De VNG presenteert ook een model toelatingsbeschikking. Hij is uitgebreider dan de voorbeeldbeschikking die ik vorige week op mijn blog zette.

Volgens de gewijzigde Wgs moeten we vanaf 1 januari een beschikking afgeven met daarbij een plan van aanpak. De Memorie van Toelichting (p. 9) zegt dat het een plan van aanpak ‘op hoofdlijnen’ mag zijn. In het besluit gemeentelijke schuldhulpverlening staat dat je diverse bronnen moet raadplegen voor je plan van aanpak.

Omdat er nog geen modelbeschikking is en de tijd begint te dringen, heb ik met hulp van collega’s een eerste opzet gemaakt. Belangrijkste is dat de aanvrager weet waar hij aan toe is: welke hulp krijg ik, hoeveel kan ik maandelijks besteden en wat zijn de doorlooptijden? Hij wordt nog geredigeerd naar B1 niveau en juridisch getoetst. Suggesties zijn welkom!

Lees ook:

• Beschik niet alles (10 dec. 2020)
• Voorbeeld verordening beschikkingstermijn schuldhulp (sept. 2020)
• Beschikking schuldhulpverlening (mei 2020)

Er is veel te doen over de BKR-registratie. Uit het besluit gemeentelijke schuldhulpverlening volgt dat we een BKR-melding moeten doen zodra we de toelatingsbeschikking afgeven. Dat is onwenselijk, omdat het de drempel voor schuldhulp verhoogt, en het is bovendien in strijd met de wet, zeggen Schuldinfo en Schulinck.

Daarnaast worstelen gemeenten met de vraag in welke gevallen er in het kader van de nieuwe Wgs een beschikking (met plan van aanpak) moet worden afgegeven. En gaat bij vroegsignalering altijd de beschikkingstermijn lopen zodra iemand bij een huisbezoek ‘hulp accepteert’?

Volgens mij moeten we zéker bij problematische schulden beschikkingen afgeven, en dus ook een BKR-melding doen. Bij lichte hulpverlening zou ik terughoudend zijn. Denk daarbij aan hulp bij thuisadministratie, eenvoudige betalingsregelingen en aanvragen voorzieningen, zoals dat wordt geboden door schuldhulpverleners, maar vooral ook door o.a. vroegsignaleringsteams, wijkteams, sociaal raadslieden en vrijwilligers in het voorveld.

Dat is volgens mij proportioneel, en in lijn met wat de Wgs en BKR-registratie beogen.

Aanvulling d.d. 22/1/2021: Minister Koolmees houdt vast aan verplichte BKR-registratie bij beschikking. Hij kondigt in antwoorden op Kamervragen aan dat hij de Wgs op dit punt zal verduidelijken.

In een brief aan de Tweede Kamer presenteert staatssecretaris Van ’t Wout drie maatregelen die nog worden uitgewerkt in wetsvoorstellen:

1. Reactietermijn schuldeisers
   Schuldeisers moeten straks binnen een nader te bepalen termijn reageren op een verzoek tot een schuldregeling.
2. Van 5 naar 2 jaar
   Iemand met schulden kan straks al na 2 jaar goed gedrag, de zogenoemde goede trouw-toets, weer toegang krijgen tot de Wsnp. Nu is dat nog 5 jaar.
3. 10-jaarstermijn
   Op dit moment krijgen mensen die binnen 10 jaar opnieuw in de schulden komen geen toegang tot de Wsnp. Straks mag de rechter mensen die buiten hun schuld – bijvoorbeeld als gevolg van een economische crisis – binnen 10 jaar opnieuw in de financiële problemen komen, wel opnieuw toelaten tot de Wsnp.

Zie hier de beloofde voorbeeld verordening (in WORD).

Met dank aan de collega’s van Juridische Zaken De Ronde Venen.

Naschrift d.d. 8/10: zie hier de modelverordening van de VNG.

Gemeenten moeten vanaf 1 januari 2021 in een verordening vastleggen binnen welke termijn zij de beschikking voor schuldhulp afgeven. Deze termijn bedraagt maximaal 8 weken (conform Awb).

In maart werd in de Tweede kamer een amendement met deze strekking aangenomen.

