Auteursarchief: Martijn

Amsterdam voorkomt armoedeval

Posted on by
Afbeeldingsresultaat voor amsterdam dwi

Amsterdam gaat experimenteren met inkomensondersteuning op maat: Amsterdammers die vanuit de bijstand aan het werk gaan en boven 120% van de bijstandsnorm komen, kunnen nog enige tijd gebruik blijven maken van de minimaregelingen. Een begeleider zoekt naar ruimte binnen de gemeentelijke regels en procedures en zet een vrij budget in als dat leidt tot een perspectief op een betere toekomst. Bijvoorbeeld door het volgen van een opleiding. Met deze maatregel wil Amsterdam terugval in armoede voorkomen.

Ik herinner me dat de gemeente Goes lang geleden zo’n regeling invoerde. Maar Goes werd toen teruggefloten door het ministerie van SZW, omdat SZW vond dat het inkomensbeleid was. De gemeente gaf bijstandsgerechtigden de garantie dat er na uitstroom geen armoedeval zou optreden. Vanuit de bijzondere bijstand compenseerden zij voor een bepaalde periode de inkomensterugval.

De Amsterdamse regeling is nog in ontwikkeling, dus ik kan nog niets concreters delen op mijn blog. Maar ik stel me voor dat het regelluwe maatwerkbudget (in Amsterdam het Doorbraakfonds en het Teambudget) misschien een uitkomst kan bieden. Of verstrek zoals Rotterdam (niet op maat) een Werkbonus. Het Nibud had 10 jaar geleden een instrument* waarmee je kon berekenen of en hoeveel je er netto op vooruit gaat als je (meer) gaat werken. De link in mijn artikel werkt niet meer, en ik weet ook niet of het Nibud nog iets dergelijks heeft. Maar zo’n instrument is misschien wel handig als je individuele klanten op maat inkomensondersteuning wil bieden.

* Aanvulling d.d. 16/7/19: Het Nibud meldt zojuist dat dit nu de werkzorgberekenaar is. Corinne, bedankt!

Lees op mijn blog alle artikelen over armoedeval.

Simpel switchen om armoedeval te voorkomen

Vermeldenswaardig in dit kader is het project ‘Simpel Switchen in de Participatieketen’. Een armoedeval kan optreden als je gaat werken. Maar er zijn meer schakelmomenten waarbij je inkomen daalt of – erger nog – tijdelijk helemaal wegvalt, bijvoorbeeld doordat je niet op tijd kunt terugvallen op een uitkering. De overgangen tussen verschillende uitkeringen of tussen bijstand en tijdelijk werk verlopen zelden rimpelloos. Met het project willen o.a. gemeenten, UWV, SVB en het ministerie van SZW de drempels en inkomstenonzekerheid voor mensen om werk te aanvaarden wegnemen en de overgangen tussen bijvoorbeeld uitkering, dagbesteding, beschut werk, banenafspraak-baan en een reguliere baan makkelijker en veiliger maken. Ook in de weg terug, als het even tegen zit.

Oplossingsrichtingen worden verzameld in een Inspiratielab. Na de zomer gaat het Inspiratielab ‘On Tour’ langs gemeenten en UWV. Er worden dan diverse oplossingsrichtingen verkend en gepresenteerd:

  • 5 september – Alphen aan de Rijn. Toolkit Max WW. Alphen en UWV helpen WW’ers met inkomensvragen, re-integratie en voorbereiding op bijstand. Resultaat: minder instroom in bijstand!
  • 19 september – Helmond. Bij Senzer en GR IJsselgemeenten kun je binnen een dag en zonder onnodige drempels terugvallen op een uitkering als het je even niet lukt op de arbeidsmarkt.
  • 24 september – Amersfoort. Amersfoort zet in op het voorkomen van vorderingen en verrekent inkomsten daarom alleen nog op de maand. In een startgesprek parttime werk wordt met klanten doorgenomen wat dit financieel voor hen betekent en hoe zij de periode tot het moment dat zij hun loon en aanvullende uitkering ontvangen financieel kunnen overbruggen. Indien nodig geeft de gemeente een overbruggingspremie die niet hoeft te worden terugbetaald.
  • 10 oktober – Leeuwarden. Leeuwarden experimenteert met een tussenrekening: een nieuwe manier van inkomstenverrekening waarbij klanten hun loon en aanvullende uitkering elke maand in één keer op een vast betaalmoment van de gemeente uitbetaald krijgen. Deze werkwijze levert voor klanten meer stabiliteit, rust en overzicht over de financiën op.
  • 30 oktober – Maastricht. In het project ‘Gemeenschappelijke dienstverlening op locatie’ werkt Sociale Zaken Maastricht Heuvelland met CAK, SVB, UWV, belastingdienst en het juridisch loket aan integrale dienstverlening dichtbij de burger. Met de SVB loopt een project rondom de overgang van de ANW naar de bijstand. En rondom tijdelijk werk loopt een experiment om simpeler te switchen tussen tijdelijk werk en de uitkering.

In totaal gaat de tour langs bij 30 gemeenten en UWV-vestigingen. Er worden regelmatig nieuwe bezoeken toegevoegd aan de evenementenpagina.

Praatplaten en procestekeningen voor laaggeletterden

Posted on by

2,5 miljoen Nederlanders van 16 jaar en ouder hebben grote moeite met
lezen, schrijven en/of rekenen. Deze mensen zijn oververtegenwoordigd in de schuldhulpverlening.

Stadsring51 (Amersfoort) ontwikkelde daarom een aanpak waarbij meer oog is voor laaggeletterdheid.

De problematiek wordt opgespoord door:

  • Betere vragen tijdens de intake
  • Trainen van schuldhulpverleners en consulenten
  • Borgen van kennis in de organisatie

Het veranderen van bestedingsgedrag door:

  • Het inzetten van gespecialiseerde budgetcoaches
  • Het ontwikkelen van budgettrainingen op maat
  • Het ontwikkelen van een taaltraject op maat

Het verbeteren van communicatie door:

  • Herschrijven van het brievenboek
  • Praatplaten en procestekeningen. NB. deze zijn ook heel handig in het gesprek met niet-laaggeletterden, zo is de ervaring.

Lees op dit blog alle artikelen over laaggeletterdheid.

Rondkomers doorbreekt taboe op schulden jongeren

Posted on by

Om schuldproblematiek onder jongeren uit de taboesfeer te halen is gisteren in Doetinchem het project De Rondkomers gestart. De voorstelling ‘Grip op Geld’ moet samen met een bijbehorend lesprogramma zorgen dat jeugd eerder hulp vraagt bij geldproblemen. Lees meer.

Bekijk ook de vergelijkbare lesprogramma’s MoneyWays en Your Message – Money die je als gemeente kunt inkopen bij Diversion respectievelijk TeamAlert.

Gemeentelijke campagne ‘Kom uit je schuld’

Posted on by
Deze afbeelding heeft een leeg alt-attribuut; de bestandsnaam is image-2.png

Onlangs startte de landelijke campagne ‘Kom uit je schuld’.

Gemeenten kunnen hierop aanhaken met een lokale campagne. Je mag het landelijke campagnemateriaal en alle content op eigen kanalen delen en verrijken. Denk bijvoorbeeld aan verwijzingen naar het juiste loket. Je kunt posters, beeldmateriaal en social media content naar eigen wens aanvullen met een logo, telefoonnummer of e-mailadres. Wil je meer informatie? Stuur dan een mail naar Schuldhulp@emma.nl. Je ontvangt dan een e-mail over de toolbox en een contentplanning.

