Door samenloop regelingen houden alleenverdienende uitkeringsgerechtigden onbedoeld minder over dan paren

Door een samenloop van fiscaliteit, toeslagen en sociale zekerheid hebben alleenverdienende huishoudens met een uitkering een lager besteedbaar inkomen dan een vergelijkbaar paar in de bijstand. De CRvB deed in september 2022 uitspraak over de samenloop van regelingen en het effect op toeslagen. De strekking ervan is dat de gemeente Arnhem een echtpaar met terugwerkende kracht extra algemene bijstand moet verlenen, ter compensatie van het niet-ontvangen van het maximale toeslagenbedrag.

Het kabinet komt met Prinsjesdag met een structurele oplossing, zo staat vandaag in een brief aan de Tweede Kamer. In april bood SZW gemeenten een tijdelijk handelingsperspectief: Gemeenten kunnen deze huishoudens in twee gevallen tegemoetkomen:

  1. Voor huishoudens van wie de toeslagen over 2023 t.g.v. deze problematiek lager zijn vastgesteld dan bij een echtpaar in een vergelijkbare leefsituatie met een volledige bijstandsuitkering, kan de gemeente via de bijzondere bijstand maandelijks een bedrag toekennen ter hoogte van het verschil in de maandelijkse huur- en/of zorgtoeslag met een (echt)paar met alleen een bijstandsuitkering.
  2. Voor huishoudens die een terugvordering van zorg- en of huurtoeslag hebben gekregen over 2022 die te wijten is aan deze problematiek (of een betaalregeling die daaruit voortkomt), kan eenmalig bijzondere bijstand voor deze kosten worden toegekend ter hoogte van het ten gevolge van deze problematiek teruggevorderde bedrag.

In deze situaties kan de bijzondere bijstand vanwege de koppeling aan specifieke kosten onbelast worden verstrekt. Hierdoor telt deze bijzondere bijstand niet mee voor het toetsingsinkomen van de ontvanger, en heeft dit geen verdere gevolgen voor de hoogte van de toeslagen in het lopende jaar.

Gemeenten wordt verzocht om nog geen compensatie te bieden voor gemiste toeslagen in het verleden, hiervoor worden de mogelijkheden nog onderzocht.

In de brief wordt niet gerept over financiële compensatie voor gemeenten.

Individuele Inkomenstoeslag ambtshalve toekennen zonder aanvraag

In veel gemeenten hoef je maar 1x een aanvraag te doen en wordt vervolgens jaarlijks de IIT ambtshalve opnieuw uitgekeerd. Mits de inwoner nog steeds aan de voorwaarden voldoet uiteraard, en de gemeente beschikt over alle gegevens om dat te kunnen controleren.

Maar je kunt ook ambtshalve toekennen zonder een initiële aanvraag! De gemeente Utrecht startte vorig jaar daarmee als onderdeel van een breder pakket aan koopkrachtmaatregelen.

Lees de raadsbrief en de Beleidsregel Individuele Inkomenstoeslag gemeente Utrecht.

Leg complexe casussen voor aan Maatwerkloket

Is een multiprobleemsituatie volledig vastgelopen? Twijfel je over wie de voorziening voor jouw cliënt moet betalen, en welke wet(ten) van toepassing zijn? Leg de casus dan voor aan het Maatwerkloket via multiproblematiek@rijksoverheid.nl. Dit is een heel laagdrempelig loket voor professionals.

Maak er gebruik van, bijvoorbeeld als je twijfelt over inzet van je maatwerkbudget.

Voor gedupeerden toeslagenaffaire in multiprobleemsituaties kun je terecht bij IPW.

€200 miljoen voor energiefixers

Het kabinet stelde in maart €200 miljoen beschikbaar voor de opschaling van energiefixteams waarmee kwetsbare huishoudens in huur- en koopwoningen ondersteund kunnen worden. Hiervan is €35 miljoen specifiek gereserveerd voor 20 stedelijke focusgebieden. Vandaag spraken ministers en burgemeesters van deze focusgebieden af om een deel hiervan in te zetten om ‘energiefixers’ op te leiden in de wijken zelf. Hiermee wordt niet alleen gewerkt aan de verduurzaming van woningen, maar kunnen ook werkzoekenden in de wijk de arbeidsmarkt op geholpen worden.

Het Energiefixteam in Nijmegen

Plinkr lanceert Financiële Hulpketen Check voor gemeenten

Met de Financiële Hulpketen Check wordt middels een vragenlijst voor jouw gemeente in kaart gebracht:

  1. Welke financiële hulpverlening er door ketenpartners wordt verleend.
  2. In hoeverre hulpverleners zich voldoende toegerust voelen om inwoners te helpen met hun financiën en administratie.
  3. Waar de samenwerking al goed verloopt en waar verbeterkansen liggen.
  4. Wat hulpverleners nodig hebben om inwoners beter te ondersteunen.

De Check kost 3 tot 7 duizend euro, afhankelijk van het aantal inwoners in jouw gemeente.

Lees meer op Plinkr.nl.

Kabinet wil afsluitregels voor energie structureel aanscherpen

Afgelopen najaar werd de Regeling afsluiting kleinverbruikers en de Warmteregeling tijdelijk aangepast, zodat energieleveranciers minder makkelijk konden afsluiten. De regeling zou gelden tot 1 april 2023. Ministers Jetten en Schouten willen de effectieve elementen uit het aangescherpte beleid ook na 1 april 2023 voortzetten, zo lees je in deze Kamerbrief en dit nieuwsbericht. De regeling ligt nu ter consultatie.

Aanvulling d.d. 30 maart: het ministerie heeft vandaag de nieuwe Regeling afsluitbeleid en Warmteregeling gepubliceerd.

Kom op 13 april naar het Webinar Vroegsignalen – wat veranderde er sinds 1 april? (NVVK)

Stappenplan voor aanpak kinderarmoede

Wil je in jouw gemeente de kinderarmoede aanpakken, maak dan gebruik van het stappenplan. In vijf stappen worden professionals begeleid met praktische formats en huiswerkopdrachten om een lokaal organisatienetwerk rond kinderarmoede op te bouwen.

Kim Houben van Divosa geeft uitleg:

Het stappenplan is gemaakt door Divosa, het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid, Sterk uit Armoede, Sociaal Werk Nederland en het Jeugdeducatiefonds.

Tot 31 mei geld aanvragen voor woningisolatie voor o.a. lage inkomens en mensen in schuldsanering

Stem even af met je collega’s die bij de gemeente gaan over Wonen. Gemeenten kunnen namelijk bij het rijk geld aanvragen voor isolatie van woningen. Voor lage inkomens en mensen in schulden zijn er extra mogelijkheden.

Begin 2022 presenteerde het rijk het Nationaal Isolatieprogramma. Het doel is om 2,5 miljoen woningen te isoleren in de periode tot en met 2030, met de nadruk op de 1,5 miljoen slecht geïsoleerde woningen. Een belangrijke actielijn van dit programma is de isolatie van 750.000 slecht geïsoleerde koopwoningen via gemeenten.

Gemeenten kunnen van 1 maart tot en met 31 mei 2023 een voorstel indienen voor de eerste tranche. Hiervoor is €206 miljoen beschikbaar. Deze woningen moeten uiterlijk in 2026 geïsoleerd zijn. In 2024 en 2025 kun je aanvragen voor de tweede en derde tranche.

Je ontvangt gemiddeld €1.460 per woning. Dit bedrag kun je combineren met de landelijk beschikbare subsidies. Bijvoorbeeld met de Investeringssubsidie Duurzame Energie en Energiebesparing (ISDE) van gemiddeld 30% voor isolatiemaatregelen bij het nemen van minimaal twee maatregelen, of 15% bij het nemen van één maatregel. Voor de voorfinanciering van de investering kan gebruik gemaakt worden van het Nationaal Warmtefonds. Dit fonds biedt voor lagere inkomens financiering aan met een rente van 0%.

De gemeente kan er voor kiezen om sommige eigenaar-bewoners meer of juist minder dan €1.460 te geven. Je kan maximaal €4.100 per woning geven. Alleen voor eigenaar-bewoners die in aanmerking komen voor een energietoeslag of die in schuldsanering zitten geldt geen maximum.

Lees meer in de ‘Brief aan gemeenten over lokale aanpak isolatie‘ (12 december 2022).

Noodfonds Energie breidt inkomensgrens en aanvraagtermijn uit

Het tijdelijke noodfonds energie heeft recent een paar dingen aangepast:

  • De inkomensgrens voor samenwonenden is verhoogd naar € 4.180. Dit geldt met terugwerkende kracht voor elke aanvraag over de periode oktober 2022 – maart 2023.
  • Per 6 maart is er een desktopversie van de applicatie voor de aanvraag beschikbaar, zodat ook mensen zonder smartphone een aanvraag kunnen indienen.
  • Om iedereen tegemoet te komen blijft het noodfonds daarom een maand langer actief. Aanvragen kunnen tot en met 30 april 2023 worden ingediend.

De cijfers per 8 maart:

  • 123.000 mensen deden de Noodfonds-check.
  • Daarvan kregen 78.720 mensen het advies om een aanvraag te doen.
  • 34.000 mensen deden de Potjes-check.
  • 37.000 huishoudens deden een aanvraag. Daarvan zijn 5.500 aanvragen afgewezen. De overige aanvragen zijn in behandeling.

Lees meer op noodfondsenergie.nl/news.

Misschien toch al wat eerder vooruitlopen op wetswijziging Energietoeslag 2023?

Minister Schouten zei gisteren in het commissiedebat armoede- en schuldenbeleid (bij 2u:54m) dat het wetsvoorstel Energietoeslag 2023 z.s.m. maar uiterlijk in maart naar de Tweede Kamer gaat.* Mijn indruk is dat ze een opening biedt om gemeenten de mogelijkheid te geven om de energietoeslag 2023 uit te gaan keren zodra de Tweede Kamer het wetsvoorstel heeft vastgesteld. En volgens mij wil de Tweede Kamer het snel als hamerstuk afdoen.