Lees de integrale geconsolideerde wettekst, gemaakt met ‘wijzigingen bijhouden’. Art. 4a verordeningsplicht geel gearceerd. Met dank aan collega’s van SZW. Aan deze versie kun je geen rechten ontlenen. De officiële integrale versie verschijnt 1 januari 2021 op overheid.nl.

Lees ook nog de Memorie van Toelichting (11 oktober 2019) en Memorie van Antwoord (8 juni 2020) met antwoorden op Kamervragen over o.a. de verordeningsplicht.

Het wetsvoorstel Wijziging Wet gemeentelijke schuldhulpverlening ten behoeve van uitwisseling persoonsgegevens wordt op 23 juni 2020 in de Eerste Kamer als hamerstuk afgedaan! Inwerkingtreding per 1-1-2021 dus.

Bekijk alle artikelen in de rubriek wetsvoorstel schuldhulpverlening.

Vanaf 1 januari 2021 moeten gemeenten volgens de nieuwe Wgs een beschikking voor schuldhulpverlening afgeven. Dat doe je binnen 8 weken na het eerste gesprek waarin de hulpvraag is vastgesteld. Deze infographic van Schulinck geeft dat mooi weer (klik om te vergroten).

Heeft iemand een mooi voorbeeld van een beschikking? Dan deel ik die hier. Ik ben er een aan het maken voor De Ronde Venen.

Er wordt gewerkt aan een landelijk convenant met water- en energieleveranciers, woningcorporaties en zorgverzekeraars. NVVK is penvoerder. Inhoud:

• In welk stadium wordt achterstand gemeld
• Welke gegevens worden uitgewisseld
• Hoe wordt gemeld (BKR, RIS of anders)
• En misschien ook wat over (tijdelijke) opschorting incasso

Het voornemen is om het convenant nog dit jaar – en in ieder geval voor inwerkingtreding Wgs – te ondertekenen. Het is dus als individuele gemeente niet zinvol om de komende tijd heel veel energie te steken in het sluiten van overeenkomsten met deze landelijke partijen.

Let op: niet te verwarren met de landelijke vroegsignaleringsafspraken in het kader van Amargi.

Het wetsvoorstel tot wijziging van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening ten behoeve van de uitwisseling van persoonsgegevens is vandaag aangenomen door de Tweede kamer. Lees de wettekst en de samenvattingen van juni en oktober jl. Staatssecretaris Van Ark antwoordde vorige week op Kamervragen dat gemeenten geen extra middelen krijgen voor vroegsignalering. Wel gaf ze een kleine opening door te zeggen dat in de evaluatie de kosten-batenanalyse nog eens tegen het licht zal worden gehouden.

Vooral Kamerleden René Peters (CDA) en Jasper van Dijk (SP) hadden een goede dag vandaag:

Aangenomen amendementen en moties

1. Amendement Peters en Jasper van  Dijk. In de Wgs komt te staan dat gemeenten in een verordening moeten vastleggen binnen welke termijn na het eerste gesprek over de hulpvraag wordt besloten of iemand voor een schuldenregeling in aanmerking komt (de maximale Awb-termijn is 8 weken).
2. Motie Jasper van Dijk en Peters over onderzoek naar problemen met bewindvoering.
3. Motie Van Beukering-Huijbregts over borging van de privacy betrekken bij de evaluatie.
4. Motie Peters verzoekt de regering, om met gemeenten in gesprek te gaan en te bevorderen dat gemeenten periodiek met de betrokken maatschappelijke organisaties overleggen over preventie van schulden.
5. Motie Peters over een maatschappelijke kosten- en batenanalyse bij de evaluatie van de wet (En misschien concludeert de staatssecretaris op basis daarvan dat gemeenten toch extra middelen nodig hebben).
6. Motie Peters en Jasper van Dijk over per manifestpartij vragen om tot een vaste reactietermijn te komen.

Nu op naar de Eerste Kamer. Beoogde invoeringsdatum is 1 januari 2021.