Toelichting bij oproep om 95%-regel te hanteren bij beslagvrije voet

Posted on by
Gerelateerde afbeelding

Eerder dit jaar riep staatssecretaris Van Ark gemeenten op om bij verrekening van vorderingen met de bijstandsuitkering de in de wet geïntroduceerde 95%-regel te hanteren. Ik schreef toen o.a. dit artikel. Lees ook even de commentaren eronder.

Gisteren schreef Van Ark in Gemeentenieuws:

‘Concreet vraag ik gemeenten om bij verrekening van een vordering met een lopende bijstandsuitkering minimaal uit te gaan van een beslagvrije voet ter hoogte van 95% van de bijstandsnorm voor een alleenstaande, respectievelijk gehuwde (ex. artikel 21 van de Participatiewet). In twee specifieke situaties is sprake van een uitzondering en zal (toch) een lagere beslagvrije voet kunnen worden gehanteerd:

  • als u bij de berekening van de beslagvrije voet rekening heeft kunnen houden met alle correcties en op basis daarvan een lagere beslagvrije voet voor betrokkene geldt;
  • als er naast de verrekening ook beslag is gelegd op de uitkering en de beslagleggende partij een lagere beslagvrije voet hanteert. *

Door op deze wijze te handelen kunt u reeds in hoge mate anticiperen op de aanstaande wetgeving, terwijl ook de schuldenaar op deze manier reeds de vruchten plukt van de met de wet beoogde betere bescherming van zijn bestaansminimum.’

* In deze situatie zou het hanteren van de 95% regel immers enkel tot gevolg hebben dat u afdrachtplichtig wordt richting de beslagleggende partij, terwijl er dan voor de schuldenaar niets verandert.

Ook beslagvrije voet voor bankrekening

Posted on by

Minister Dekker heeft vorige week het wetsvoorstel tot herziening van het beslag- en executierecht aan de Tweede Kamer aangeboden. Het wetsvoorstel regelt o.a. dat er een beslagvrij bedrag bij beslag op een bankrekening wordt ingevoerd en dat het beslagverbod op roerende zaken wordt gemoderniseerd.

Lees meer over de aanleiding en totstandkoming.

Lees op schuldinfo.nl over de huidige regels rond bankbeslag.

Dwangakkoord mogelijk voor fraudeschuld aan gemeente

Posted on by

Mijn oud-collega Corinne Berhitu attendeert ons in een artikel in Binnenlands Bestuur op een interessante uitspraak van de rechter. De rechtbank in Rotterdam heeft een dwangakkoord opgelegd aan een gemeente met een fraudevordering op grond van de Participatiewet.

Afbeeldingsresultaat voor kredietbank rotterdam

Een inwoner met schulden werd geholpen door de gemeentelijke kredietbank. Aan de schuldeisers is een voorstel gedaan voor finale kwijting. Alle schuldeisers gingen akkoord, op 1 na, het Zorgcollege. De kredietbank wilde deze schuldeiser via een dwangakkoord laten instemmen met het aangeboden voorstel. Bij de rechtbank bleek echter dat in het schuldenpakket ook een fraudevordering van de gemeente zat. De gemeente is wel akkoord gegaan met het voorstel, maar niet met finale kwijting. Dit omdat de gemeente op grond van de artikelen 58, lid 7 sub a Pw en 60c Pw niet mag instemmen met een voorstel met finale kwijting.

Omdat de gemeente niet heeft ingestemd met finale kwijting van de restvordering, heeft de rechtbank de gemeente aangemerkt als weigerende schuldeiser. Daarom betrekt de rechtbank deze vordering ook bij het verzoek om een dwangakkoord. Lees meer.

Update wetswijziging Wgs

Posted on by

In februari jl. kregen we het voorstel tot wijziging van de Wgs onder ogen. Ik schreef daarover dit artikel. Inmiddels is er meer duidelijkheid over hoe de Wgs eruit gaat zien:

  • Beoogde invoeringsdatum: 1 januari 2021. De komende 1,5 jaar geeft het ministerie van SZW gemeenten de ruimte om al met de genoemde meldende partijen persoonsgegevens uit te wisselen;
  • Vroegsignalering wordt een verplichting. Gemeenten moeten dus signalen oppakken van genoemde meldende partijen. En de partijen moeten straks gaan melden. Dus ook de woningcorporaties;
  • Bij alle signalen, dus ook enkelvoudige signalen moet de gemeente een aanbod doen tot een eerste gesprek (!). Dat hoeft niet via een huisbezoek, maar kan ook bijvoorbeeld telefonisch of per brief. Ik vrees dat vroegsignalering hiermee in veel gemeenten weer vervalt in het sturen van honderden brieven met een marginaal effect. Die ervaring hebben we al met bijvoorbeeld de energie- en water signalen. Dat is schieten met hagel. Zorg dus dat je van de meldende partijen zoveel mogelijk echt waardevolle meldingen krijgt. En de meldende partijen moeten zelf aantoonbaar hun best hebben gedaan om hun klanten te bereiken en een betalingsregeling aan te bieden.
  • Je moet in het kader van vroegsignalering het aanbod tot een eerste gesprek doen binnen 4 weken na melding. Dat is dezelfde termijn als geldt voor de reguliere schuldhulpverlening.
  • Er komt in de wet (of de MvT of AMvB) niet te staan na hoeveel maanden achterstand er gemeld moet worden. Dat kun je als gemeente dus zelf nog overeenkomen met de betreffende partijen.
  • Je mag bij een vroegsignaleringsmelding niet checken of de klant al bekend is i.k.v. bijvoorbeeld Wmo, Jeugd, Participatiewet, schuldhulpverlening of wijkteam. De bepaling in art. 7c lid 2 geeft alleen een grondslag om dat te checken als de klant al een hulpvraag heeft geformuleerd.
  • Binnen 4 weken na melding moet je in een gesprek de hulpvraag vaststellen, zo stond al in de wet. In art. 4a staat nu dat je na het eerste gesprek waarin de hulpvraag is vastgesteld een beschikking moet afgeven met een plan van aanpak. Ik meen te hebben begrepen dat we de melding moeten opvatten als een ‘aanvraag’ zoals bedoeld in de Awb. Dus vanaf dat moment moet je binnen 8 weken een beschikking afgeven.

Tot slot, in het kader van het project Amargi van de Goede Gieren maken we momenteel afspraken met diverse landelijke overheidsinstellingen en bedrijven over het doorgeven van signalen waarbij de klant heeft aangegeven dat hij behoefte heeft aan ondersteuning. Gemeenten kunnen straks meeliften op deze afspraken. Binnenkort meer daarover.

Geen bijzondere bijstand voor particuliere bewindvoerders

Posted on by
Afbeeldingsresultaat voor rechtspraak

De gemeente Groningen hoeft geen bijzondere bijstand te geven aan twee inwoners die hun beschermingsbewind laten uitvoeren door een particuliere bewindvoerder. Dat oordeelt de rechtbank.