Aanvulling d.d. 14/2: ik vermoed dat de ambtenaren bij SZW wat extra tijd nodig hebben nu de rechtbank vandaag opnieuw oordeelt dat studenten niet mogen worden uitgesloten. Zie deze reactie van jurist Willy Heesen.

* Lees hier de toezegging.

Noodfonds Energie van start

Het langverwachte Tijdelijk Noodfonds Energie is vandaag van start gegaan. Het Noodfonds betaalt voor huishoudens die in aanmerking komen voor steun, een deel van de energierekening van oktober 2022 tot en met maart 2023.

Doelgroep

  • Bruto inkomen tot 200% sociaal minimum (incl. vakantiegeld);
  • Huishouden heeft zelf een contract voor gas, stroom en/of stadswarmte;
  • De rekening is hoger dan 10% tot 13% van het inkomen.

Vergoeding

Het Noodfonds betaalt het deel van de energierekening dat meer is dan 10% tot 13% van het inkomen:

Inkomen (% van sociaal minimum)Noodfonds betaalt deel van de energierekening
tot 160%boven 10% van het bruto-inkomen
160 – 200%boven 13% van het bruto-inkomen

Aanvragen

Rechthebbenden vragen de tegemoetkoming aan met een app via geldfit.nl/energie. Na DigID-inlog worden o.a. inkomensgegevens opgehaald bij de Belastingdienst en uitkeringsinstanties. Kloppen deze gegevens niet, dan kun je de gegevens niet corrigeren, maar wel bezwaar maken. Huishoudens geven zelf de termijnbedragen van hun energierekening door. De aanvraag wordt volledig geautomatiseerd afgehandeld. Het Noodfonds maakt het bedrag over naar de energiemaatschappij, die vervolgens zorgt dat het bij de aanvrager terechtkomt.

Door het verschil in energierekeningen vanwege het prijsplafond per 1 januari 2023, moeten inwoners twee aanvragen indienen: een aanvraag over laatste kwartaal 2022 en eerste kwartaal 2023.

Gemeenten

Gemeenten hebben geen rol in de uitvoering. Wel relevant om te weten: aanvragers krijgen een schriftelijke afwijzing. Hier kun je naar vragen als er bijvoorbeeld een gemeentelijke energieregeling wordt aangevraagd. SZW heeft eerder aangegeven dat gemeenten het Noodfonds – ondanks dat het een privaat fonds is – kunnen aanmerken als voorliggende voorziening voor bijzondere bijstand en gemeentelijke energieregelingen (maar niet voor de energietoeslag).

Initiatief

Het is een initiatief van energieleveranciers, de NSR en SchuldenlabNL. Het Rijk ondersteunt met een subsidie van maximaal €50 miljoen.

Energietoeslag: voorschot verstrekken of toch maar niet?

Beluister hier de uitzending van Pointer op Radio 1 van afgelopen zondag over o.a. het ‘duivelse dilemma’: als je er als gemeente voor kiest om (ambtshalve) het voorschot uit te keren, dan kan dat alleen aan mensen die er vorig jaar ook al recht op hadden. Zij krijgen dan deze zomer de resterende €800. Maar de mensen die vorig jaar geen recht hadden, hebben nu dus ook geen recht op het voorschot en krijgen dus slechts €800.

SZW legitimeert dat door erop te wijzen dat de situatie in 2023 anders is, omdat er recent tal van (koopkracht)maatregelen zijn ingevoerd zoals het energieplafond, verhoging sociaal minimum, 2x €190 korting op energienota, verbreed waarborgfonds en het binnenkort te lanceren noodfonds energiekosten.

En vorige week liet het ministerie opnieuw aan de VNG weten dat gemeenten toch echt niet mogen vooruitlopen op invoering van de wetswijzing. Gemeenten kunnen dus pas vanaf de zomer de resterende €800 energietoeslag uitkeren.

NB. Je kunt wel in je beleid opnemen dat “de Energietoeslag 2023 €1.300 bedraagt of €800 als je het voorschot al hebt ontvangen”, maar dan draai dus je als gemeente zelf op voor de extra kosten. Die extra kosten zitten vooral in het uitkeren van een voorschot aan mensen die er volgens de criteria 2023 geen recht op zouden hebben.

PS: denk in de comments even mee over meer opties, want het is nog best ingewikkeld, vind ik.

Budgetten armoede- en schuldenbeleid ’22-’25

Op veler verzoek hierbij een overzicht van de gemeentelijke budgetten vanuit het rijk.

Budgetten (x miljoen)

2022202320242025
Armoedebestrijding kinderen85858585
Energietoeslag1.904
Bijzondere bijstand
en vroegsignalering
35
Vroegsignalering en
bijzondere bijstand
(indicatief)
5050
Studenten35
Bijzondere bijstand15
Schuldenbeleid30
Versterking dienstverlening (indicatief):
– Participatiewet in balans
– Dienstverlening
– 20 kwetsbare gebieden


87,5


40
12

7,5
40
4

15
40
4
Energiebesparende maatregelen218,5

Energiearmoede 2022 per gemeente

TNO presenteert vandaag nieuwe energiearmoedecijfers. Bekijk op de interactieve kaart hoe jouw gemeente ervoor staat. Download ook het rapport Energiearmoede in Nederland 2022 en de factsheet.

TNO deed ook onderzoek naar de samenhang met gezondheid. Wat blijkt (geen verrassing): hoe meer energiearmoede, hoe hoger de gezondheidskosten. Dat lees je in het rapport Gezondheidskosten en energiearmoede.

De eerste vier jaar van m’n leven woonde ik in dit huis in Nieuweschans (Oldambt), de gemeente met – na Heerlen en Vaals – de meeste energiearmoede.

Hoe bereik je werkende armen

Op de website van Platform31 vind je een handreiking* over het tegengaan van niet-gebruik van voorzieningen. De handreiking beantwoordt vragen als:

  • Hoe kan ik data vinden over werkende armen buiten de gemeentelijke bronnen?
  • Hoe kom ik er achter in welke sectoren zij werkzaam zijn?
  • Hoe kan ik gebruik van de regelingen monitoren

Meer voorbeelden vind je op dit blog in de rubriek voorlichting & preventie of zoek bijvoorbeeld op niet-gebruik.

* Ik kan/mag helaas geen directe link maken naar de handreiking. Platform31 wil denk ik graag monitoren wie de handreiking downloadt, want je moet je naam en mailadres invoeren.

Minimaregelingen, energietoeslag en noodfondsen langs de meetlat

In de afgelopen weken werd het armoedebeleid van gemeenten verschillende keren langs de meetlat gelegd.

Energietoeslag

Raf Janssen van de Sociale Alliantie bekeek op de websites van alle gemeenten hoe zij de energietoeslag hebben geregeld. Het gros van de gemeenten volgt in grote lijnen de handreiking van Stimulansz, maar er zijn ook een paar interessante afwijkingen als het gaat om bijvoorbeeld peildatum, aanvraagtermijn, inkomens- en vermogengrens, gespreide betaling, vermogensgrens, vakantiegeld en voorschotten. Lees het artikel Energietoeslag in gemeenten heel verschillend geregeld en bekijk het overzicht van gemeenten die de inkomensgrens boven 120% hebben vastgesteld. Janssen doet in het artikel een voorstel voor hoe de Energietoeslag 2023 er uit zou moeten zien.

De Sociale Alliantie doet ook een oproep om energiearmoede tegen te gaan: 5 actiepunten voor gemeenten.

Ook Divosa presenteerde gisteren de resultaten van een peiling. Een opvallende conclusie is dat gemeenten gemiddeld 15% te weinig middelen hebben om de uitkerings- en uitvoeringskosten te dekken. De meeste gemeenten geven aan dat ze bereikcijfers van rond de 90% hebben; een aantal geeft aan boven de 100% uit te komen.

Noodfondsen

Naast de uitvoering van de energietoeslag, laat de Divosa-peiling zien dat de meeste gemeenten nog extra stappen zet om inwoners te ondersteunen. In hoofdstuk 5 van het rapport lees je dat ruim een kwart van gemeenten dit doet in de vorm van een noodfonds, dat zich veelal op inwoners in specifieke situaties richt.

Daarnaast neemt een derde nog aanvullende maatregelen, door een maatwerkvoorziening te treffen, de individuele bijzondere bijstand uit te breiden of in te zetten op reeds bestaande externe fondsen zoals SUNN. Via het recent gestarte Datadashboard van SUNN zie je welke noodhulp jouw lokale fonds biedt, en aan wie.

Aanvulling d.d. 26/1: Platform31 publiceert vandaag het rapport Gemeentelijke noodfondsen voor energiekosten. Met o.a. voorbeelden uit Groningen (zie raadsvoorstel onderaan dit artikel), Oss, Zwolle, Helmond, Deventer en Alphen aan de Rijn.

Minimaregelingen

De NOS vergeleek in de kerstvakantie 214 gemeenten en publiceerde de artikelen ‘Maatregelen bewijzen dat armoede bestaat, maar ze zijn een loterij geworden‘ en Van verjaardagsbon tot gratis dierenarts: gemeenten ‘dichten gaten’ voor armen. Bekijk de statistieken.

Minima profiteren van zonnedaken in Westerkwartier

De gemeente Westerkwartier realiseert samen met energiecoöperatie Gloed op verschillende openbare gebouwen zonnedaken, te beginnen met een zonnecarport op de parkeerplaats achter het gemeentehuis. Het unieke aan dit project is dat in het bijzonder minima profiteren van de opbrengsten.

Er is een constructie bedacht waarbij de gemeente het juridisch eigendom behoudt, de zonnecarport en de zonnepanelen worden geleased door de energiecoöperatie en de opbrengsten rechtstreeks naar minima vloeien. Het project is door de gemeente uitgezonderd van de bijstandsregels. Dit betekent dat mensen met een bijstands- of UWV-uitkering zonder consequenties voor hun toeslagen/uitkering lid kunnen worden van de coöperatie. Werkenden met een laag inkomen kunnen sowieso meedoen.

