordering en verhaal. Dat lijkt me ook wel zo netjes. Hieronder een paar ingrediënten voor je collegevoorstel (met dank aan collega’s uit diverse gemeenten!):

Het college besluit:

1. bij de verrekening van schulden met de bijstandsuitkering standaard uit te gaan van een beslagvrije voet van 95% van de bijstandsnorm;
2. deze 95%-regel alleen in te voeren voor nieuwe beslagen en verrekeningen en bestaande beslagen en verrekeningen ongemoeid te laten (Je kunt er ook voor kiezen om lopende verrekeningen en terugbetalingsregelingen wel opnieuw te beoordelen bij bijvoorbeeld de eerstvolgende statusupdate. Binnen 1 jaar is dan de overgang gerealiseerd);
3. de mogelijkheid te bieden om op basis van maatwerk en in overleg met de bijstandsgerechtigde af te wijken van de 95%-regel;
4. bij beslaglegging de bijstandsgerechtigde standaard (schuld)hulpverlening aan te bieden of daarnaar te verwijzen (dit staat eigenlijk los van de oproep van Van Ark, maar kun je wel mooi meepakken in het kader van vroegsignalering)

Argumenten:

• Uitstel van de wetgeving staat los van een inhoudelijke discussie. Er is maar 1 reden waarom de wet niet nu al van kracht is: grote organisaties zoals Belastingdienst en UWV zijn niet in staat om vóór 2021 de uitvoering te realiseren. De wet zelf is al aangenomen door 2e en 1e Kamer.

• We willen niet onnodig lang wachten tot 2021. Daar is niemand mee gediend. De nieuwe beslagregels zijn soepeler en eenvoudiger. Het biedt een betere bescherming van het bestaansminimum en zorgt voor minder administratie. Het legt gemiddeld genomen niet alleen een lagere claim op het besteedbare inkomen van de klant (schuldenaar), maar vraagt ook minder informatie om de beslagvrije voet te berekenen. Voor de bepaling van de beslagvrije voet zijn geen gegevens nodig over zorgkosten en woonkosten. Concreet zorgt uitvoering van de tussenmaatregelen er voor dat de klant in beginsel kan blijven beschikken over het volledige vakantiegeld.

• De nieuwe werkwijze is eenvoudiger voor schuldenaar en gemeente. Door vervolg te geven aan de oproep van de staatssecretaris wordt de verrekening van de bijstandsuitkering eenvoudiger voor de schuldenaar en de gemeente. De gemeente hoeft geen gegevens over o.a. huur en zorgpremie op te vragen, en de bijstandsgerechtigde hoeft deze niet meer aan te leveren.

• Niet alleen uitkeringsgerechtigden hebben belang bij een toepassing van de nieuwe regels. Een uitkering is een tijdelijk vangnet. Bij het vinden van vinden van werk is het inkomen niet meteen veel hoger dan de voorheen genoten uitkering. Dat blijkt uit ervaringsgegevens. Het vooruitzicht op een hoger maandelijkse aflossing werkt niet als een stimulans om te gaan werken. Het ontneemt bovendien de financiële ruimte om achterstanden in te lopen of te bouwen aan een betere toekomst. Bij het terugbetalen van vorderingen door klanten die geen uitkering meer ontvangen –met name door aan het werk te gaan- is het daarom redelijk om eveneens uit te gaan van een inhouding van 5% van het eerdere bijstandsinkomen. Uiteraard wel voor zover de schuldenaar meewerkt aan de terugbetaling.

• Als het nodig is kun je altijd terugvallen op de bestaande regelgeving. Gemiddeld genomen valt toepassing van de nieuwe beslagregels gunstig uit voor de klant. Uiteraard kan de klant terugvallen op de oude beslagwetgeving als deze voor de specifieke situatie voordeliger uitpakt. Er zijn dan wel gegevens nodig over huur, huurtoeslag, ziektekosten, ziektekostenverzekering e.d. (je zou kunnen werken met een piepsysteem: je hanteert standaard 95% maar vraagt huur- en zorgkosten e.d. als de klant verzoekt een andere beslagvrije voet te berekenen).

• De financiële gevolgen voor bijstandsgerechtigden zijn beperkt. De huidige beslagvrije voet is 90% van de bijstandsnorm, maar omdat er een correctiemogelijkheid is voor hogere huurkosten en ziektekostenpremie, is er in de praktijk meestal geen enkele ruimte voor beslag. De nieuwe wet gaat ervan uit dat iedereen afloscapaciteit heeft van ten minste 5% van de bijstandsnorm. Anders zou iemand met een laag inkomen eindeloos schulden kunnen maken, zonder ‘sanctiemogelijkheid’. Overigens wordt in de schuldhulpverlening ook al jaren uitgegaan van een minimale afloscapaciteit van 5%. De 95%-regel wordt tot invoering van de nieuwe wet bij ons alleen toegepast bij nieuwe beslagen en verrekeningen. Bestaande beslagen en verrekeningen worden ongemoeid gelaten. Dat betekent o.a. dat de gemeente (vaak zelf schuldeiser) tot invoering van de nieuwe wet niet een bedrag gaat inhouden op de bijstandsuitkering als daar volgens de huidige wet geen ruimte voor is. Op basis van maatwerk en in overleg met de bijstandsgerechtigde wordt bovendien ook bij nieuwe gevallen voorkomen dat er problematische financiële situaties ontstaan.