De gemeente wil dat inwoners die een schuldhulptraject volgen, alleen door de Groningse Kredietbank (GKB) worden geholpen. Bijzondere bijstand voor de kosten van een particuliere bewindvoerder wordt dan niet meer gegeven. Bewindvoerdersvereniging LOBCM protesteerde tegen dat besluit, maar had geen succes met een klacht bij de Autoriteit Consument en Markt. Ook de rechter oordeelt nu dat de GKB een gelijkwaardig alternatief is voor een particuliere bewindvoerder. Zie hier de uitspraken:

Let op: gemeenten die beschermingsbewind niet zoals Groningen hebben aangemerkt als activiteit in het algemeen belang, hebben niets aan deze uitspraak.

Lees nog even Met algemeen belangbesluit besparen op beschermingsbewind is risicovol. Daarin lees je dat het zomaar eens kan gebeuren dat een algemeen belangbesluit in bezwaar of beroep onrechtmatig blijkt en onderuit gaat.

0800-nummer voor hulp bij schulden

Posted on by
Afbeeldingsresultaat voor hulplijn

In een brief van staatssecretaris Van Ark lees ik dat een samenwerkingsverband van o.a. schuldhulpverleners en gerechtsdeurwaarders met een landelijke telefonische hulplijn de toegang tot de schuldhulpverlening snel, laagdrempelig, anoniem en transparant gaat maken. Burgers die te maken hebben met financiële problemen of schulden of mensen uit hun netwerk kunnen telefonisch kosteloos, anoniem en vrijblijvend hun vragen stellen over waar zij bij de gemeente terecht kunnen.

Berenschot: Gemeentelijke schuldhulpverlening is lappendeken

Posted on by
Deze afbeelding heeft een leeg alt-attribuut; de bestandsnaam is image-1.png

Berenschot trekt deze week stevige conclusies op basis van onderzoek naar de aansluiting tussen gemeentelijke schuldhulpverlening en Wsnp:

  • De gemeentelijke schuldhulpverlening is een lappendeken: grote kwaliteitsverschillen, grote verschillen in wat gemeenten ambiëren en investeren en grote verschillen in uitvoering. Focus ligt op gedragsverandering, niet op een schuldenvrije toekomst.
  • Het ontbreekt aan betrouwbaar cijfermateriaal om de werking van de minnelijke schuldhulpverlening sluitend en compleet in beeld te brengen. Dit ontneemt stakeholders de mogelijkheid om echt te sturen op de effectiviteit van de minnelijke schuldhulpverlening.
  • Het ontbreekt aan een helder kader waar schuldenaren bij gemeenten op mogen rekenen. Het minnelijk traject is onaantrekkelijk en/of ontoegankelijk voor schuldenaren en voorziet niet in een snelle doorstroom naar een minnelijke regeling met kwijtschelding.
  • Bij veel gemeenten en het Rijk ontbreekt een handhavingskader op schuldhulpverlening in het kader van de Wgs of is dit diffuus.
  • Door afname van de toestroom bereikt de uitvoering van de Wsnp een kritische omvang, voor wat betreft de beschikbaarheid van Wsnp-bewindvoerders.
  • Het stelsel is weinig dwingend richting wensgedrag van schuldeisers. Prikkels in Wsnp voor schuldeisers om wettelijke trajecten te voorkomen, lijken voor een deel van de schuldeisers nog steeds niet voldoende te werken.
  • Aan de autonomie van zowel gemeenten als schuldeiser wordt in het stelsel een heel groot belang toegekend. De daaruit voortvloeiende gemeentelijke autonomie en de lappendeken in de uitvoering van de minnelijke schuldhulpverlening, wreekt zich in het vinden van oplossingen voor het schuldenprobleem. Dit hangt samen met de hele wordingsgeschiedenis van het stelsel.

Met andere woorden: er is een stelselwijziging nodig. Maar elk kabinet schuift dit door naar een volgend kabinet.

De Tweede Kamer wil snel antwoorden op Kamervragen hierover aan staatssecretaris Van Ark.

Toeslagensysteem leidt tot schulden

Posted on by

De Belastingdienst heeft de afgelopen twaalf jaar € 24 miljard aan toeslagen ten onrechte uitbetaald. Het merendeel daarvan komt uiteindelijk terug, maar 1,5 miljard staat nog uit en 806 miljoen euro is afgeschreven als ‘oninbaar’. Voor het merendeel van de huishoudens (62%) die toeslagen moeten terugbetalen, gaat het om één terugvordering tegelijk. Maar daar tegenover staat dat er bij 9% van de huishoudens 4 of meer terugvorderingen tegelijk liepen. 2,6 miljoen huishoudens moesten gemiddeld meer dan € 500 terugbetalen. De meeste huishoudens kunnen hun toeslagschuld snel afbetalen, maar honderdduizenden hebben langdurig te maken met toeslagschulden.

De Algemene Rekenkamer die dit onderzocht, geeft een paar aanbevelingen. De NVVK heeft nog wat concretere aanbevelingen:

  1. Koppel Inkomstenbelasting en Toeslagen
  2. Introduceer stop-knop voor toeslagen
  3. Kijk een jaar terug
  4. Geef anderen bevoegdheid
  5. Weeg toeslagrecht anders af
  6. Stort toeslagen rechtstreeks
  7. Voeg in bij overige schuldeisers

Den Helder start Doorbraakfonds

Posted on by

Den Helder stelt een Doorbraakfonds in, bedoeld om snel te kunnen handelen in problematische schuldensituaties waarbij mensen in een impasse verkeren. De verstrekking uit het Doorbraakfonds is een lening en is onderdeel van een schuldregelingstraject. Lees meer.

Lees ook: ‘Bureaucratievrij budget’ bij aanvraag schuldhulp (Den Haag)

Adviesrecht na 3 maanden ‘voorlopig bewind’

Posted on by

Na een consultatieronde is het wetsvoorstel adviesrecht besproken in bestuurlijk overleg tussen VNG en de ministeries van SZW en J&V. Het voorstel is nu om de gemeente adviesrecht te geven na drie maanden schuldenbewind. De bewindvoerder brengt in die periode de boedel in kaart en stuurt dit overzicht aan de gemeente die hierop advies kan uitbrengen aan de rechter over de best passende ondersteuning.

De VNG is positief over het voorlopig bewind, maar blijft de financiering van beschermingsbewind agenderen.

Maatwerkbudget

Posted on by

Hulpverleners in de wijk moeten inwoners met complexe en urgente sociale problemen beter en eerder kunnen helpen. Dit schrijft staatssecretaris Van Ark van SZW aan de Tweede Kamer. Van Ark start samen met gemeenten, landelijke uitvoeringsorganisaties en de ministeries van VWS, J&V, BZK en OCW een aanpak waarbij sociaal werkers ruimere bevoegdheden krijgen om hulp op maat te bieden.

De partijen onderzoeken of sociaal werkers in dringende gevallen, als inwoners vastlopen, kunnen afwijken van de regelgeving. Daarnaast bekijken ze de optie om gemeenten een time-outmogelijkheid te geven als oplossingen uit zicht raken doordat te veel partijen betrokken zijn bij één probleemhuishouden. Een dergelijke time-out moet verdere escalatie van problemen voorkomen, zoals bijvoorbeeld een huisuitzetting. Ook komt er een landelijk escalatieteam dat doorbraken kan forceren in situaties waarin dat lokaal niet is gelukt.