Lees meer op de website van gemeente Westerkwartier.

Energietoeslag niet meegeteld als vermogen

Staatssecretaris Van Rij heeft de Leidraad Invordering 2008 gewijzigd, zodat een bedrag ter hoogte van de energietoeslag niet meer wordt meegeteld als vermogen bij de beoordeling van een verzoek om kwijtschelding of uitstel van betaling bij een belastingschuld, en in geval van een toeslagschuld voor een persoonlijke betalingsregeling.

Mensen die de energietoeslag hebben ontvangen en daarna door een bankbeslag of een betalingsvordering zijn getroffen, kunnen schriftelijk een verzoek doen om het getroffen bedrag terug te betalen, tot maximaal het bedrag van de energietoeslag.

Deze wijziging met betrekking tot rijksbelastingen wordt ook gevolgd door toeslagen. Gemeenten en waterschappen kunnen dit ook toepassen voor lokale belastingen.

Energietoeslag 2023 á €800 mag je in tweede helft van het jaar uitkeren

Op slag van Kerst werd het wetsvoorstel Wijziging Participatiewet ivm Energietoeslag 2023 gepubliceerd. De verwachte invoering van de wet is juni 2023. Het richtbedrag is €800. Je mag dit pas uitkeren zodra de wet in werking is getreden. Je mag uitkeren t/m 31 december 2023.

Er zijn geen grote wijzigingen t.o.v. de energietoeslag 2022. Studenten zijn net als vorig jaar uitgesloten. Ook dak- en thuislozen en jongeren tot 21 jaar zijn uitgesloten.

De energietoeslag 2022 bedroeg €1.800 waarvan je €500 in 2022 of 2023 mocht uitkeren.

Stimulansz stelt in de eerste helft van 2023 een handreiking en modeldocumenten op voor de energietoeslag 2023.

Lees alle artikelen over de energietoeslag.

Aanvulling d.d. 10/1: De VNG roept het kabinet op om gemeenten – net als vorig jaar – de mogelijkheid te geven om vooruit te lopen op de wetswijziging.

Beleidsregels Ondersteuningsfonds energiekosten gemeente Deventer

Het college van de gemeente Deventer heeft op 29 november de Beleidsregels Ondersteuningsfonds energiekosten 2022 vastgesteld. Het ondersteuningsfonds is gebaseerd op art. 35 Participatiewet (bijzondere bijstand). De gemeente vergoedt het verschil tussen de oude en nieuwe energierekening. Er wordt gekeken naar het besteedbare inkomen, dus na aftrek van vaste lasten. De €190 korting van de energieleverancier wordt in mindering gebracht.

Bij een huishouden met een inkomen hoger dan 140%, die na aftrek van de vaste lasten, een besteedbaar inkomen heeft lager dan de norm voedselbank, wordt aan de bijstandsverlening de verplichting verbonden om budgetbegeleiding van het Budget Adviesbureau te accepteren.

Als er sprake is van een extreem hoog verbruik van energielasten, hoger dan het gemiddelde verbruik van een vergelijkbaar huishouden, dan wordt aan de verlening van de bijzondere bijstand het volgende verbonden:

  • Gesprek met medewerker Budget Adviesbureau;
  • Huisbezoek van een energiecoach.

Nieuws rond energietoeslag

Handreiking

Gisteren verscheen de bijgewerkte Handreiking eenmalige energietoeslag 2022 versie 7. Ook nu weer zijn de wijzigingen ten opzichte van 19 juli 2022 geel gemarkeerd.

Studenten

Je vindt in de handreiking o.a. het advies van de landsadvocaat: De Landsadvocaat ‘vindt het verdedigbaar dat de individuele bijzondere bijstand een afdoende vangnet vormt voor studenten die in de financiële problemen dreigen te komen als gevolg van de gestegen energieprijzen.’ In Gemeentenieuws van vandaag staat ook nog iets over internationale studenten.

Middelen

Eerder vandaag schreef ik over de gemeentelijke budgetten voor o.a. de energietoeslag.

Ambtshalve uitkeren aan AIO’ers

Eerder vandaag schreef ik ook dat het Inlichtingenbureau voor 2023 opnieuw bankrekeningnummers gaat aanleveren van rechthebbende AIO’ers, zodat je de energietoeslag ambtshalve kunt uitkeren.

Decembercirculaire 2022 geeft inzicht in middelen armoede en schulden per gemeente

  • De extra €500 miljoen voor de energietoeslag staan op tabblad Energietoeslag_(2) in Taakmutatie 2022 (.xls). De eerder toegekende budgetten staan op tabbladen Energietoelage_lage_inkomen €854 miljoen) en Energietoeslag (€550 miljoen).
  • De €35 miljoen bijzondere bijstand en vroegsignalering staan op tabblad Bijzondere_bijstand_(3) in Taakmutatie 2022.
  • De €35 miljoen bijzondere bijstand voor studenten staat op p. 41. van de Decembercirculaire.
  • De eerder bekendgemaakte budgetten 2022 voor bijzondere bijstand en gemeentelijke schuldenbeleid vind je op de andere tabbladen van Taakmutatie 2022.

Energietoeslag ambtshalve uitkeren aan AIO’ers

Eerder dit jaar verstrekte het Inlichtingenbureau alle gemeenten proactief AIO-rapporten met hierin (eenmalig) de bankrekeningnummers van de ontvangers van AIO binnen de gemeente. Gemeenten konden na het bepalen van het recht op energietoeslag het geldbedrag direct op het geleverde bankrekeningnummer uitkeren. Het IB is bezig met de voorbereidingen om dat ook voor de Energietoeslag 2023 te gaan doen. Het IB informeert jouw gemeente zodra duidelijk is wanneer deze rapporten zullen worden verstrekt.

Individuele bijzondere bijstand voor energiekosten mag (volgens SZW), ook in 2023

Er is discussie over de vraag of je individuele bijzondere bijstand mag verstrekken voor de gestegen energiekosten. Want is er sprake van bijzondere individuele omstandigheden? In de memorie van toelichting op het wetsvoorstel voor de energietoeslag eerder dit jaar werd deze vraag met ja beantwoord: De regering is van oordeel dat bij de huidige onverwachte en ongekend sterke stijging van de energieprijzen, zoals aangegeven in de inleiding, sprake is van extra kosten die voortvloeien uit bijzondere omstandigheden.

De gemeente Rotterdam stelde recent de vraag of dit overeind blijft als per 1 januari 2023 de diverse Rijksmaatregelen ingaan. Het SZW-standpunt is dat er ook in 2023 nog sprake is van bijzondere omstandigheden v.w.b. de energiekosten. Bijzondere bijstandsverlening in verband met de huidige ongekend sterk gestegen energieprijzen wordt dan ook toelaatbaar geacht.

Stoken op doktersadvies

Bijzondere bijstand voor hoge energiekosten vanwege medische oorzaak was altijd al mogelijk. Wist je dat in sommige gevallen de zorgverzekeraar het extra stroomverbruik vergoed? Bekijk de beleidsreactie van SZW.

Gemeente Twenterand komt met maatwerkregeling voor energiekosten

Ter inspiratie – De raad van Twenterand wil dat iedereen ongeacht het inkomen in aanmerking komt voor een maatwerkregeling en heeft nadrukkelijk niet gekozen voor het uitbreiden van de doelgroep van de energietoeslag. De regeling is niet geënt op de bijzondere bijstand (art. 35 P-wet).

Morgen wordt de Adviesnota behandeld in het college. Daarna wordt de raad verzocht de Verordening vast te stellen op 20 december. De inhoud is dus nog onder voorbehoud.

Structureel € 120 miljoen voor aanpak van geldzorgen, armoede en schulden

Het kabinet trekt de komende jaren structureel € 120 miljoen uit voor de aanpak van geldzorgen, armoede en schulden. In tabel 1 van deze bijlage bij de Kamerbrief (23 nov.) van minister Schouten zie je waar het geld naartoe gaat. Een groot deel gaat naar gemeenten.

In de Miljoenennota werd daarnaast voor 2023 en 2024 al incidenteel €75 miljoen vrijgemaakt. Een groot deel van deze middelen gaat ook naar gemeenten, zo lees je in tabel 2 van de bijlage:

Dit is een indicatieve verdeling. De komende tijd werkt het kabinet aan verdere uitwerking van de plannen. In 2024 worden waarschijnlijk delen van deze besteding voortgezet, om de continuïteit te borgen. Gezien de crisissituatie wordt een slag om de arm gehouden om de ruimte te houden om de middelen voor 2024 in te zetten waar dit het meest noodzakelijk is.

NB. bovengenoemde budgetten staan los van de incidentele gemeentelijke budgetten voor energietoeslag en individuele bijzondere bijstand studenten 2022-2023.

Volgende week begint de begrotingsbehandeling SZW 2023.

In de Kamerbrief zelf lees je niet veel nieuws, d.w.z. de belangrijkste onderwerpen kwamen eerder al aan bod op mijn blog. Behalve dan dat er volgende week al wordt gestart met één gezamenlijke Betalingsregeling Rijk. Ik postte daarover zojuist dit bericht.

Minister Schouten presenteert in een tweede brief (23 nov.) het Implementatieplan Aanpak Geldzorgen, Armoede en Schulden. Dit is een concretisering van de aanpak die het kabinet afgelopen zomer presenteerde. Ook hierin staan geen opvallende nieuwe zaken waarover ik niet al heb bericht.

Verdeling aanvullende middelen energie-maatregelen

In september maakte het kabinet bekend voor 2022 aanvullende middelen ter beschikking te stellen aan gemeenten voor een extra energietoeslag (€ 500 miljoen) en om lage inkomens en studenten individuele bijzondere bijstand te bieden (€ 35 miljoen). In de bijlage bij de oktoberbrief van minister Bruins Slot aan gemeenten staan de indicatieve budgetten per gemeente. Let op: het budget voor studenten gaat alleen naar studentensteden en staat in de tabel op p. 11 van de bijlage. De definitieve verdeling wordt in de decembercirculaire bekend gemaakt.