Om de wijziging van de Wgs tot een succesvolle en effectief uitvoerbare wet voor gemeenten te maken, hebben VNG, Divosa, NVVK, gemeenten en uitvoerende partijen een korte uitvoeringstoets gehouden. In deze brief aan staatssecretaris Van Ark staan zes succesvoorwaarden, met veel nadruk op de zesde voorwaarde:

1. Behoud ruimte voor lokaal beleid bij het ontvangen, kwalificeren en verrijken van vroegsignalen
2. Specificeer de typen vroegsignalen
3. Stel een realistische termijn voor het plan van aanpak
4. Zorg voor een integrale benadering van de schuldenproblematiek
5. Beschikbaarheid van landelijke ICT-voorzieningen voor gegevensuitwisseling en de duidelijkheid van governance in de schuldenketen is nodig
6. Zorg voor voldoende capaciteit en financiële middelen

In februari jl. kregen we het voorstel tot wijziging van de Wgs onder ogen. Ik schreef daarover dit artikel. Inmiddels is er meer duidelijkheid over hoe de Wgs eruit gaat zien:

• Beoogde invoeringsdatum: 1 januari 2021. De komende 1,5 jaar geeft het ministerie van SZW gemeenten de ruimte om al met de genoemde meldende partijen persoonsgegevens uit te wisselen;
• Vroegsignalering wordt een verplichting. Gemeenten moeten dus signalen oppakken van genoemde meldende partijen. En de partijen moeten straks gaan melden. Dus ook de woningcorporaties;
• Bij alle signalen, dus ook enkelvoudige signalen moet de gemeente een aanbod doen tot een eerste gesprek (!). Dat hoeft niet via een huisbezoek, maar kan ook bijvoorbeeld telefonisch of per brief. Ik vrees dat vroegsignalering hiermee in veel gemeenten weer vervalt in het sturen van honderden brieven met een marginaal effect. Die ervaring hebben we al met bijvoorbeeld de energie- en water signalen. Dat is schieten met hagel. Zorg dus dat je van de meldende partijen zoveel mogelijk echt waardevolle meldingen krijgt. En de meldende partijen moeten zelf aantoonbaar hun best hebben gedaan om hun klanten te bereiken en een betalingsregeling aan te bieden.
• Je moet in het kader van vroegsignalering het aanbod tot een eerste gesprek doen binnen 4 weken na melding. Dat is dezelfde termijn als geldt voor de reguliere schuldhulpverlening.
• Er komt in de wet (of de MvT of AMvB) niet te staan na hoeveel maanden achterstand er gemeld moet worden. Dat kun je als gemeente dus zelf nog overeenkomen met de betreffende partijen.
• Je mag bij een vroegsignaleringsmelding niet checken of de klant al bekend is i.k.v. bijvoorbeeld Wmo, Jeugd, Participatiewet, schuldhulpverlening of wijkteam. De bepaling in art. 7c lid 2 geeft alleen een grondslag om dat te checken als de klant al een hulpvraag heeft geformuleerd.
• Binnen 4 weken na melding moet je in een gesprek de hulpvraag vaststellen, zo stond al in de wet. In art. 4a staat nu dat je na het eerste gesprek waarin de hulpvraag is vastgesteld een beschikking moet afgeven met een plan van aanpak. Ik meen te hebben begrepen dat we de melding moeten opvatten als een ‘aanvraag’ zoals bedoeld in de Awb. Dus vanaf dat moment moet je binnen 8 weken een beschikking afgeven.

Tot slot, in het kader van het project Amargi van de Goede Gieren maken we momenteel afspraken met diverse landelijke overheidsinstellingen en bedrijven over het doorgeven van signalen waarbij de klant heeft aangegeven dat hij behoefte heeft aan ondersteuning. Gemeenten kunnen straks meeliften op deze afspraken. Binnenkort meer daarover.

Moties
Op 3 juli nam de Tweede Kamer de volgende moties aan:

• Motie lid Bruins c.s. over brede aanpak van de stapeling van bestuurlijke boetes
• Motie lid Jasper van Dijk over groepen niet langer uitsluiten van gemeentelijke schuldhulpverlening
• Motie lid Peters c.s. over een verplichte reactietermijn op een betalingsverzoek
• Motie lid De Lange c.s. over terugkopen van opgekochte vorderingen door de schuldenaar
• Motie van de leden Raemakers en Bruins over de implementatie van het incassoregister
• Motie van de leden Raemakers en Peters over een keurmerk voor bewindvoerders
• Motie van het lid Peters c.s. over afspraken van gemeenten over voorkomen van huisuitzettingen

Knellende wetgeving
Op dezelfde dag besprak de commissie SZW van de Tweede Kamer het rapport Knellende schuldenwetgeving met 50 aanbevelingen van externe onderzoekers om wet- en regelgeving aan te passen. Ik sta achter de meeste aanbevelingen en zal er meer over schrijven zodra duidelijk is hoe de Tweede Kamer of het Kabinet deze oppakken.