Afbeeldingsresultaat voor maatwerkbudget

Tien gemeenten gaan proefdraaien met de nieuwe aanpak, zo schrijft Van Ark. Een goed initiatief, lijkt me. Maar ik zou als gemeente niet op wachten op de resultaten. Je kunt nu al aan de slag met een lokaal escalatieteam of een ‘maatwerkroute‘ zoals de collega’s van Instituut Publieke Waarden het noemen. Hanteer de Omgekeerde Toets. En creëer een maatwerkbudget voor wijkteams, zodat je niet discussie krijgt over vanuit welke koker de hulpverlening of voorziening betaald moet worden, maar snel en gericht boter bij de vis kan doen.

In Leiden starten we per 1 juli met het maatwerkbudget. We keken de kunst af bij de volgende gemeenten: Almere, Amsterdam, Breda, Capelle aan den IJssel, Dordrecht, Eemnes, Eindhoven, Enschede, Groningen, Haarlem, Haarlemmermeer, Helmond, ’s-Hertogenbosch, HetBildt, IJsselstein, Lansingerland, Leeuwarden, Mook en Middelaar, Noordoostpolder, Purmerend, Reeuwijk, Reusel-De Mierden, Rotterdam, Terschelling, Tilburg, Utrecht, Wormerland, Zaanstad, Zuidplas, Zwolle.

Ga je aan de slag met een maatwerkbudget, lees dan ook:

Minder instroom schuldhulpverlening

Posted on by

Het aantal aanmeldingen voor schuldhulpverlening is vorig jaar afgenomen, meldt de NVVK.

De daling is niet het gevolg van een afnemende schuldenproblematiek, zo vermoedt de NVVK. Voorzitter Florijn: ‘Alhoewel steeds meer gemeenten de deur voor iedereen openzetten, zien we in de praktijk dat toch een hele grote groep afvalt omdat zij niet aan de voorwaarden voldoen, soms voor zichzelf al hebben besloten dat ze toch geen hulp krijgen of zich enorm schamen voor hun problemen.’

De gemiddelde schuld bedraagt € 43.300. Ondernemers trekken dat gemiddelde met een schuld van € 105.000 flink omhoog.

Er werden vorig jaar ruim een kwart minder sociale kredieten verstrekt.

Goed om te zien dat er meer saneringskredieten worden verstrekt. Dit ten koste van het aantal schuldbemiddelingen.

Bekijk het NVVK Jaarverslag 2018 en lees het persbericht.

Met algemeen belangbesluit besparen op beschermingsbewind is risicovol

Posted on by

Vorige maand schreef ik Besparen op beschermingsbewind: je bent er nog niet met een algemeen belangbesluit. Ik haalde het artikel aan van Guido Le Noble (Schulinck) waarin hij zegt dat de gemeenteraad er bij een algemeen belangbesluit goed aan doet de ‘normale’ professionele bewindvoerders financiële compensatie te bieden voor het nadeel dat zij ondervinden. En nog wat andere zaken.

Ik vroeg Guido recent wat volgens hem de uiterste consequentie is als het algemeen belangbesluit niet voldoet aan de door hem genoemde voorwaarden.

Hij meldt: ‘Tegen een algemeen belangbesluit kunnen belanghebbenden (bewindvoerders) bezwaar maken, beroep bij de rechtbank instellen en hoger beroep bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) instellen. Ik ken zelf geen lopende bezwaar- of beroepsprocedures. Maar ik vrees dat als gemeenten niet doen wat ik heb opgesomd, dergelijke algemeen belangbesluiten in bezwaar of beroep onrechtmatig blijken en onderuitgaan. De laatste tijd zijn rechters algemeen belang besluiten wat strenger gaan toetsen. Wat er gebeurt als de rechter een beroep tegen een algemeen belang besluit gegrond acht, staat in artikel 8:72 van de Algemene wet bestuursrecht (Abw). De rechter kan bijvoorbeeld het bestuursorgaan opdragen een nieuw besluit te nemen. Als de rechter een algemeen belang besluit onrechtmatig oordeelt, dan kunnen benadeelde belanghebbenden de rechter verzoeken om schadevergoeding, zie de artikelen 8:88 e.v. van de Awb.’

En hij geeft nog iets meer achtergrondinfo: ‘De ACM is belast met de handhaving van de Wet Markt en Overheid: zij bekijkt of gemeenten de Wet Markt en Overheid overtreden, maar zal zich terughoudend opstellen ten aanzien van de inhoud van algemeen belangbesluiten, temeer nu daartegen aparte rechtsbescherming openstaat of heeft opengestaan (zie hierboven). De ACM kan besluiten nemen op handhavingsverzoeken en (al dan niet op verzoek) handhavingsbesluiten nemen. Tegen dergelijke besluiten staat dan weer bezwaar en beroep open. In een recente zaak (14 dec. 2018), die je ongetwijfeld kent, is een handhavingsverzoek afgewezen en bezwaar daartegen ongegrond verklaard. Het bezwaar werd ongegrond verklaard omdat de gemeente Groningen een algemeen belangbesluit had genomen. Verder ken ik geen recente besluiten van de ACM m.b.t. bewindvoering en ook geen lopende bezwaar- of beroepsprocedures daarover.’

Naschrift 15 mei 2019: Lees het artikel Een onrechtmatig algemeen belangbesluit waarin Guido le Noble het zelf nog eens helder uitlegt. En lees §5.1 (p. 209) van deze brochure over rechtsbescherming en algemeen belang.

Kennisbundel schuldhulpverlening

Posted on by

Schouders Eronder lanceert www.kennisbundel.nl voor iedereen die werkzaam is in de schuldhulpverlening. In de Kennisbundel vind je samenvattingen van wetenschappelijke rapporten, handreikingen en andere relevante vakliteratuur. Maar ook overzichten van handige tools en filmpjes. Zo kun je gemakkelijk op de hoogte blijven van ontwikkelingen in het vakgebied.

En als gemeentelijk beleidsmaker kun je natuurlijk ook altijd terecht bij kennisbundel martijnschut.blog 🙂

Problematiek op basisscholen in achterstandswijken is fors

Posted on by

Onderzoek in opdracht van o.a. het Jeugdeducatiefonds wijst uit dat 93% van de leerlingen in achterstandswijken problemen heeft, terwijl dit in reguliere wijken 59% is.

Uit het onderzoek blijkt dat leerkrachten op scholen in achterstandswijken veel sterker het gevoel hebben dat kinderen geen gelijke kansen hebben. Volgens Hans Spekman, directeur van het Jeugdeducatiefonds, zijn de resultaten nog schokkender dan hij had verwacht.

Het Jeugdeducatiefonds biedt leerkrachten handvatten om de kansenongelijkheid te bestrijden, bijvoorbeeld door bijles, logopedie, educatieve uitstapjes, opvoedondersteuning of sociale vaardigheidstrainingen te bekostigen. Gemeenten kunnen het fonds financieel ondersteunen.

Van Schulden Naar Kansen

Posted on by

Het Jaaroverzicht 2018 van stichting Van Schulden naar Kansen is uit. Eerlijk gezegd lees ik jaarverslagen bijna nooit, maar deze is toch wel de moeite waard om eens goed door te bladeren. Bijvoorbeeld om als gemeente inspiratie op te doen voor nieuwe effectieve projecten.