• Intern zijn werkzaamheden nodig om een start soepel te laten verlopen. De medewerkers moeten weten wat de wijzigingen zijn en wat dit concreet betekent voor nieuwe en lopende zaken. Dat vraagt om instructie met daarbij aanpassing van faciliteiten zoals rapportages, brieven, beschikkingen, formulieren, applicatie en handboek. Daarnaast is afstemming nodig met samenwerkingspartners (intern en extern) en uiteraard klanten. Belangrijke samenwerkpartners zijn bewindvoerders, deurwaarders, sociaal raadslieden en schuldhulpverlening. Voor een verantwoorde invoering is voldoende voorbereidingstijd nodig.

• Er zijn geen nadelige financiële gevolgen voor de gemeente. Bij een beperkt aantal gevallen kan de gemeente als schuldeiser straks per maand minder terugvorderen. Het duurt daardoor langer voordat de vordering is terugbetaald. Daar staat tegenover dat er naar verwachting straks meer gevallen zijn waarbij de gemeente juist meer kan terugvorderen. Na invoering van de wet kan (lees: moet) de gemeente bovendien waarschijnlijk ook oude terugvorderingsmaatregelen gaan effectueren, dus in gevallen waar tot dusver geen beslagruimte was. Verder geldt dat de vereenvoudigde werkwijze een (kleine) besparing op de uitvoeringskosten oplevert.

• Het aanbieden van (schuld)hulpverlening voorkomt escalatie van problemen. Het aanbieden van (schuld)hulpverlening bij beslag op bijstand sluit aan bij de wens van het kabinet en het college om schulden eerder te signaleren en op te pakken. Bij beslag op bijstand wordt in de huidige situatie geen hulp aangeboden. Het risico bestaat dat hierdoor de schuldenproblematiek groter wordt.

Betrokkenheid en communicatie
De 95%-regel wordt na vaststelling door het college openbaar. Bijstandsgerechtigden worden hier niet apart over geïnformeerd. Voor bestaande gevallen zijn er immers geen consequenties (tenzij je ervoor kiest die wel mee te nemen!). Bij nieuwe gevallen wordt de betreffende bijstandsgerechtigde gericht geïnformeerd. Het is zinvol om ook ketenpartners zoals sociaal raadslieden en schuldhulpverleners te informeren.

Vervolg

• De 95%-regel en het (schuld)hulpverleningsaanbod worden direct na vaststelling door het college ingevoerd bij nieuwe beslagen en verrekeningen;
• De 95%-regel is na vaststelling door het college een aanvulling op de Beleidsregels Terugvordering & Verhaal. Bij de eerstvolgende actualisatie van deze beleidsregels zullen de 95%-regel en het (schuld)hulpverleningsaanbod worden ingevoegd.

Praktische uitwerking

• We gaan uit van een maandelijkse verrekening van 5% met de maandelijkse uitkering. Het vakantiegeld blijft dan volledig vrij besteedbaar voor de klant. Op verzoek van klant evt. een maatwerkoplossing kiezen door deels maandelijkse te verrekenen en deels via vakantiegeld.
• Het is niet meer mogelijk om een inhouding bij een kostendelersnorm op te leggen omdat dit in het huidige vastgestelde stelsel juridisch niet mogelijk is. De uitvoering van de oproep van de staatssecretaris brengt de belanghebbende in een nadeligere positie dan de huidige vastgestelde juridische context. Om een inhouding mogelijk te maken bij een kostendeler is inwerkingtreding van de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet noodzakelijk. In minnelijk overleg is een terugbetalingsregeling natuurlijk wel mogelijk.
• Bij een inhouding op de jongerennorm <21 jaar kan slechts een maximale inhouding plaatsvinden van 5% plaatsvinden op de norm voor levensonderhoud. Een inhouding op eventuele aanvullende bijzondere bijstand voor levensonderhoud is niet mogelijk.
• Hoe stel je je op richting beslagleggers als je als gemeente volgens nieuwe systematiek verrekent? Je meldt dat ‘maximaal verrekend wordt, omdat er vordering van de gemeente is’, en dat er dus geen ruimte meer is voor beslag. Word je (waarschijnlijk in uitzonderlijke gevallen) toch aangesproken door de beslaglegger om alsnog af te dragen, dan kun je alsnog een lagere beslagvrije voet gaan hanteren.