Stelselwijziging
Geboeid las ik gisteren ‘Schuldhulp veel duurder dan nodig’ met nog verdergaande voorstellen van faillissementsrechter Erik Boerma om de schuldhulpverlening te verbeteren. ‘Je kan het in veel gevallen veel sneller en makkelijker regelen door mensen gewoon door de rechter failliet te laten verklaren. Met een snelle klap direct afdwingen dat de schuldeisers genoegen nemen met dat percentage, en klaar.’

Eerder dit voorjaar schreef advocaat en docent schuldsaneringsrecht Arnoud Noordam De wél effectieve variant van schuldhulp gaat stil ten onder. ‘In 60% van de gevallen wijzen schuldeisers het gemeentelijke aanbod af. De NVVK stelt nu voor alle schuldeisers wettelijk te verplichten aan de gemeentelijke schuldregeling mee te werken. Maar zo’n regeling hebben we al! Juist, dat is de Wsnp.’ Voor de korte termijn stelt hij voor het vereiste van het gemeentelijke voortraject te schrappen (een motie daartoe werd overigens niet aangenomen) of gemeenten te dwingen in alle gevallen waarin schuldeisers niet binnen zes maanden met een regeling hebben ingestemd, schuldenaren door te verwijzen naar de Wsnp. Op langere termijn bepleit hij één geïntegreerd, breed toegankelijk wettelijk traject dat in een veel eerder stadium van de hulpverlening algemeen wordt ingevoerd.

De gemeentelijke schuldhulpverlening komt er in veel beschouwingen niet goed van af. Het minnelijk traject is ‘stroperig’ en het wettelijk traject zou veel beter zijn. Nou denk ik, dat we inderdaad de voordelen van het wettelijk traject beter moeten benutten, en dat er nog veel te verbeteren is bij gemeenten, maar we moeten geen appels met peren vergelijken. Het technisch regelen van schulden is niet zo ingewikkeld. Een kwestie van goed rekenen. Het helpt natuurlijk wel dat een rechter een regeling eenzijdig kan opleggen, terwijl je als gemeente altijd in onderhandeling bent. Maar het stabiliseren van inkomsten, uitgaven en problematiek op andere leefgebieden zodat de schuldenaar rijp is om aan zijn aflosverplichtingen te gaan voldoen, is veel ingewikkelder. Dát is volgens mij de belangrijkste reden dat het gemeentelijke traject stroperiger is dan het wettelijke.

Zou het niet zinvol zijn om een door de gemeente voorbereid schuldregelingsvoorstel altijd door de rechter te laten bekrachtigen? Het op orde brengen van het dossier, het stabiliseren van inkomsten en uitgaven en een PvA om de oorzaken van schulden aan te pakken, laten we dan bij de gemeente. Rechtbanken zitten er ongetwijfeld niet op te wachten om deze volledige ‘intake’ op zich te nemen.

Wat ik verder zou willen, is dat gemeenten 90% van de schulden regelen met een saneringskrediet. Dus veel minder vaak met een schuldbemiddeling. Dat is in de meeste gevallen voordeliger voor zowel schuldeiser, schuldenaar als gemeente. Na de zomervakantie meer daarover…

De vlag mag bijna uit. Na ruim drie jaar knutselen ligt het wetsvoorstel klaar voor stemming in de Eerste Kamer. De commissie SZW van de Eerste Kamer acht de openbare behandeling van het wetsvoorstel voldoende voorbereid. Het voorstel wordt op 7 februari als hamerstuk afgedaan.