Met VSNK willen we (ik zit in het bestuur) bijdragen aan een duurzame oplossing voor armoede. Dat doen we door tal van projecten te ondersteunen. En let op: 78% van de projecten werkt met deelnemers die zichzelf aanmelden i.p.v. plaats van bijvoorbeeld via de gemeente of via een wijkteam. Dus gemeenten kunnen hiermee het bereik van de doelgroep verbeteren.

Alle projecten worden door de Hogeschool van Amsterdam, lectoraat armoede interventies onderzocht op impact en effect.

De vier projecten die we in dit jaarverslag uitlichten zijn:

Amsterdam – Schoon Schip

Schoon Schip is een project binnen de Buurtwerkkamers Amsterdam, waarbij mensen worden ondersteund in het creëren van orde en overzicht in hun inkomsten en uitgaven.

Zwolle – Op Orde

Op Orde Zwolle is een samenwerkingsverband tussen vier organisaties (Sociaal Raadslieden en Formulierenbrigade van De Kern, WIJZ, Humanitas en SchuldHulpMaatje van Voor Elkaar Zwolle). Op Orde is het centrale aanmeldpunt voor hulp en advies bij thuisadministratie.

Arnhem – Euro-Wijzer

Euro-Wijzer ondersteunt vluchtelingen via een tweetalige groepstraining bij het ontwikkelen van financiële kennis, het creëren van een overzichtelijke administratie en het beheersen van uitgaven om schulden te voorkomen.

Rotterdam – Brand New Job

Brand New Job ondersteunt mensen om inkomsten te genereren door ze in drie stappen te begeleiden naar betaald werk.

Wijziging Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004 (Bbz)

Posted on by

In een brief aan de Tweede Kamer schrijft staatssecretaris Van Ark dat het Bbz per 1 januari 2020 op een aantal onderdelen wordt gewijzigd, waaronder:

  • Beperking van de toegang tot de Bbz-regeling voor oudere zelfstandigen met een niet-levensvatbaar bedrijf.
  • Het Bbz wordt voor de groep aan wie zowel algemene bijstand als bedrijfskapitaal wordt verleend meer in lijn gebracht met de Participatiewet: algemene bijstand wordt straks niet meer verstrekt in de vorm van een rentedragende lening en bijstand wordt niet meer met terugwerkende kracht verleend. Dit betekent dat de algemene bijstand apart straks wordt verstrekt als voorlopig renteloze leenbijstand. Wanneer blijkt dat de verdiensten onder het sociaal minimum bleven, kan deze leenbijstand worden omgezet in bijstand om niet.

In de laatste alinea’s staat dat ook gewerkt wordt aan verbetering van de schuldhulp voor zelfstandigen.

Koninklijke Nibud

Posted on by

Nibud, van harte gefeliciteerd! Al 40 jaar op de bres om onze portemonnee te bewaken. Het was een feestelijk jubileumcongres gisteren. Ik voelde me zelfs ook een beetje jarig, omdat ik me realiseerde dat ik al bijna de helft van die 40 jaar regelmatig bij het Nibud over de vloer kom en sommige collega’s al langer ken dan mijn ‘echte’ collega’s. Wat een leuke club.

Het congres heeft een koninklijk tintje, want Koningin Máxima is eregast. Dat vinden wij allen zo prettig ja ja, maar we vinden het ook een beetje jammer dat ze niet speecht. Dan had ze meteen ook de gelegenheid te baat kunnen nemen om het Nibud het predicaat Koninklijk te geven. Dat mag inmiddels wel, toch? Gezien de naamsbekendheid van 90% en de affiniteit van onze Koningin met het onderwerp. (NB. Koninklijke Schut is helaas al voor mijn neus weggekaapt)

excited bring it GIF

We zien een filmpje van het Nibud in het nieuws door de jaren heen. Wat vooral bijblijft zijn de bloemetjesjurken, grote brillen en permanentjes. En dat jongetje dat verrukt zijn vuisten balt en roept ‘Yes!!’ als zijn moeder vertelt dat ze er volgens het Nibud dit jaar 8 euro op vooruit gaan.

Arjen Vliegenthart en Anna van der Schors presenteren het onderzoek Geldzaken in de praktijk 2018-2019 waar ik gisteren over schreef. Mensen kunnen beter rondkomen dan een paar jaar geleden, zo blijkt. Maar Arjen deelt ook zijn zorgen. Wat als straks bijvoorbeeld de energierekening stijgt? Gedrag is weliswaar bepalender voor financiële problemen, maar een laag inkomen helpt allerminst.

Afbeeldingsresultaat voor mondo leone schatkaart

Verhalenverteller Leon Giesen (Mondo Leone) ontcijfert een schatkaart en gaat op zoek naar Duits goud uit de oorlog. Hij doet daarbij naar Nibud-maatstaven misschien niet de meest ‘verstandige’ uitgaven, maar man, wat is het spannend! Spoiler alert: het levert geen goud op, maar wel avontuur en een mooi verhaal. Ik troost mij met de gedachte dat het Duitse goud nog niet is gevonden. Voor vaderdag staat er een metaaldetector op mijn verlanglijstje!

Matt Wallaert neemt ons mee in de wereld van competing pressures. Of nudging zoals wij dat in goed Nederlands noemen. Nu weet ik waarom wij M&M’s eten, een Ubertaxi nemen en hoe we ervoor gaan zorgen dat mensen verstandige (maar niet altijd bewuste) financiële keuzes maken. Matt heeft een rappe Amerikaanse tong waardoor ik soms een grap miste..

Ik volgde werksessies over het Vaste Lasten Pakket en MoneyWays. Dat zijn allebei instrumenten die je als gemeente kunt inzetten in het kader van schuldpreventie. Het verslag dat ik maakte, vind je op de website van het Nibud. Bekijk ook een korte film van het congres.

Workshopleider Anne-Mart Kuipers (Nibud) en deelnemers eensgezind over schuldpreventie
monty python wink GIF

Wilco van Dijk en Minou van der Werf presenteren enkele resultaten van onderzoek in het kader van de Nibud-leerstoel ‘Psychologische determinanten van economisch keuzegedrag‘. Als DUO de studielening default op maximaal zet, lenen studenten meer dan wanneer je een ander bedrag als standaard instelt! We mogen stemmen over welke onderzoeksresultaten Minou moet presenteren, maar ze nudgt ons daarbij zodanig dat we de verstandige keuze maken. Heel prettig.

Economisch historicus Oscar Gelderblom durft het aan om – nota bene op het jubileumfeestje van het Nibud – het nut van kasboekjes in twijfel te trekken! En hij wijst er ook nog eens fijntjes op dat het gebruik van kasboekjes rond de oprichting van het Nibud meer dan halveerde! Voordat de sfeer grimmig wordt, onderstreept Oscar gelukkig nog wel de grote meerwaarde van het Nibud.

Al met al een inspirerende, inhoudelijke en gezellige dag. En misschien is 50 jaar toch beter voor een koninklijk predicaat.

Gedrag bepalender voor financiële problemen dan inkomen

Posted on by

27% van de huishoudens weet niet of ze recht hebben op tegemoetkomingen zoals toeslagen. Van de huishoudens met een laag inkomen weet 1 op de 6 dit niet. Dit blijkt uit het Nibud-onderzoek Geldzaken in de praktijk 2018-2019. Van de werkenden met wisselende inkomsten maakt 34% geen gebruik van tegemoetkomingen. Het Nibud vermoedt dat veel van hen onnodig geld laten liggen.