Rijk werkt aan energietoeslag 2023

Gemeenten mogen zoals bekend opnieuw een energietoeslag uitkeren. Welke huishoudens voor een vergoeding in aanmerking komen, is afhankelijk van inkomen en peildatum:

  • Huishoudens die in 2022 op maximaal. 120% van het sociaal minimum leefden, ontvangen een extra toeslag van €500. Voor 2022 ontvangen zij dan in totaal €1.800.
  • Is hun inkomen op peildatum 1 januari 2023 nog steeds maximaal 120%, dan ontvangen zij daarbovenop in 2023 nog een toeslag van €800. Is hun inkomen op peildatum 1 januari 2023 hoger dan 120%, dan ontvangen zij geen extra toeslag.
  • Huishoudens die in 2022 leefden van meer dan 120% en waarvan het inkomen op peildatum 1 januari 2023 onder de 120% zakt, hebben in 2023 recht op een energietoeslag van €800.

De energietoeslag 2022 komt dus op een totaalbedrag van €1.800. Daarvan kan de additionele €500 in 2022 of 2023 worden uitgekeerd. De energietoeslag 2023 is €800. Deze verdeling is zo omdat er al €500 miljoen is toegevoegd aan het budget van 2022. Het kabinet had in totaal €1,4 miljard toegezegd voor extra energietoeslag, dus daarmee valt het budget voor 2023 lager uit: €900 miljoen inclusief uitvoeringskosten.

Nog onduidelijkheid over Wet energietoeslag 2023*

SZW heeft aangegeven dat gemeenten de beleidsvrijheid hebben om een andere afweging te maken en voor zowel 2022 als 2023 €1.300 euro uit te keren. Om een goede afweging te maken, is het voor gemeenten belangrijk om inzicht te hebben in de Wet energietoeslag 2023. Het ministerie werkt aan die wet en het is nog onduidelijk wanneer erover wordt gecommuniceerd.

Bron: Divosa

(* Er wordt gesproken over een ‘Wet energietoeslag 2023’, maar ik vermoed dat het straks weer gewoon via de categoriale bijzondere bijstand gaat)

Doetinchem biedt extra steun aan inwoners met financiële problemen

Het Doetinchemse college heeft gisteravond de Aanpak ‘Impuls Bestaanszekerheid’ vastgesteld. ‘Hoewel de Uitvoeringsagenda armoedebeleid en schulddienstverlening 2022-2024 van nog relatief recente datum is en we volop werken aan de uitvoering, vinden wij het noodzakelijk dat we deze aanvullen met nieuwe maatregelen’, zegt wethouder Jorik Huizinga. Een paar maatregelen uitgelicht:

  • Verhoging vermogensgrenzen bijzondere bijstand
  • Verhoging inkomensgrens van het Meedoenarrangement
  • Boodschappenpassen voor november en december
  • Aanpak Grip op Energie+
  • Verhoging gemeentelijke bijdrage zorgpremie
  • Vangnetregeling (zelfstandig) ondernemers
  • Afstemming met huisartsen
  • Afstemming met werkgevers via WerkgeversServicePunt Achterhoek
  • Project De Rondkomers: een lokale coalitie tegen armoede
  • Meer en betere communicatie
  • Vroegsignalering

Lees ook het persbericht.

PS: kijk ook eens naar de extra maatregelen van gemeente Utrecht:

En die van gemeente Groningen:

ESF-subsidie voor voedselhulp, materiële basishulp en begeleidende maatregelen

Voor Nederland is vanuit het Europees Sociaal Fonds (ESF) voor de periode tot en met 2027 €15,8 miljoen beschikbaar voor voedselhulp, materiële basishulp en begeleidende maatregelen. Hiervan is €2,5 miljoen specifiek voor de behoeften van kinderen.

Hier lees je alles over de criteria en de procedure voor het aanvragen van een subsidie uit het ESF. Alleen rechtspersonen zonder winstoogmerk kunnen subsidie aanvragen.

Geen voedselbank maar geld voor eigen boodschappen

In Rotterdam wordt geëxperimenteerd met een betaalpas waarmee mensen zelf boodschappen kunnen doen, als alternatief voor de voedselbank. Bekijk de NOS-rapportage:

Lees ook Betaalpas voor gezond eten: ‘Beter dan een voedselbank’ in Binnenlands Bestuur.

Geïnteresseerd? Neem contact op met Rahma Hulsman van Voedselbank Islamitische Stichting Issalaam of Nico van Splunter van Voedselbank Yess! Ik kan je eventueel ook in contact brengen met de beleidsadviseur bij de gemeente.

Gemeentelijke budgetten energietoeslag en individuele bijzondere bijstand studenten

In juli verhoogde het kabinet het budget voor de energietoeslag 2022 met € 550 miljoen. In Taakmutatie 2022, september 2022 bij de Septembercirculaire lees je welk deel jouw gemeente krijgt. In de meicirculaire zag je al welk deel jouw gemeente kreeg van de eerste € 854 miljoen.

Zoals je weet, mogen gemeenten in 2023 opnieuw een energietoeslag á € 1.300 uitkeren. Gemeenten krijgen hiervoor € 1,4 miljard. Het kabinet is voornemens om hiervan € 500 miljoen naar 2022 te schuiven, zodat gemeenten al in 2022 € 500 kunnen uitkeren. Hierdoor blijft er € 900 miljoen over in 2023. Over de verdeling van de middelen in 2022 ‘volgt zo spoedig mogelijk nadere informatie’. Je kunt zelf een goede inschatting maken door hetzelfde percentage te hanteren als voor 2022.

Studenten

Het kabinet blijft zoals gezegd bij haar standpunt dat studenten gebruik kunnen maken van de individuele bijzondere bijstand. Het kabinet stelt een bedrag van € 35 miljoen beschikbaar* voor de uiterste gevallen waarin dit nodig is (Septembercirculaire p. 7). Over de wijze van toekenning en de verdeling van de middelen gaat het kabinet nog in overleg met gemeenten. Ik neem aan dat studentensteden wat meer krijgen.

Verder lees je op p. 7/8: ‘Uit de uitspraak van de Rechtbank Gelderland volgt dat de individuele bijzondere bijstand dan een redelijk alternatief moet bieden voor de eenmalige energietoeslag. Aangezien de voorwaarden voor de energietoeslag per gemeente kunnen verschillen is niet in algemeen te stellen wat een redelijk alternatief is. Wel is, gezien de diversiteit in woonsituatie, het hebben van een energiecontract op naam een redelijke, aanvullende voorwaarde die gemeenten kunnen stellen. Hiermee wordt voorkomen dat studenten een beroep doen op de toeslag, terwijl ze niet onder de doelgroep vallen. Over de verdere uitwerking hiervan wordt u nader geïnformeerd.’

* Aanvulling d.d. 3/10: in Gemeentenieuws van SZW staat een tweede bedrag van € 35 miljoen ‘aan incidentele middelen om zowel via vroegsignalering als via de bijzondere bijstand gerichte hulp aan te bieden aan burgers.’

Energietoeslag 2023 mag je deels al in 2022 uitkeren

Op Prinsjesdag werd duidelijk dat gemeenten in 2023 opnieuw de energietoeslag mogen uitkeren. In deze Kamerbrief lees je: Om huishoudens in 2022 nog beter te ondersteunen, bieden we
gemeenten de mogelijkheid om € 500 hiervan al in 2022 uit te keren. Gemeenten hebben onder de huidige wetgeving de tijd om de toeslag tot 1 juli 2023 uit te keren
.

Studenten

In de brief staat op p.9: Het kabinet blijft bij het standpunt dat studenten als groep niet in aanmerking komen voor de categoriale bijzondere bijstand. En: Studenten kunnen […] terecht bij de individuele bijzondere bijstand.

Individuele bijzondere bijstand

Er is momenteel veel discussie over de vraag of gemeenten überhaupt individuele bijzondere bijstand mogen verstrekken voor energiekosten. Zie bijvoorbeeld deze discussie op LinkedIn. De wetgever vindt van wel. Ik denk zelf van niet; er is immers geen sprake van ‘bijzondere individuele omstandigheden’ zoals bedoeld in art. 35 Pw. Desalniettemin kun je bij mij beleidsregels en werkinstructies opvragen van gemeenten die al wel individuele bijzondere bijstand verstrekken.* Realiseer je wel dat je hiermee een precedent schept, dat dit behoorlijk in de papieren kan gaan lopen, en dat het probleem natuurlijk eerst en vooral door het rijk moet worden opgelost. Lees hier welke alternatieven er zijn om inwoners tegemoet te komen.

* Inwoners zullen uiteraard geen bezwaar maken tegen een toekenning. De accountant zal het waarschijnlijk ook bestempelen als rechtmatig, vooral wanneer college en raad zich erover hebben uitgesproken. Bij een afwijzing is nog maar de vraag wat er gebeurt. Ik denk dat de gemeente dan sterk staat, en dat de CRvB er bij een eventueel beroep in meegaat.

De Miljoenennota 2023 over armoede en schulden

De Miljoenennota en Begroting SZW melden het volgende over armoede en schulden:

  • Gemeenten krijgen €1,5 miljard om ook in 2023 de energietoeslag á €1.300 uit te keren aan huishoudens tot 120% van het sociaal minimum (p. 69 Begroting SZW).
  • Het kabinet vervroegt de inkomensafhankelijke huurverlaging naar 1 juli 2023. Dit verlaagt de huren voor sociale huurders met een inkomen onder 120% van het sociaal minimum.
  • De basisbeurs voor uitwonende studenten wordt voor het collegejaar 2023-2024 verhoogd als tegemoetkoming voor de gestegen lasten.
  • Voor 2023 en 2024 is in totaal €300 miljoen extra beschikbaar voor energiebesparende maatregelen, vooral voor ‘kwetsbare’ huishoudens (p. 46 Miljoenennota). Ik vermoed dat een belangrijk deel van dit budget naar gemeenten gaat zoals eerder met de EZK-regeling.
  • Per 1 januari 2023 wordt het wettelijk minimumloon verhoogd met ruim 10% (inclusief de gebruikelijke indexatie). Uitkeringen zijn hieraan gekoppeld.
  • Huur-, zorg- en kinderopvangtoeslag en kindgebonden budget worden verhoogd.
  • De arbeidskorting wordt verhoogd, meer nog dan in het coalitieakkoord was aangekondigd.
  • Het belastingtarief eerste schijf wordt verlaagd, en ook de lasten voor MKB’ers worden verlaagd. De dekking wordt gerealiseerd door o.a. versnelde afbouw van de zelfstandigenaftrek.