Eerder dit jaar riep staatssecretaris Van Ark gemeenten op om bij verrekening van vorderingen met de bijstandsuitkering de in de wet geïntroduceerde 95%-regel te hanteren. Ik schreef toen o.a. dit artikel. Lees ook even de commentaren eronder.

Gisteren schreef Van Ark in Gemeentenieuws:

‘Concreet vraag ik gemeenten om bij verrekening van een vordering met een lopende bijstandsuitkering minimaal uit te gaan van een beslagvrije voet ter hoogte van 95% van de bijstandsnorm voor een alleenstaande, respectievelijk gehuwde (ex. artikel 21 van de Participatiewet). In twee specifieke situaties is sprake van een uitzondering en zal (toch) een lagere beslagvrije voet kunnen worden gehanteerd:

• als u bij de berekening van de beslagvrije voet rekening heeft kunnen houden met alle correcties en op basis daarvan een lagere beslagvrije voet voor betrokkene geldt;
• als er naast de verrekening ook beslag is gelegd op de uitkering en de beslagleggende partij een lagere beslagvrije voet hanteert. *

Door op deze wijze te handelen kunt u reeds in hoge mate anticiperen op de aanstaande wetgeving, terwijl ook de schuldenaar op deze manier reeds de vruchten plukt van de met de wet beoogde betere bescherming van zijn bestaansminimum.’

* In deze situatie zou het hanteren van de 95% regel immers enkel tot gevolg hebben dat u afdrachtplichtig wordt richting de beslagleggende partij, terwijl er dan voor de schuldenaar niets verandert.

Minister Dekker heeft vorige week het wetsvoorstel tot herziening van het beslag- en executierecht aan de Tweede Kamer aangeboden. Het wetsvoorstel regelt o.a. dat er een beslagvrij bedrag bij beslag op een bankrekening wordt ingevoerd en dat het beslagverbod op roerende zaken wordt gemoderniseerd.

Lees meer over de aanleiding en totstandkoming.

Lees op schuldinfo.nl over de huidige regels rond bankbeslag.

Wanneer beslag wordt gelegd op uitkering/loon moet de beslagvrije voet worden toegepast. Die regel geldt nu al, en zal nog steeds gelden als straks de vereenvoudigde beslagvrije voet wordt ingevoerd.

Maar de beslagvrije voet geldt niet bij beslag op de bankrekening.

Beslagleggers kunnen dus op de dag waarop loon/uitkering worden gestort, alsnog beslag leggen op het hele bedrag. Dat ondergraaft de werking van de beslagvrije voet natuurlijk enorm. De Ombudsman roept de regering daarom op wettelijk te regelen dat ook bij bankbeslag de beslagvrije voet wordt toegepast.

Belastingdienst, CJIB, DUO, LBIO, SVB en UWV hebben – vooruitlopend op wetgeving – met elkaar afgesproken de beslagvrije voet bij bankbeslag ‘informeel’ te zullen respecteren. De Koninklijke Beroepsorganisatie van Gerechtsdeurwaarders (KBvG) heeft aangegeven dat gerechtsdeurwaarders dit alleen kunnen als hun opdrachtgevers daarmee akkoord gaan.

Lees meer op de website van de Nationale ombudsman en bekijk de uitzending van Vara’s Kassa hierover. Lees op schuldinfo hoe bankbeslag werkt.

Naschrift d.d. 18 mei. Tijdens het NVVK-congres ‘Oog voor de ander‘ meldde staatssecretaris Klijnsma dat ook zij vindt, dat bij bankbeslag de beslagvrije voet moet worden gerespecteerd.

Vorige week werd het wetsvoorstel vereenvoudiging beslagvrije voet aangenomen door de Tweede Kamer. Ook in de Eerste Kamer is er breed draagvlak voor het wetsvoorstel: het wordt op 7 maart als hamerstuk afgedaan. Beoogde invoeringsdatum is 1 januari 2018.

Het Wetsvoorstel vereenvoudiging beslagvrije voet is zojuist als hamerstuk afgedaan in de Tweede Kamer! Gelukkig dus nog vóór de verkiezingen. Nu gaat het naar de Eerste Kamer. Verwachting is dat de nieuwe beslagvrije voet in werking treedt op 1 januari 2018.

De nieuwe beslagvrije voet gaat uit van vaste bedragen per leefsituatie. Er worden vier leefsituaties onderscheiden:

1. alleenstaande;
2. alleenstaande ouder met een of meer kinderen < 18 jaar;
3. gehuwden zonder kinderen < 18 jaar;
4. gehuwden met een of meer kinderen < 18 jaar.