Het rapport specificeert niet om welke tegemoetkomingen het gaat en of het bijvoorbeeld ook om gemeentelijke tegemoetkomingen gaat. Van de gemeentelijke regelingen zoals bijzondere bijstand en kwijtschelding gemeentelijke belastingen weten we al wel dat deze veel minder bekend zijn bij de doelgroep dan bijvoorbeeld de landelijke zorgtoeslag en huurtoeslag.

In hetzelfde rapport staat ook dat het percentage huishoudens dat moeite heeft met rondkomen, weer op hetzelfde niveau is als voor de economische crisis. Net als in 2009 zegt nu 38% van de huishoudens moeite met rondkomen te hebben. Moeilijk of makkelijk rondkomen heeft niet alleen met de hoogte van het inkomen te maken. Ook mensen met lage inkomens zijn in staat om makkelijk rond te komen. Hoe je met geld omgaat, je financiële gedrag, is bepalender voor je financiële situatie dan de hoogte van het inkomen. Degenen die van huis uit hebben geleerd met geld om te gaan kunnen makkelijker rondkomen. Net als mensen die bedachtzaam zijn bij hun aankopen, sparen en een geordende administratie hebben.

Besparen op beschermingsbewind: je bent er nog niet met een algemeen belang-besluit

Posted on by

Meerdere gemeenten willen beschermingsbewind zelf gaan aanbieden om de stijgende kosten van de bijzondere bijstand beheersbaar te maken, zo schreef ik in september. Als gemeenten het beschermingsbewind aanmerken als activiteit in het algemeen belang – zoals Groningen deed in 2014 – handelen zij volgens een uitspraak van de ACM niet in strijd met de Wet markt en overheid. Gemeenten hoeven dan ook niet de kostprijs door te berekenen en ook niet bijzondere bijstand te verlenen voor particuliere bewindvoering.

Guido Le Noble van Schulink schreef onlangs n.a.v. twee uitspraken van het College van Beroep voor het bedrijfsleven: Aanbieden van beschermingsbewind onder de marktprijs stopt niet bij het nemen van een algemeen belang-besluit. Volgens Guido doet de gemeenteraad er verstandig aan om:

  1. een prijsstelling in het algemeen belang-besluit op te nemen;
  2. aan te tonen dat die prijsstelling daadwerkelijk leidt tot vermindering van bijzondere bijstandsuitgaven;
  3. het nadeel voor de ‘normale’ professionele bewindvoerders zoveel mogelijk te beperken;
  4. een termijn aan het algemeen belang-besluit te verbinden;
  5. de ‘normale’ professionele bewindvoerders financiële compensatie te bieden voor het nadeel dat zij ondervinden en dat redelijkerwijs niet te hunner laste behoort te blijven.

Klinkt aannemelijk, maar vooral met punt 5 gaat natuurlijk elke ‘winst’ weer verloren en moet je je afvragen of je al het gedoe op de hals wil halen.

Lees ook:

Actieagenda Utrechters schuldenvrij

Posted on by

De gemeente Utrecht lanceerde eind maart de Actieagenda Utrechters Schuldenvrij. De actieagenda is een gezamenlijk product van vele organisaties en inwoners in Utrecht. Met alleen al dit jaar zo’n veertig acties wil de gemeente ervoor zorgen dat over een paar jaar meer Utrechters kunnen rondkomen en meedoen.

Met deze keer niet alleen mijn complimenten voor de inhoud, maar ook voor de vorm!

@Sandra Schoenmakers, bedankt voor het doorsturen!

Verhoging beslagvrije voet

Posted on by

Staatssecretaris Van Ark doet een oproep aan gemeenten om bij de verrekening van schulden met de bijstandsuitkering van de schuldenaar, minimaal uit te gaan van een beslagvrije voet a 95% (i.p.v. de huidige 90%) van de bijstandsnorm.

Op VNG fora worden de volgende vragen voorgelegd. Denken jullie even mee?

  • Bestaat er een rechtsgrond om deze verhoogde beslagvrije voet ook toe te passen bij externe schuldeisers, wanneer de schuldenaar een bijstandsgerechtigde betreft. Kortom, kunnen we als gemeente voorkomen dat de externe schuldeiser de uitkering met 10% afroomt i.p.v. 5%?
  • Indien het college zou besluiten tot een percentage van 95% voor externe beslagen(in afwijking van de huidige wetgeving, 90%) met welke juridische en financiële risico’s moet het college dan rekening mee houden ?
  • Zijn er gemeenten die aan deze oproep van de staatssecretaris gevolg geven ? Of welke andere varianten op de oproep hanteren deze gemeenten?
  • Zijn er gemeenten waar al rechtszaken zijn omdat de deurwaarders zich hier tegen verzetten omdat dit in strijd met de huidige wet- en regelgeving is?

Alvast bedankt voor het meedenken!

Twee keer zoveel jongeren in schuldhulpverlening

Posted on by
Afbeeldingsresultaat voor studenten schulden

Het aantal jongeren dat gebruik maakt van schuldhulpverlening is tussen 2017 en 2018 gestegen van 5.000 naar ongeveer 10.000, meldt de NVVK. Zij maken inmiddels 4% uit van het totale klantenbestand. De nieuwe cliënten hebben vaak studiefinanciering.

Jeetje, bij zo’n toename ga je toch twijfelen aan de betrouwbaarheid van de cijfers? De NVVK ziet een mogelijke verklaring in het feit dat steeds meer gemeenten de deur openzetten voor studenten. Ook het nieuwe leenstelsel wordt genoemd als reden voor de aanwas.

Gemeenten wisten jarenlang niet goed wat ze aan moesten met jongeren met schulden. En met jongeren met studiefinanciering in het bijzonder. De laatste jaren zijn er steeds meer goede voorbeelden beschikbaar. Misschien is dat ook een verklaring voor de toename?

Ik zou gemeenten willen adviseren: houd zoveel mogelijk vast aan de gangbare maximale aflosperiode van drie jaar. Ga ervan uit dat een jongere altijd wat kan aflossen, ook als hij studiefinanciering heeft, en zorg dat hij kan blijven studeren. Bied intensieve begeleiding op alle leefgebieden. En regel hun schulden vaker met een saneringskrediet. De NVVK noemt als goed voorbeeld het houden van spreekuren op mbo-scholen. In Amersfoort werkt dat goed blijkbaar, maar in Leiden leverde dat weinig op.

N.a.v. dit onderzoek op NOS.nl: Hoe Jori’s schuld van 8000 euro uiteindelijk tot een kaakabces leidde en Schuldbewust: ervaar hoe een kleine schuld een groot probleem wordt (Met een aardige special)

Start landelijke campagne ‘Kom uit je schuld’

Posted on by

Op 27 mei 2019 geeft staatssecretaris van Ark het startsignaal voor de campagne Kom uit je schuld. De campagne is een initiatief van het ministerie van SZW en het Samenwerkingsverband Brede Schuldenaanpak.

Essentieel onderdeel van de campagne is dat op komuitjeschuld.nl wordt vermeld hoe en waar je in elk van de 355 gemeenten het beste terecht kunt voor schuldhulp. Gemeenten wordt daarom gevraagd voor 15 april a.s. een e-mail met deze informatie te sturen naar schuldhulp@emma.nl. Daarin staan vermeld: je gemeente, de websitepagina (zo specifiek mogelijk), het directe telefoonnummer, het e-mailadres (zo specifiek mogelijk).