Budget aanpak geldzorgen, armoede en schulden

In juli jl. presenteerde minister Schouten de ‘Aanpak geldzorgen, armoede en schulden‘. In de Begroting SZW (p. 68) staat daarover het volgende: ‘Voor de aanpak stelt het kabinet in 2023 €118 miljoen, in 2024 €102 miljoen, in 2025 €95 miljoen en vanaf 2026 structureel €73 miljoen beschikbaar. Daarnaast is het kabinet voornemens om daar bovenop vanaf 2026 structureel €27 miljoen uit de enveloppe arbeidsmarkt, armoede en schulden in te zetten voor dit doel. Deze toevoeging is afhankelijk van de uitkomsten van monitoring en evaluatie. Daarmee zou het totale structurele budget voor de aanpak op €100 miljoen komen.’ Volgens mij is nog niet bekend welk deel naar gemeenten gaat.

‘De uitzonderlijk hoge inflatie vraagt daarnaast om aanvullende, incidentele inzet. Om stapeling van sociale en maatschappelijke problemen te voorkomen wordt daarom door het kabinet incidenteel €200 miljoen extra beschikbaar gesteld.’ In de Miljoenennota wordt dit flankerend beleid genoemd (p. 45). Ik vermoed dat deze €200 miljoen wordt uitgesmeerd over 2022-2024 en ook komt uit de enveloppe armoede en schulden zoals bedoeld in de tabel op p. 44 van de miljoenennota. De middelen zijn bestemd voor enerzijds gerichte tegemoetkomingen (zoals bijzondere bijstand, voedselbanken, initiatieven die deelname van kinderen aan school en samenleving financieel borgen) en anderzijds voor extra capaciteit, snelheid en effectiviteit in de schuldhulpverlening. De precieze inzet van de middelen wordt nader uitgewerkt.

Plafond energieprijzen

Vandaag werd ook een prijsplafond voor energie gepresenteerd als een soort inlegvelletje bij de Miljoenennota.

Bijna driekwart van doelgroep energietoeslag wordt bereikt

Dat is de stand van zaken t/m juni, volgens onderzoek van Divosa. Daaruit blijkt ook dat 34% van de gemeenten budget tekort komt voor de toeslag en/of uitvoeringskosten. Nog eens een derde heeft hier nog geen zicht op. 13% komt precies uit en 18% houdt budget over.

Het grootste deel wordt ambtshalve uitgekeerd:

De meeste gemeenten hanteren een inkomensgrens van 120% van het sociaal minimum:

Voor 58% van gemeenten komt deze grens overeen met die van het lokale armoedebeleid. Voor 17% van de gemeenten wijkt de grens juist naar boven af. Dit zijn niet per se de gemeenten die voor 130% hebben gekozen.

Studenten

In 53% van de gemeenten komen studenten niet in aanmerking. Veel gemeenten die de energietoeslag beschikbaar stellen voor studenten èn een relatief grote studentenpopulatie hebben, verbinden extra voorwaarden aan de aanvraag (zoals bewijs energienota en adres op eigen naam). Gemeenten worden niet vergoed voor deze studenten door de Rijksoverheid en kiezen er dus voor om eigen middelen in te zetten.

Individuele bijzondere bijstand

Bij tweederde van de gemeenten is het mogelijk om een aanvraag voor individuele bijzondere bijstand in te dienen voor energielasten (in dit artikel vind je voorbeelden van Utrecht en Den Haag). Bij 91% van deze gemeenten is de aanvraagprocedure toegankelijk voor inwoners die buiten de randvoorwaarden van de energietoeslag vallen. Inwoners die al de energietoeslag hebben ontvangen, kunnen bij 61% van deze gemeenten ook nog een aanvraag individuele bijzondere bijstand indienen. De meeste gemeenten zien overigens dat het nog niet storm loopt op de aanvragen individuele bijzondere bijstand. Een derde van de gemeenten heeft de individuele bijzondere bijstand (nog) niet ingeregeld.

Uitvoeringscapaciteit

Het mogelijke gebrek aan uitvoeringscapaciteit speelt voor 61% van gemeenten een rol bij het opstellen van de randvoorwaarden. 80% van de gemeenten geeft aan dat de reguliere werkzaamheden (enigszins) onder druk komen te staan door de uitvoering van de bijzondere bijstand. Hiervan geeft maar liefst 39% aan dat deze werkzaamheden sterk onder druk zijn komen te staan. Hoe is de uitvoering geregeld:

Wat te doen nu veel inwoners hun maandbegroting niet meer sluitend krijgen

Lees het artikel Toon lef en biedt perspectief met gebruik van bestaande wetgeving van Joeri Eijzenbach (NVVK). Een artikel zoals ik het zelf had willen schrijven; concreet, to-the-point en een antwoord op de vraag wat je als gemeente kunt doen nu veel inwoners hun maandbegroting niet meer sluitend krijgen.

Een paar tips samengevat:

  • Het beginsel van afstemming (Art. 18 lid 1 Pw) wordt nu negatief uitgelegd (minder bijstand geven) maar biedt juist ook de mogelijkheid om maatwerk te bieden (meer bijstand geven).
  • Het college kan jaarlijks een premie toekennen voor zover dit bijdraagt aan zijn arbeidsinschakeling (Art. 31 lid 2 sub j). Een schuldregeling biedt de rust die nodig is om werk te zoeken en te accepteren.
  • De aanvraag Wgs wordt afgewezen als de maandbegroting niet sluitend is. Het tekort per maand kan voor 36 keer worden toegekend als bijzondere bijstand om de begroting toch sluitend te maken. Deze kosten vallen in de categorie ‘noodzakelijk’, want zonder bijzondere bijstand kan geen schuldhulp gekregen worden.
  • Ten aanzien van de bijzondere bijstand kan ook worden gedacht aan het kwijtschelden van gemeentelijke belastingen en waterschapsbelasting voor ondernemers die vallen onder de werking van de Wgs.
  • Een sluitende begroting zorgt ervoor dat er geen beroep gedaan hoeft te worden op aanvullende voorzieningen zoals bedoeld in de Wmo.
  • Ga na of de mensen met betalingsproblemen vrijwilligerswerk doen. Gemeenten kunnen vervolgens een vrijwilligersvergoeding toekennen als dat nog niet gedaan is.
  • Kredietbanken kunnen noodleningen of overbruggingskredieten bieden voor 36 maanden tegen 0,01% rente (gratis lenen mag vaak niet) om de begroting sluitend te krijgen. Gemeenten kunnen deze kredieten vervolgens overnemen en kwijtschelden na een succesvol doorlopen traject.
  • Prikkel kerken en fondsen om te komen met met maandelijkse inkomens-plus-pakketten. Geen boodschappendoos maar ‘gratis geoormerkt geld’, bijvoorbeeld op een aparte betaalpas. Lokale ondernemers kunnen profiteren van extra omzet.

Meer tips in de volgende artikelen

Kabinet wil schulden overnemen van mensen die energie niet kunnen betalen

De NOS meldt zojuist: Het kabinet legt de laatste hand aan een plan om mensen te helpen die door de stijgende energieprijzen hun energierekening niet meer kunnen betalen. Als ze echt in betalingsproblemen komen en dreigen afgesloten te worden, nemen de overheid en de energiebedrijven de rekening over. Bronnen in Den Haag zeggen dat de maatregel al dit jaar, nog voordat het winter wordt, kan ingaan. […]

De nieuwe regeling gaat alleen gelden voor mensen die dit jaar een nieuw energiecontract moeten afsluiten of hebben afgesloten met hogere tarieven. De verwachting is dat het overgrote merendeel van de mensen binnenkort een contract met variabele tarieven heeft.

Ook wil het kabinet verhinderen dat energiebedrijven omvallen doordat klanten niet aan hun verplichtingen kunnen voldoen. Nadat een energiebedrijf verschillende keren een aanmaning heeft gestuurd zonder dat er betaald is, kan de klant worden aangemeld voor het overnemen van de schulden.

Ook de energiebedrijven dragen bij aan het fonds. […]

Het kabinet wil het definitieve plan vrijdag presenteren, volgens ingewijden als onderdeel van een breder plan om de gevolgen van de hoge energieprijzen ook voor dit jaar te dempen.

Betalingsregeling voor mensen die toeslagen moeten terugbetalen

Sinds maart 2020 is vanwege de coronamaatregelen de invordering van teveel ontvangen toeslagen stilgelegd. Vanaf april 2022 is de invordering opgestart bij mensen die alleen in 2020 t/m februari 2022 te veel toeslagen hebben ontvangen. Vanaf deze week gaat Toeslagen de invordering hervatten bij mensen die over de jaren 2017 t/m februari 2022 te veel ontvangen toeslagen moeten terugbetalen.

Toeslagen verruimt de mogelijkheden om een betalingsregeling te treffen. In het nieuwsbericht worden geen termijnen of minimum aflosbedragen genoemd. Benadrukt wordt dat het een persoonlijke betalingsregeling is, waarbij geen rente wordt gerekend.

Gemeenten, steun de campagne van Jeugdfonds Sport & Cultuur

Aan de start van het nieuwe sport- en cultuur seizoen lanceert het Jeugdfonds vandaag de campagne Kies een club. Met de campagne wil het Jeugdfonds ouders laten weten dat zij kunnen helpen door het lidmaatschap van een club te betalen.

In de toolkit vind je beelden, teksten en filmpjes die je kunt gebruiken om het Jeugdfonds in jouw gemeente bekender te maken. In de campagne worden ouders gewezen op kieseenclub.nl.