Invoeringsdatum is nog niet bekend. Ik ga nog maar even uit van 1 juli 2012. Inwerkingtreding hangt deels samen met de vormgeving van het moratorium en de kosten daarvan. De vormgeving van het moratorium moet nog worden uitgewerkt in een Algemene Maatregel van Bestuur. De kosten van het moratorium moeten worden gedekt uit de verhoging van de griffierechten. Het wetsvoorstel voor verhoging van de griffierechten is echter nog in behandeling in de Tweede Kamer. Mogelijk wordt de wet gemeentelijke schuldhulpverlening op 1 juli ingevoerd en wordt het moratorium in een later stadium toegevoegd. 

De Eerste Kamercommissie voor SZW heeft vandaag zoals aangekondigd nog enkele vragen geformuleerd voor de regering. Alleen de PvdA heeft vragen: over cijfermatige onderbouwing van de beoogde effectiviteitswinst, aanpak van de uitbuiting door de financiële sector en (monitoring van) de doorlooptijden.

De commissie bespreekt 20 december de nadere procedure. Stemming over het wetsvoorstel zal dus niet meer vóór de jaarwisseling plaatsvinden. Misschien halen we de tweede verjaardag van het wetsvoorstel dan nog. NB. de startnotitie met de eerste contouren van het wetsvoorstel dateert van februari 2009. Dus we zijn al bijna 3 jaar aan het knutselen. Het kan verkeren.

In november beantwoordde De Krom al vragen over het wetsvoorstel schuldhulpverlening. De eerste Kamer heeft nog aanvullende vragen.  De inbreng voor het nader voorlopig verslag vindt vandaag plaats. Ik denk, dat dit betekent dat de plenaire behandeling en stemming over de jaarwisseling heen worden getild.

Staatssecretaris De Krom heeft zojuist antwoord gegeven op vragen van de Eerste Kamer over het wetsvoorstel gemeentelijke schuldhulpverlening.

Ik hoop me later deze week wat meer in de antwoorden te kunnen verdiepen.

Staatssecretaris De Krom gaat niet optreden tegen gemeenten waarbij de wachttijden langer zijn dan wettelijk toegestaan. Dat schrijft hij in antwoord op Kamervragen. In het wetsvoorstel is vastgelegd dat de wachttijd tot het eerste gesprek waarin de hulpvraag wordt vastgesteld niet langer mag zijn dan 4 weken (3 dagen bij crisis). Maar dit is een zogenaamde ’termijn van orde’ waaraan rechters of het rijk geen sancties aan (kunnen) verbinden. Als je de termijn overschrijdt kun je natuurlijk wel problemen krijgen met je gemeenteraad!

En let op: omdat de schuldhulpverlening binnen de Awb gaat vallen, gaan allerlei andere termijnen gelden die bij overschrijding de gemeente wel degelijk een financiële boete kunnen opleveren. Bijvoorbeeld de termijn tussen aanvraag schuldhulpverlening en besluit over toelating of afwijzing.

Gisteren verzonden naar alle deelnemers van het platform schuldhulpverlening: de beleidsregels van één van de deelnemende gemeenten. De gemeente is als één van de eerste gemeenten klaar voor de nieuwe wet. Ik zet de beleidsregels nog niet op mijn blog, omdat ze nog niet openbaar zijn. Maar de platformdeelnemers hebben dus een streepje voor! Mijn collega Erik Rutten heeft de conceptversie op verzoek van de gemeente juridisch getoetst.

In een nieuwsbrief aan haar leden schrijft de NVVK: “De ingangsdatum van 1 januari 2012 zal gezien de te volgen procedure in de Eerste Kamer zeer waarschijnlijk niet gehaald worden, zodat wij op dit moment uitgaan van 1 juli 2012 als ingangsdatum van de Wet.” Ik sluit me bij die verwachting aan.

De Eerste Kamercommissie voor Sociale Zaken bespreekt op 13 september de procedure voor de behandeling van het wetsvoorstel schuldhulpverlening.

Onder deze link vindt je de versie van het wetsvoorstel gemeentelijke schuldhulpverlening waarin alle amendementen zijn verwerkt. Deze is naar de Eerste Kamer gezonden.