Meer info over de campagne volgt later.

Nieuwe Alliantie bestrijdt kinderarmoede

Posted on by

Meer dan 100 organisaties – waaronder gemeenten – onderschreven dinsdag de belofte dat er in 2030 geen kinderen meer opgroeien in armoede. Met de ondertekening van een convenant verplichten zij zichzelf daaraan een actieve en concrete bijdrage te leveren.

Zo doneert Aldi brood aan scholen, integreert Ingrado signalering van kinderarmoede in de aanpak voor schoolverzuim, biedt Zwitsal gratis producten aan arme gezinnen en helpt Menzis gezinnen met afbetalingsregelingen.

De ondertekening van het convenant was de officiële start van de Alliantie Kinderarmoede; een publiek-privaat maatschappelijk offensief dat samenwerkingen opzet om nieuwe, creatieve en slimme oplossingen te bedenken.

Het is een initiatief van Alles is Gezondheid, Missing Chapter Foundation en het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ). Organisaties en gemeenten die hun bijdrage willen leveren, kunnen zich aanmelden via www.alliantiekinderarmoede.nl. Daar vind je ook meer informatie over alle partners en hun bijdrage.

Nieuw armoede- en schuldenbeleid Staphorst

Posted on by
Afbeeldingsresultaat voor staphorst boerderij

De gemeenteraad van Staphorst heeft gisteravond het Beleidsplan Op weg naar een werkend armoedebeleid aangenomen. Ik was penvoerder en blij dat het plan met algemene stemmen werd aangenomen. Met het beleidsplan voldoet de gemeente ook aan de wettelijke verplichting om ten minste 4-jaarlijks het schuldenbeleid door de raad te laten vaststellen. Het beleid rust op vijf pijlers:

  1. Vroegsignalering en preventie
  2. Zelfredzaamheid versterken
  3. Inkomensondersteuning
  4. Schuldhulpverlening
  5. Aanpak kinderarmoede

Energiearmoede

Posted on by

Energie wordt de komende tijd ongetwijfeld in veel gemeenten een belangrijk thema in het armoedebeleid.

Lage inkomens zijn tussen de 40 en 60% van hun inkomen aan huur en energiekosten kwijt, stelt de Woonbond.* Lage inkomens zijn de dupe van het klimaatbeleid, zo blijkt uit studie van het CPB. Het PBL rapporteerde onlangs dat ruim 900.000 huishoudens een relatief groot deel van hun inkomen uitgeven aan energie of het risico lopen dat zij hun woonlasten inclusief energie niet kunnen betalen. ‘Dit betreft voornamelijk huishoudens binnen de laagste inkomensgroep.’ Dat is niet per se iets nieuws, want dat concludeerden we 10 jaar geleden ook al. Maar met de klimaatdoelstellingen hebben we nu wel een opgave om te voorkomen dat het probleem groter wordt.

Vandaag was het een onderwerp tijdens de G40 Netwerkdag. We werden gewezen op de website energiearmoede.nl. Daar vind je o.a. een overzicht van interventies en materialen die je direct kunt gebruiken. Als je met trefwoord energie zoekt op mijn blog, vind je nog meer voorbeelden.

Discussie ging vandaag ook over de vraag wie dit gaat betalen: de burger, gemeenten, het rijk, woningcorporaties of …?

* Naschrift d.d. 18-3-2019: het Nibud meldt vandaag dat hurende bijstandsgerechtigden ongeveer de helft van hun inkomen besteden aan vaste lasten.

Reset Rotterdamse schuldenaanpak

Posted on by
Deze afbeelding heeft een leeg alt-attribuut; de bestandsnaam is Knipsel.png

De schuldhulp aan Rotterdammers gaat op de schop. Met onder meer een perspectieffonds en vroegsignalering wil de gemeente voor eind 2021 15.000 Rotterdammers op een laagdrempelige manier helpen bij het aanpakken van hun schulden. Deze vernieuwde aanpak staat in het uitvoeringsplan Reset Rotterdam.

Perspectieffonds

Alle Rotterdamse jongeren tussen 18 tot 27 jaar die bij de gemeente aankloppen voor hulp bij het aanpakken van hun schulden krijgen een aanbod. Er komt onder andere een perspectieffonds om jongeren met schulden beter te helpen. Jongeren die hun schuld niet op een andere manier kunnen aflossen komen in aanmerking voor geld uit dit fonds. In ruil hiervoor wordt een tegenprestatie verwacht.

Campagne Schaamte

Er komt een 3-jarige campagne om de schaamte over geldproblemen te doorbreken. Rotterdammers worden bewustgemaakt van de financiële impact van bepaalde levensgebeurtenissen.

Vroegsignalering

In de wijken waar veel betalingsachterstanden voorkomen, werkt de gemeente nauw samen met woningcorporaties, verzekeraars en energieleveranciers om problematische schuldensituaties tegen te gaan. Hierdoor moet worden voorkomen dat gezinnen met kinderen het huis uit worden gezet of worden afgesloten van gas, water en/of licht.

Hulp op maat

Iedereen die bij de gemeente aanklopt, krijgt hulp op maat, zoals praktische hulp bij het op orde krijgen van de financiën en de aanvraag voor hulp bij schulden. Iedere Rotterdammer krijgt een vaste contactpersoon tijdens het schuldentraject.

Stadsmarinier Schulden

Ook krijgt Rotterdam een stadsmarinier Schulden. Deze stadsmarinier krijgt een centrale rol in de schuldenaanpak en treedt vooral op wanneer de gewone ondersteuning niet toereikend is of wanneer een lange adem nodig is.

Tweede Kamer stemt over moties armoede en schulden

Posted on by
Afbeeldingsresultaat voor stemmingen tweede kamer

De volgende moties zijn zojuist aangenomen (de moties die voor gemeenten direct relevant zijn, licht ik wat verder toe):

UWV gaat vroegsignaleren in Roermond

Posted on by

De gemeente Roermond en het UWV slaan de handen ineen om mensen met (dreigende) financiële problemen eerder te helpen. Dat hebben ze afgesproken in een convenant. UWV geeft met toestemming van de klant gegevens door aan de gemeentelijke schuldhulpverlening. Lees meer.

Ondertekening convenant
Wethouder Marianne Smitsmans en Tof Thissen – directeur Werkbedrijf UWV – ondertekenen het convenant op 22 februari 2019

Roermond zet sinds een jaar of twee stevig in op preventie.

Subsidie voor onderzoek beschikbaar voor gemeenten en kennisinstellingen

Posted on by
Subsidieregelingen Provincie en Rijksoverheid

Hoe kunnen we armoede bestrijden, het aantal mensen met problematische schulden terugdringen en mensen met schulden effectiever helpen?

Er is €3 miljoen beschikbaar om deze vragen te onderzoeken. Gemeenten, kennisinstellingen en andere geïnteresseerde maatschappelijke partijen kunnen van 9 maart tot 23 april 2019 bij ZonMw een motivatiebrief indienen. Lees meer.

Van werkenden loopt zzp’er meeste risico op armoede

Posted on by

Zzp’ers lopen vaker dan werknemers en zelfstandigen met personeel (zmp’ers) risico op een inkomen onder de lage-inkomensgrens, zo meldt het CBS. Bij 9 van de 10 werkenden met risico op armoede gaat het om deeltijders.