Lees dit als je gemeente nog niet aangesloten bij het Jeugdfonds.

Je kunt daarnaast natuurlijk ook attenderen op samenvoorallekinderen.nl. Daar vinden ouders ook het aanbod van Leergeld, Nationaal Fonds Kinderhulp en Jarige Job. Lever bijvoorbeeld een tekstje aan voor de nieuwsbrief die scholen versturen naar ouders.

Breaking: sociaal minimum volgend jaar waarschijnlijk met 10% omhoog

De NOS meldt dat er details beginnen uit te lekken over het begrotingsakkoord dat het kabinet vannacht heeft gesloten. Bronnen zeggen dat er volgend jaar vele miljarden worden uitgegeven om de koopkracht van de Nederlanders op peil te houden. Slecht nieuws is dat het kabinet tot de conclusie is gekomen dat het definitief niet mogelijk is om nog voor dit jaar extra ondersteuningsmaatregelen te nemen.

Na afloop van het nachtelijk beraad wilden de betrokkenen geen details prijsgeven, maar nu blijkt dat het minimumloon – en dus ook de gekoppelde uitkeringen – volgend jaar in één keer met 10% omhoog gaan. Dat is sneller en meer dan verwacht, want het zou in drie stappen van 2,5% gaan (volgens het coalitieakkoord).

Aanvulling 31/8 13:05 uur op nos.nl: De verlaging van de accijnzen op brandstof zoals die nu al geldt, wordt voortgezet, net als de korting op de energieprijzen. Voor de lagere inkomens gaat de inkomstenbelasting omlaag. Tegelijkertijd gaat het kindgebonden budget, dat lage inkomens krijgen, flink omhoog. Ook andere toeslagen, zoals de huur- en zorgtoeslag, worden hoger.

De plannen worden gepresenteerd op 20 september, Prinsjesdag.

Zonder nieuw beleid kan 8,1% huishoudens straks niet meer voorzien in basisbehoeften

Normaal gesproken maak ik na de vakantie even een overzichtje van al het nieuws dat je mogelijk gemist hebt. Deze keer is het nieuws erg eentonig en kan het je niet ontgaan zijn: Steeds meer mensen komen in de financiële problemen, en het kabinet wordt opgeroepen met oplossingen te komen.

Het rijk aan zet

Gemeenten hebben met o.a. de energietoeslag de ergste pijn wat verzacht, maar roepen het kabinet nu op om de volgende reparatie niet opnieuw bij gemeenten te beleggen. Het kabinet moet komen met landelijke maatregelen. VNG-bestuurder Peter Heijkoop noemt het een farce dat het kabinet de koopkrachtcrisis niet kan oplossen. Heijkoop denkt dat bijvoorbeeld het versneld en meer verhogen van het minimumloon een goede maatregel zou zijn. Ook een eenmalig extraatje voor mensen die zorgtoeslag ontvangen zou volgens hem veel mensen lucht kunnen geven.

Armoedebestrijding en koopkrachtbescherming moet topprioriteit zijn, vinden Nederlanders. Tegelijkertijd is er weinig vertrouwen dat de overheid deze taken goed oppakt. Dat zijn uitkomsten van een opiniepeiling die I&O Research uitvoerde voor het ministerie van SZW.

Meer armoede

Zonder nieuw beleid daalt volgens het CPB de koopkracht van huishoudens dit jaar met 6,8%, om volgend jaar met 0,6% slechts licht te herstellen. Het CPB verwacht een inflatie van 9,9%, en voor 2023 4,3%. Hierdoor neemt de armoede toe. Het aandeel personen in armoede (met maximaal een basisbehoeftenbudget) stijgt volgend jaar tot 8,1% (het was 5,7% in 2021). Voor kinderen is dat zelfs 9,8% (7,2% in 2021). Vorige maand meldde het Nibud ook al dat steeds meer mensen financieel klem zitten. Mensen in een schuldregeling komen niet meer rond met het vrij te laten bedrag. Ophoging van het vtlb is alleen een optie voor mensen met een wat hoger inkomen.

Prinsjesdag

Het CPB zegt dat de verwachting zeker sinds de jaren 90 niet zo somber was. Op Prinsjesdag publiceert het CPB een update van de verwachtingen, met daarbij de impact van eventuele extra kabinetsmaatregelen. Prinsjesdag wordt dit jaar spannender dan ooit.

Energietoeslag studenten

Tot slot nog even het laatste nieuws over de energietoeslag:

Breaking: Studenten mogen niet als groep worden uitgesloten van Energietoeslag

Dat is de uitspraak van rechters vandaag in een zaak tegen de gemeente Nijmegen.

Willy, bedankt voor de tip!

Later meer achtergronden. Ik geniet nog even van mijn vakantie 😎

Meer versoepelingen rond (terugvordering) uitkeringen

Vorige maand kondigde minister Schouten aan dat het kabinet de Participatiewet wil versoepelen. Ministers Schouten en Van Gennip kondigden eergisteren meer versoepelingen aan:

  • Onterecht uitbetaalde WW, AOW en bijstand kan voortaan tot maximaal 5 jaar nadien worden teruggevorderd. Tot nu toe was dat 20 jaar.
  • Het wordt voor uitkeringsinstanties makkelijker om een uitkering te stoppen als het het onmogelijk is om contact te krijgen met de ontvanger. Dit kan leiden tot misbruik van overheidsgeld omdat iemand onterecht een uitkering krijgt en het doorbetalen van de uitkering kan leiden tot steeds hogere terugvorderingen en boetes.
  • UWV en SVB verlenen bij alle geldschulden, op verzoek, uitstel van betaling verlenen tot maximaal 36 maanden. De afgesproken betalingsregeling moet eindig zijn. Mensen moeten perspectief hebben op het einde van de schuld en met een schone lei kunnen beginnen. Mede daarom is de mogelijkheid gecreëerd om mee te werken aan een minnelijke schuldregeling (dat laatste was al bekend).

De ministers hebben het voornemen om eind van dit jaar of begin volgend jaar een voorstel voor wetgeving voor internetconsultatie uit te zetten.

Handreiking energietoeslag versie 6

In de aangepaste handreiking energietoeslag versie 6 vind je info over het nieuwe richtbedrag € 1.300, de looptijd van de regeling, het budget voor gemeenten en de recente antwoorden op Kamervragen (18/7) over studenten. Ook de modelbeleidsregels, – beschikkingen en het modelaanvraagformulier energietoeslag zijn aangepast. Handig: alle wijzigingen zijn geel gearceerd.

De beleidsregels moet je opnieuw laten vaststellen. Om de vaart erin te houden, zou ik in het collegevoorstel alleen de wijzigingen noemen, de wethouder laten benadrukken dat het collegebesluit een formaliteit is, en daarna de raad informeren met een raadsbrief. Wonen er veel studenten in jouw gemeente, dan wil je misschien de uitspraak van de rechter eind augustus afwachten (zie blog 11/7).

Kabinet presenteert Aanpak Geldzorgen, Armoede en Schulden

Gisteren stuurde minister Schouten de aanpak geldzorgen, armoede en schulden naar de Tweede Kamer. De aanpak staat in deze Kamerbrief. Bekijk ook het nieuwsbericht, de factsheet, visual en de videoboodschap van de minister:

Drie doelen

Er zijn 3 kwantitatieve doelstellingen. Deze sluiten aan bij de Duurzame Ontwikkelingsdoelstelling van de VN.

  1. Halvering aantal mensen in armoede in 2030 (t.o.v. 2015).
  2. Halvering aantal kinderen dat in armoede opgroeit in 2025 (t.o.v. 2015).
  3. Halvering aantal huishoudens met problematische schulden in 2030.

Armoede wordt gemeten a.h.v. het niet-veel-maar-toereikend criterium van het SCP. Schulden worden in kaart gebracht door o.a. het CBS.

In het plan staan 44 acties:

Acties Overkoepelend

  1. Kabinet, VNG en Divosa maken dit jaar afspraken over een gezamenlijke aanpak en
  2. structurele budgetten voor gemeenten vanaf 2023 en een
  3. ondersteuningsprogramma voor gemeenten vanaf 2023.
  4. Landelijke aftrap van Coalitie tegen armoede, komend najaar;
  5. Inrichten ervaringsnetwerk met LCR, schuldenambassadeurs, Sterk uit Armoede en EAPN;
  6. Versterken inzet vrijwilligers;
  7. Communicatie in vervolg op De eerste stap helpt je verder en Sam& voor alle kinderen;
  8. Effectieve aanpakken opschalen via SchuldenlabNL. Aansluiten bij 20 focusgebieden Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid.
  9. Stimuleren van experimenten met nieuwe financieringsvormen, die geld voor hulp of voorzieningen eenvoudig beschikbaar kunnen maken.

Acties Geldzorgen

  1. Financiële educatie voor kinderen en jongeren;
  2. Gemakkelijk lenen en uitgeven bemoeilijken;
  3. Aandacht bij levensgebeurtenissen, zoals 18 jaar worden, zelfstandig gaan wonen, het krijgen van een kind, het overlijden van een partner, echtscheidingen of het vinden of verliezen van werk.
  4. Versterken lokale preventiecoalities met als doel het verbinden van financiële, mentale en fysieke gezondheid met de netwerken van professionals en vrijwilligers dicht om de mensen heen.
  5. In kaart brengen van effectieve preventieve aanpakken, samen met experts en ervaringsdeskundigen.