Daarnaast worden drie inkomensgroepen onderscheiden:

a) geen recht op toeslagen;
b) wel recht op toeslagen;
c) inkomen gelijk aan of lager dan bijstandsnorm.

Voor mensen die geen recht hebben op toeslagen (i.v.m. relatief hoog inkomen) geldt per leefsituatie een beslagvrije voet van ongeveer €1.486, €1.623, 1.957 respectievelijk € 2.093.

Voor mensen die wel recht hebben op toeslagen (vanwege een lager inkomen) geldt een andere berekening. Dat is maar goed ook, want anders zouden zij in geval van beslag over meer inkomen beschikken dan schuldenaren zonder recht op toeslagen. Voor mensen die recht hebben op toeslagen geldt een bedrag gelijk aan 95% van de bijstandsnorm, vermeerderd met een compensatiekop. Die compensatiekop bestaat uit drie componenten namelijk, zorg, wonen en kinderen (twee als de schuldenaar geen kinderen heeft). De precieze berekening vind je op p. 23 van de Memorie van Toelichting.

Dan is er nog de groep met een inkomen onder of gelijk aan de bijstandsnorm. In de huidige berekening is de beslagvrije voet vaak hoger dan het inkomen zelf. Schuldenaren met zo’n inkomen hebben op dit moment geen afloscapaciteit. Dit zou ook gelden in het nieuwe model als de berekening zoals voorgesteld voor de groep toeslaggerechtigden ook zou gelden voor de inkomens onder de bijstandsnorm. Het kabinet wil echter een belangrijk signaal afgeven: financiële verplichtingen moeten worden nagekomen! Schuldenaren moeten op hun verantwoordelijkheid worden gewezen en mogen niet het gevoel krijgen dat zij voor schuldeisers onaantastbaar zijn. Daarom wordt hun beslagvrije voet vastgesteld op 95% van het netto-inkomen inclusief vakantiebijslag. Met dit voorgestelde percentage wordt aangesloten bij de norm die de NVVK hanteert in een minnelijke schuldregeling, indien de schuldenaar op basis van het voor hem geldende vrij te laten bedrag (VTLB, een afgeleide van de beslagvrije voet) niet over afloscapaciteit blijkt te beschikken.

Eenvoudiger
Om de nieuwe beslagvrije voet te berekenen is een beperkt aantal gegevens nodig over leefsituatie en inkomen. Deze zijn grotendeels uit bestaande registraties te halen, zoals de BRP en de polisadministratie. De schuldenaar hoeft in beginsel, behoudens in een beperkt aantal uitzonderingsgevallen, geen informatie meer aan te leveren.

Deze week is het wetsvoorstel beslagvrije voet ter consultatie gepubliceerd op overheid.nl.

Eind vorig jaar kondigde Klijnsma aan dat ‘het streven is de beslagvrije voet zo veel mogelijk door een vast bedrag per leefsituatie vorm te gegeven. Bij de vaststelling van dit vaste bedrag wordt aansluiting gezocht bij de uitkomsten van het huidige systeem. Uitgangspunt is daarmee dat de hoogte van de beslagvrije voet grosso modo gelijk blijft. Er kan echter niet uitgesloten worden dat er individuele verschillen zullen zijn met het huidige systeem.’

In een Kamerdebat meldde Klijnsma deze week dat zij haar ‘stinkende best’ doet om de nieuwe beslagvrije voet op 1 januari 2017 in te voeren.

Wil je meedenken over de nieuwe beslagvrije voet? Doe dat via schuldinfo op LinkedIn.

De Gemeentelijke Kredietbank in Assen wil dat burgers met een enkelvoudige schuld zelf de kosten gaan betalen voor schuldhulpverlening. Dat staat in de ‘innovatieagenda’, die de GKB heeft aangeboden aan de gemeenteraad van Assen.

In vijf gemeenten loopt inmiddels een proefproject waarin mensen zelf opdraaien voor de kosten van de schuldhulpverlening. En volgens GKB-directeur Jan Tingen naar volle tevredenheid. “De burger als zelfbetaler voelt zich vele malen meer betrokken bij het schuldhulpverleningstraject. De trajecten verlopen daardoor sneller en  effectiever en dat genereert uiteindelijk een besparing.” De werkwijze ‘zelfbetalers’ wordt in het eerste kwartaal van 2016 uitgeschreven en aangeboden aan alle gemeenten in het werkgebied van de GKB. Bron: Asser Courant.

Interessant initiatief. Grote vraag is natuurlijk wie bij een schuldsanering feitelijk betaalt: de schuldenaar (uit zijn vrij te laten bedrag) of de schuldeiser? Zoek ik uit en wordt vervolgd…

Lees op mijn blog ook: Eigen bijdrage schuldhulpverlening (2009!) en Schuldeisers betalen voor schuldhulpverlening (2011).