De Tweede Kamer heeft daags voor het zomerreces van mijn gezin en de Tweede Kamer het wetsvoorstel gemeentelijke schuldhulpverlening aangenomen. Dit is de versie van het wetsvoorstel die geldt sinds de 3e nota van wijziging (4 april 2011). Verder zijn de volgende amendementen aangenomen:

Aangenomen amendementen
17. Amendement Spekman over het toevoegen van nadere inhoudelijke eisen aan het plan dat de gemeenteraad vaststelt inzake de schuldhulpverlening van gemeenten.
32. Amendement Sterk, over het aangeven in het plan hoe wordt omgegaan met schuldhulpverlening bij gezinnen met inwonende minderjarige kinderen.
49. Amendement Sterk/Spekman over invoering breed wettelijk moratorium. Bij algemene AMvB kunnen later nog nadere voorwaarden worden gesteld aan de instelling van een moratorium van 6 maanden. Lees de toelichting in het amendement.
50. Amendement Sterk over verplichting voor banken om basisbankrekening aan te bieden.

Ook motie Ortega-Martijn/Spekman (nr. 40) over de financiering van vrijwilligers is aangenomen. Dit is een motie en heeft dus niet betrekking op de inhoud van de wet.

Kaderwet
Hoewel nu nog niet zeker is of de wet daadwerkelijk wordt ingevoerd, is dit al wel een historisch moment te noemen. Gemeenten krijgen expliciet de verantwoordelijkheid om schuldhulpverlening uit te voeren. Deze wet schrijft maar heel beperkt voor hoe gemeenten de schuldhulpverlening moeten uitvoeren. Maar het dwingt gemeenten wel om er goed over na te denken en het vast te leggen in een beleidsplan. Bovendien krijg je er twee instrumenten bij die het schuldhulpverlenen gemakkelijker maken: een moratorium en basisbankrekening.

Vervolg
Nu gaat het wetsvoorstel naar de Eerste Kamer. Vermoedelijke invoeringsdatum is 1 januari 2012. Gemeenten krijgen na invoeringsdatum waarschijnlijk nog 3 tot 6 maanden voor het opleveren van het verplichte beleidsplan. Maar het is niet onverstandig om alvast te beginnen met schrijven, want zodra de wet in werking treedt valt deze binnen het kader van de Awb. Binnen dat kader is het belangrijk dat je goed hebt vastgelegd – bij voorkeur ook in beleidsregels – hoe je schuldhulpverleningsaanbod eruit ziet en aan welke voorwaarden burgers moeten voldoen om ervoor in aanmerking te komen.

Vandaag zou gestemd worden over het wetsvoorstel gemeentelijke schuldhulpverlening. De Tweede Kamer heeft echter besloten de stemming uit te stellen tot overmorgen (donderdag). Dat is 1 dag voor het zomerreces en mijn vakantie. Als ik er aan toekom maak ik donderdag op dit weblog een mooi overzicht van aangenomen en afgewezen amendementen.

De plenaire behandeling van het wetsvoorstel gemeentelijke schuldhulpverlening staat gepland voor 21 juni. Als de plenaire behandeling dan wordt afgerond zal de Tweede Kamer naar verwachting stemmen op 28 juni.

De tweede termijn van de plenaire behandeling van het wetsvoorstel gemeentelijke schuldhulpverlening is gepland op 21 juni 2011 van 15.30-18.30 uur.

De bespreking van het wetsvoorstel schuldhulpverlening in de Tweede Kamer is alweer uitgesteld. Exacte datum is nog niet bekend, maar het wordt in ieder geval na het meireces. Er wordt dan nog niet gestemd. Ik schat in dat invoering op 1 juli niet meer gaat lukken…

De tweede termijn van de plenaire behandeling van het wetsvoorstel gemeentelijke schuldhulpverlening is uitgesteld tot 12, 13 of 14 april. Misschien wil de Kamer dit uitstel in verband met het nog lopende onderzoek naar de kosten van het moratorium door het BOR , maar ik weet dat niet zeker.

NB. op dinsdag 29 maart is er een procedurevergadering waarin het verloop van het BOR-onderzoek wordt vastgesteld.

In een algemeen overleg over Persoonsgebonden budgetten wordt gevraagd om een taakstelling in de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening zodat het pgb niet opgeëist kan worden door schuldeisers. Zie pagina 10/11 van het verslag. Corinne Berhitu, bedankt voor het doorgeven.

Op 31 maart stemt de Tweede Kamer over het wetsvoorstel gemeentelijke schuldhulpverlening.

Zie rectificatie