Acties Armoede

  1. Uitwerking en uitvoeren maatregelen regeerakkoord zoals verhoging WML, herijking sociaal minimum/commissie sociaal minimum, wijziging kostendelersnorm, herziening Participatiewet, Vereenvoudigingsagenda. Lees ook: Kabinet versoepelt bijstand (22/7)
  2. Werk laten lonen en tegengaan armoedeval: Verruimen bijverdiengrenzen Participatiewet; Vervolg op onderzoek Stimulansz armoedeval; Overleg met werkgevers en vakbonden over CAO-loongebouw en eventueel nieuw sociaal akkoord.
  3. Tegengaan van energiearmoede. Dit wordt nog verder uitgewerkt. Er worden nog geen concrete nieuwe maatregelen genoemd;
  4. Tegengaan niet-gebruik van voorzieningen, met bijzondere aandacht voor werkende minima. Er wordt gewerkt aan een grondslag om mogelijk rechthebbenden proactief te informeren.
  5. Bevorderen (voldoende inkomen uit) werk voor mensen in armoede. Dit krijgt vorm via programma’s als Dichterbij dan je denkt, Simpel Switchen en Breed Offensief. Verkenning mogelijkheden pilot om ouders met kinderen in armoede met voorrang naar werk te begeleiden.
  6. Adequate huisvesting voor mensen met lage inkomens: meer sociale huurwoningen, eenmalige huurverlaging in 2024, beperkte huurstijging vanaf 2024, vereenvoudiging huurtoeslag en verduurzaming van woningen.
  7. Toegang tot zorg voor mensen met lage inkomens. Betere samenwerking tussen zorg- en sociaalhulpverleners en zorgverzekeraars, zodat mensen met en zonder hulpvraag sneller in beeld zijn. Er zijn er wijken waar veel kinderen niet naar de tandarts of mondhygiënist gaan, ondanks dat de mondzorg voor hen is opgenomen in het basispakket. Het kabinet wil samen met maatschappelijke partners zoals de GGDen, scholen, organisaties van mondzorgverleners en zorgverzekeraars het bezoek aan de mondzorgverlener vergroten.
  8. Aandacht voor positie kinderen in koopkrachtplaatjes.
  9. Mogelijke uitbreiding (gemeentelijke) kindpakketten al dan niet voor specifieke doelgroepen, zoals kinderen met een beperking of kinderen van ouders met een migratieachtergrond. Denk aan activiteiten die zelfvertrouwen, basisvaardigheden en veerkracht vergroten of stage of trainee plekken. Start Rijke Schooldag.
  10. Versterken factoren die (individuele) veerkracht van volwassenen ondersteunen, zoals welbevinden, sociaal kapitaal en gezondheid, met als inzet om professionals handelingsperspectief te bieden; Armoedeaanpak verbinden aan aanpak basisvaardigheden/ laaggeletterdheid; Verkenning (digitaal) éénouderpunt voor alleenstaande ouders.
  11. Ondersteuning Alliantie Kinderarmoede; Verkenning versterken buddy’s.
  12. Verdergaande implementatie handreikingen omgaan met armoede; Verkenning ontwikkeling handreikingen in andere domeinen zoals MBO, kinderopvang en geboortezorg (in overleg met o.a. Kansrijke Start).
  13. Ondersteuning aan doelgroep voedselbanken door inzet budget ESF+.
  14. Samenwerking rond bevordering van mentale en fysieke gezondheid.

Acties Schulden

  1. Clustering Rijksincasso met als doel gezamenlijke dienstverlening in de minnelijke fase, zoals één gezamenlijke betalingsregeling en een vorderingenoverzicht Rijk, voor burgers, ondernemers en hulpverleners.
  2. De positie van publieke schuldeisers bezien, zodat sneller tot een akkoord kan worden gekomen.
  3. Verkenning kwantitatieve (reductie)doelstelling en monitoring.
  4. Verduurzaming Nederlandse Schuldhulp Route.
  5. Vanaf 2023 structureel extra middelen voor gemeenten voor vroegsignalering.
  6. In kader vroegsignalering experimenteren met nieuwe signalen van bijvoorbeeld Belastingdienst, Toeslagen en DUO.
  7. Wet kwaliteit incassodienstverlening treedt waarschijnlijk in werking 1-1-2023. Gaat opstapeling van schulden en doorverkoop van schulden als verdienmodel tegen. Voorlichtingscampagne voor incassodienstverleners in voorbereiding.
  8. Rechter krijgt de mogelijkheid om in incassozaken betalingsregelingen te treffen.
  9. De maatschappelijk verantwoorde incasso en deurwaardersactiviteiten worden verbeterd met intensievere samenwerking tussen incasseerders, gerechtsdeurwaarders en schuldhulpverleners. Verkenning sociaal tarief, verdienmodel en normering buitengerechtelijke incassokosten.
  10. Wetgeving verplichte reactietermijn schuldeisers is bijna gereed voor consultatie.
  11. Verkenning maatregelen om doorlooptijd schuldentrajecten te verkorten en belemmeringen in wet- en regelgeving daarvoor weg te nemen.
  12. Bevorderen toepassing effectieve aanpakken: Begeleiding naar en tijdens Wsnp; Collectief schuldregelen; Saneringskrediet/Waarborgfonds; Schuldenknooppunt; Jongeren Perspectief Fonds; Verbetering schuldhulp voor ondernemers.
  13. Monitoring en evaluatie Kwaliteitskader schuldhulpverlening.
  14. Evaluatie breed moratorium. Gemeenten aansluiten op VISH. Verkenning pauzeknop.
  15. Versterken samenwerking schuldenbewind, schuldhulp en Wsnp. Bevorderen doorstroom van schuldenbewind naar gemeentelijke schuldhulp. Kwaliteitsborging schuldenwind. Doorvoering aanbevelingen (lopend) onderzoek financiering schuldenbewind.
  16. Regelgeving om bestuursrechtelijke handhaving malafide schuldbemiddelaars mogelijk te maken is gereed voor consultatie.

€ 550 miljoen extra om energietoeslag opnieuw te verhogen

Het kabinet besloot vorige week om de energietoeslag te verhogen van € 800 naar € 1.300. Dat blijkt uit een Kamerbrief van minister Schouten.

  1. De doelgroep van de eenmalige energietoeslag 2022 blijft ongewijzigd. Gemeenten kunnen blijven uitgaan van de eerder door hen in lokale beleidsregels vastgestelde doelgroep.
  2. Bij nieuwe aanvragen van de eenmalige energietoeslag hanteren gemeenten het nieuwe, verhoogde bedrag van de eenmalige energietoeslag (richtbedrag € 1.300).
  3. Huishoudens van wie de aanvraag van de eenmalige energietoeslag al is afgehandeld, ontvangen van de gemeente ambtshalve een nabetaling (richtbedrag € 500). Deze huishoudens hoeven hiervoor niets te doen.

Gemeentefonds

Gemeenten krijgen € 550 miljoen extra, waarvan € 500 miljoen voor de ophoging en € 50 miljoen voor de uitvoeringskosten. Dit gebeurt ‘via een nota van wijziging op de 1e suppletoire begroting van het Gemeentefonds’. Het lijkt erop dat dit niet ten laste komt van de ‘enveloppe armoedebestrijding’ (zoals bij de vorige verhoging wel deels het geval was, zie Voorjaarsnota p. 24).

Studenten

Minister Schouten adviseert gemeenten opnieuw om studenten als categorie uit te sluiten. Vanwege de diversiteit in woonsituatie acht ik ‘voor deze doelgroep de individuele bijzondere bijstand een geschikter instrument dan de categoriale bijzondere bijstand.’

Zoals ik al eerder meldde, stelt jurist Willy Heesen dat studenten niet kunnen worden uitgesloten enkel omdat zij student zijn. Je kunt wel uitsluiten o.b.v. woonsituatie, maar dan moet je ook niet-studenten in dezelfde woonsituatie uitsluiten.

Een andere discussie is of er überhaupt individuele BB kan worden verstrekt voor de extra energiekosten. Dat is naar zijn opvatting niet het geval. Volgens Schulinck wel. Als de regering het wel wil toekennen aan studenten dan is volgens Heesen het hek van de dam en kan iedereen met een inkomen tot bijv. 120% voor BB in aanmerking komen en ‘gaat het gemeenten miljoenen kosten‘.

Enfin, ik meldde ook al dat er een rechtszaak loopt, aangespannen door een student tegen de gemeente Nijmegen. Ik begreep dat de rechter – omdat er meerdere principiële punten spelen – de zaak waarschijnlijk doorverwijst naar de meervoudige kamer, zodat er uitspraak wordt gedaan door 3 rechters. Uitspraak waarschijnlijk 2e helft augustus.

Aanvulling d.d. 13/7: Motie aangenomen die de regering verzoekt er bij gemeenten op aan te dringen om de ruimte die er is om te beoordelen of een voorliggende voorziening passend en toereikend is te benutten om te voorkomen dat studenten altijd maximaal moeten lenen voordat zij in aanmerking komen voor individuele bijzondere bijstand.

Verlenging termijn

‘Hoewel het streven van gemeenten erop gericht blijft de eenmalige energietoeslag 2022 zo snel mogelijk en in het kalenderjaar 2022 uit te betalen, is het niet uitgesloten dat gemeenten voor de afhandeling van de laatste aanvragen de jaargrens zullen moeten overschrijden.’ Om hiervoor een grondslag te creëren wordt de termijn van het wetsvoorstel met 6 maanden verlengd, zo is althans het voorstel aan de Tweede Kamer.

Tweede Kamer geeft iets meer richting aan versoepeling Participatiewet

De Tweede Kamer stemde deze week over moties en amendementen m.b.t. de Participatiewet. Dat leverde weinig schokkends op. Deze 2 moties werden aangenomen:

  1. Motie Podt c.s verzoekt de regering om er bij gemeenten op aan te dringen de bestaande ruimte in de beleidsregels omtrent giften zoveel mogelijk toe te passen, en verzoekt de regering om bij het uitwerken van de nieuwe regels omtrent giften er voor te zorgen dat er geen harde knip is waarbij mensen die een euro teveel ontvangen daarvan de dupe worden;
  2. Motie Ceder verzoekt de regering de gemeenten actief te informeren en te ondersteunen om de uitzonderingen rond de kostendelersnorm niet onnodig restrictief toe te passen,

Bekijk alle stemmingsuitslagen (blokjes 8 en 9. wijziging Participatiewet). Voorstellen om o.a. de kostendelersnorm, de zoektermijn en de tegenprestatie geheel af te schaffen hebben het niet gehaald. Opvallend is dat het amendement om giften tot € 1.200 niet te hoeven melden, ook niet is aangenomen. Waarschijnlijk willen sommige tegenstemmers het voorstel van het kabinet afwachten. Minister Schouten kondigde recent aan dat ze de Participatiewet ook op dit punt wil versoepelen.

Energietoeslag mogelijk verhoogd naar € 1.300

De VNG stelt in een brief*, in afwijking van wat de VNG eerder zei, dat gemeenten het toch mogelijk kunnen maken om de doelgroep die €800 krijgt, €500 extra te geven. Premier Rutte zei gisteren in het Kamerdebat: ‘We willen daar als kabinet serieus met de gemeenten naar kijken.’

‘De VNG zegt ook dat ze niet kunnen garanderen dat iedereen die €500 nog dit jaar krijgt. Dat zal ook een stukje volgend jaar in lopen, dus dan moet je wel zorgen voor een wetswijziging, zodat het iets kan doorlopen in 2023. Dat lijkt mij geen bezwaar’, zegt Rutte. ‘De VNG zegt ook: wijzig de doelgroep niet. Je praat over 1 miljoen mensen, zeg ik uit mijn hoofd, die €500 extra krijgen. Het nadeel is natuurlijk dat je een cutoff point hebt op 120%. Daarboven gebeurt verder niks, dus dat moet allemaal worden gewogen in augustus, als we praten over het bredere inkomens- en koopkrachtbeeld. Ik merk dat nu op. Het kabinet zegt in de brief: het lijkt ons verstandig om dat te wegen in augustus. Ik heb vanavond al drie keer gezegd: als de Kamer het wenselijk vindt om daar vanavond een besluit over te nemen, dan staan wij daar volledig voor open.’

Minister Kaag kondigt aan dat minister Schouten nog deze week iets zal zeggen over studenten en hun recht op de energietoeslag.

* Annemieke Wildenburg, bedankt voor het opsnorren van deze brief!

Voortgang Energietoeslag

Vooruitlopend op het Kamerdebat van 29 juni informeert minister Schouten de Tweede Kamer over de voortgang van de Energietoeslag. Uit een beperkte steekproef van Divosa blijkt:

  • een klein aantal gemeenten kiest ervoor het bedrag gespreid uit te betalen, variërend van twee betalingen in voor- en najaar tot een bedrag per maand voor de rest van het jaar.
  • ca. driekwart hanteert een inkomensgrens van 120%, op een enkele uitzondering na hanteert de rest een hogere grens, oplopend tot 140%. De enkele gemeenten die een lagere grens dan 120% hanteren zijn hierop op verzoek van minister Schouten aangesproken door de VNG.
  • ca. 1 op 5 gemeenten keert een bedrag hoger dan € 800 uit. Sommige gemeenten hanteren een ander, lager bedrag voor de doelgroepen boven 120% van het sociaal minimum.

Studenten

In de landelijke richtlijn wordt geadviseerd om studenten de toeslag niet via de
categoriale bijzondere bijstand toe te kennen. Vooral vanwege de diversiteit in woonsituaties is volgens Schouten voor studenten de individuele bijzondere bijstand een geschikter instrument.

Jurist Willy Heesen stelt dat studenten helemaal niet mogen worden uitgesloten van de energietoeslag. Door hen via individuele bijzondere bijstand tegemoet te komen, kan het zijn dat er rechtsongelijkheid ontstaat, bijvoorbeeld doordat daar andere bedragen en inkomens- en vermogensgrenzen worden gehanteerd. Op 4 juli is er een rechtszaak, aangespannen door een student tegen de gemeente Nijmegen. De uitspraak deel ik t.z.t. hier.

Budget

Opvallend, vanmorgen in G40-overleg meldden meerdere gemeenten dat zij volgens de meicirculaire een (fors) ander bedrag krijgen dan wat zij op basis van de verdeelsleutel bijzondere bijstand verwachtten. Sommige gemeenten zitten daardoor erg krap, andere gemeenten houden juist over. Een paar studentensteden geven aan dat zij onvoldoende middelen hebben om ook studenten tegemoet te komen.

Energiebesparing

Baarn, Bunschoten en Soest nodigen de doelgroep uit voor een bijeenkomst over energiebesparende maatregelen. De gemeenten verstrekken bovendien bijzondere bijstand voor energiezuinige apparaten.

Werkinstructie individuele bijzondere bijstand

Zie hier de werkinstructie van een gemeente die a.h.v. Nibud-normen bepaalt hoeveel individuele bijzondere bijstand iemand ontvangt.

Kabinet versoepelt bijstand en wil ruimere mogelijkheden categoriale bijzondere bijstand

Minister Schouten schrijft aan de Tweede kamer dat ze de Participatiewet wil aanpassen. Veel aanpassingen werden al aangekondigd in het coalitieakkoord of zijn al in gang gezet onder het vorige kabinet. Maar er zijn ook een paar nieuwe voorstellen. Alle voorstellen op een rij:

  1. Verruiming bijverdiengrenzen. Maatregel uit coalitieakkoord.
  2. In schrijnende situaties afwijken van principe aanvraagdatum = ingangsdatum. Bijvoorbeeld tijdens/na afloop oproepcontract of bij pensionering/AIO komt het regelmatig voor dat aanvragers al één of enkele maanden nauwelijks inkomsten hebben ontvangen voordat ze een bijstandsuitkering aanvragen.
  3. Automatisch verrekenen van inkomsten uit arbeid. Door automatisch verrekenen op basis van gegevens uit de polisadministratie kunnen inkomsten worden verrekend zonder dat mensen elke maand hun loonstrook hoeven in te leveren.
  4. Verken mogelijkheden bufferbudget om de hierboven bedoelde inkomensschommelingen op te vangen.
  5. Recht op eigenstandig vormgeven van participatie, als arbeid geen optie is. Denk aan geen voorafgaande toestemming voor het verrichten van vrijwilligerswerk, mantelzorg of voor het volgen van een eigen opleiding.
  6. Versimpel het verrekenen van het vakantiegeld. Uit arbeid opgebouwd vakantiegeld wordt maandelijks op de bijstand in mindering gebracht. In de maand van uitbetaling van het vakantiegeld heeft betrokkene dan een extraatje, maar in de andere maanden beschikt hij over minder middelen dan de bijstandsgerechtigde zonder werk. Wijzigingen in de verrekensystematiek kunnen dit (deels) voorkomen.
  7. Eenvoudigere aanvraagprocedure. Onder andere voor personen die vanwege tijdelijke arbeid kortdurend bijstandsonafhankelijk zijn geweest. Hierdoor wordt een drempel om kortdurende arbeid te aanvaarden weggenomen.
  8. 4-weken-zoektermijn voor jongeren tot 27 jaar wordt kan-bepaling. Hierdoor kan maatwerk worden geboden. Jongeren blijven beter bij de gemeente in beeld, waardoor escalatie (denk aan dakloosheid) kan worden voorkomen.
  9. Merk ontvangsten uit giften, incidentele hobbymatige verkoop, ondersteuning uit eigen netwerk en geldleningen niet als middelen aan, tenzij dit vanuit een oogpunt van bijstandsverlening onaanvaardbaar is. In samenspraak met de uitvoering worden tot indicatieve maximale bedragen komen zodat de financiële prikkel om te werken behouden blijft.
  10. Kostendelersnorm n.v.t. bij vooropgezet tijdelijk verblijf. Denk bijvoorbeeld aan mensen in een crisissituatie, daklozen of mensen die dakloos dreigen te raken.
  11. Wegnemen van belemmeringen voor het verlenen van mantelzorg vanuit de bijstand. Indien arbeidsinschakeling op de korte termijn buiten beeld is, moet worden voorkomen dat andere maatschappelijk gewaardeerde werkzaamheden worden belemmerd.
  12. Harmoniseer de hoogte van de aanvullende bijzondere bijstand aan jongeren van wie ouders niet in beeld zijn of geen ondersteuning kunnen bieden door ziekte of armoede. Er zijn nu nog grote verschillen tussen gemeenten.
  13. Mogelijkheid tot verlening van categoriale bijzondere bijstand. Door de mogelijkheid te creëren om bij AMvB aan te wijzen situaties categoriale bijzondere bijstand toe te staan, kan soepeler worden ingespeeld op bredere behoeften aan inkomensondersteuning, zoals deze zich ook in het recente verleden hebben voorgedaan (Energietoeslag).
  14. Mogelijkheid om arbeids- en/of re-integratieverplichtingen af te stemmen op situatie van de bijstandsgerechtigde.
  15. Gemeenten mogen activiteiten gericht op maatschappelijke participatie verplichten. Voor bijstandsgerechtigden met grote afstand tot arbeidsmarkt.
  16. Gemeenten mogen maatregelen afstemmen op de individuele omstandigheden.
  17. Gelijke inlichtingenplicht bij gemeenten en SVB. Op basis van de Wet eenmalige gegevensuitvraag hoeven burgers al bekende gegevens niet opnieuw aan te leveren. Op dit moment zijn er verschillen tussen wat bij SVB niet en wat bij gemeenten wel moet worden aangeleverd.
  18. Verruim het experimenteerartikel, zodat meer onderzoek kan worden gedaan naar andere werkwijzen.
  19. Investeer in vakmanschap. Denk bijvoorbeeld aan het verankeren van inzichten uit pilots voor het bevorderen van de economische zelfstandigheid binnen het kader van ‘Vakkundig aan het Werk’.
  20. Bijstand afstemmen op individuele omstandigheden. Deze mogelijkheid bestaat al, maar wordt centraler in de wet te verankerd. Hierdoor wordt het professionele belang om steeds te toetsen of de algemene regels in deze situatie wel afdoende zijn sterker geëxpliciteerd.
  21. Expliciteer de maatwerkmogelijkheid binnen de kostendelersnorm. Ook deze mogelijkheid is er al. Maar door de mogelijkheid te expliciteren wordt handelingsverlegenheid voorkomen en meer rechtszekerheid geboden.