Van de werkenden maakte in 2017 2,5% (188.000 personen) deel uit van een huishouden met een inkomen onder de lage-inkomensgrens. Dit percentage is vrijwel onveranderd ten opzichte van 2016. Onder zelfstandigen zonder personeel nam het armoederisico wel toe: van 8,1% naar 8,6%.

Factoren die het risico op armoede verhogen:

  • Niet-westerse achtergrond
  • Eenouder of alleenstaand
  • Lage opleiding

Tweede Kamer en VNG

Op 7 maart is er in de Tweede Kamer een rondetafelgesprek over werkende armen. De VNG maakte daarvoor het position paper Gemeenten: een toekomst zonder werkende armen met acht actiepunten waaronder:

  1. Help gemeenten om het bereik te vergroten;
  2. Neem belemmeringen in privacy en gegevensuitwisseling weg: dit maakt outreachend werken makkelijker.

Lees ook nog even: Gemeenten besteden weinig aandacht aan werkende armen (okt. 2018) en Alle hens aan dek om zelfstandig ondernemers met schulden te helpen (Silvia Bunt, dec. 2018). En bekijk op Statline hoeveel werkende armen jouw gemeente telt.

Wijziging Wet gemeentelijke schuldhulpverlening

Posted on by
Afbeeldingsresultaat voor wetsvoorstel

Het voorstel tot wijziging van de Wgs ligt vanaf vandaag tot 3 april ter consultatie.

Belangrijkste voorstellen:

  1. Gemeenten worden geacht een beschikking af te geven na het eerste gesprek waarin de hulpvraag wordt vastgesteld. En ook bij afwijzing en beëindiging. Nog niet alle gemeenten doen dat nu goed.
  2. Woningcorporaties en Rijksbelastingdienst mogen persoonsgegevens doorgeven aan de gemeentelijke schuldhulpverlening.
  3. Persoonsgegevens die gemeente heeft verkregen vanuit uitvoering Participatiewet*, Jeugdwet of Wmo mag de gemeente gebruiken i.k.v. schuldhulpverlening.

Er worden geen andere nieuwe partijen genoemd die in het kader van vroegsignalering persoonsgegevens mogen doorgeven aan de gemeente zoals CJIB, UWV, gemeentelijke belastingen, SVB, DUO, kinderopvang, KvK, schadeverzekeraars en RDW. Maar het voorstel biedt wel de ruimte om daarvoor een aparte ministeriële regeling te maken (die dan maximaal 3 jaar geldt). Voor zorgverzekeraars, energie– en waterleveranciers bestaan al grondslagen voor gegevensuitwisseling.

In het voorstel staan geen basisnormen. Vorige week was daarover discussie in de Tweede Kamer n.a.v. oproep Ombudsman. Zelf schreef ik in 2010 (de Wgs bestond nog niet) het artikel Een mooi keurslijf.

Het kabinet streeft ernaar om de wijzigingen in te voeren per 1-1-2020.

*Ik vraag me af: biedt dit voldoende grondslag om eropaf te gaan als er beslag wordt gelegd op bijstand?

Beslagregister wettelijk geregeld in 2021

Posted on by
update kei, deurwaarder, gerechtsdeurwaarder, deurwaarder Breda, deurwaarder Eindhoven, deurwaarder Leiden, deurwaarder Amsterdam, deurwaarder roermond, procesinleiding, dagvaarding

In 2014 startte de KBvG met het beslagregister. Gerechtsdeurwaarders moeten hier alle derdenbeslagen aanmelden. Het kabinet wil het beslagregister verbreden: naast gerechtsdeurwaarders moeten ook organisaties als Belastingdienst, UWV, SVB, CJIB, en LBIO, gemeenten en waterschappen via het beslagregister gegevens m.b.t. derdenbeslag met elkaar delen. Natuurlijk met als doel om te zorgen dat de beslagvrije voet correct wordt toegepast.

Een wettelijke basis voor gegevensuitwisseling is er nog niet. Het kabinet schrijft vandaag in een brief aan de Tweede Kamer dat de streefdatum voor de inwerkingtreding van deze wet 1 januari 2021 is.

Verwijsindex

De wet zal ook een stevigere basis leggen voor de Verwijsindex Schulden. Gerechtsdeurwaarders checken daar of een klant al bekend is bij de gemeentelijke schuldhulpverlening. Bij NVVK ligt het initiatief om ook alle schuldhulpverleners gebruik te laten maken van de Verwijsindex, zo schreef staatssecretaris Van Ark onlangs in dit document (zie aanbeveling 14). Maar het kan vast geen kwaad als je hier als gemeente zelf achteraan gaat.

 

Oproep kabinet aan gemeenten: hanteer beslagvrije voet 95% bijstandsnorm

Posted on by
Afbeeldingsresultaat voor beslagvrije voet

Het duurt nog even voordat de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet wordt ingevoerd. In een brief aan de Tweede Kamer noemt het kabinet als mogelijke invoeringsdatum: 1 januari 2021.

Aan gemeenten vraagt het kabinet, vooruitlopend op de nieuwe wet, om voortaan bij de verrekening van schulden met een bijstandsuitkering een beslagvrije voet te hanteren ter hoogte van 95% van de bijstandsnorm. Nu berekenen gemeenten meestal een lagere, maar soms ook hogere beslagvrije voet.

Het kabinet regelt daarnaast nog dit jaar dat de Belastingdienst niet meer automatisch bedragen tot €500 afschrijft van de rekening van een belastingschuldige.

Proef met basisinkomen in Finland zet mensen niet aan om te werken

Posted on by

Een proef in Finland met een basisinkomen voor 2000 werklozen heeft er niet toe geleid dat ze zijn gaan werken, lees ik op nos.nl. Volgens onderzoekers zijn de werklozen niet gemotiveerder om een baan te vinden en meer te verdienen. Wel voelen ze zich gelukkiger.

De proef begon twee jaar geleden. De werklozen, die willekeurig waren gekozen en niet mochten weigeren om mee te doen, kregen van de overheid elke maand € 560 waarvoor ze niets hoefden te doen en waarover ze geen belasting hoefden te betalen. Ook hielden ze de uitkering als ze binnen twee jaar een betaalde baan vonden.

De onderzoekers willen nog geen vergaande conclusies trekken, omdat alleen het eerste jaar (2017) van de proef uitgebreid is bekeken. De onderzoekers zeggen overigens niets over de besparingen die zijn gerealiseerd (minder handhaving, uitkeringsadministratie, etc.)

Ik ben benieuwd of het Realtime inkomensregister en flexibel uitkeringssysteem in Finland wel van de grond komt en succesvol is.

Afbeeldingsresultaat voor basisinkomen

In Nederland mogen gemeenten experimenteren met regelluwe bijstandsverlening. De eerste experimenten lopen eind 2019 af en worden dan geëvalueerd. Ik ben benieuwd wat daar uit komt!

Kosten en baten van vroegsignalering

Posted on by

Hoeveel moet je als gemeente investeren in vroegsignalering van schulden, en wat levert het je uiteindelijk op? Vroegsignalering; draaiboek voor een maatschappelijke businesscase – gemaakt in opdracht van Schouders Eronder – geeft daar antwoord op. Een handig hulpmiddel om je bestuurders te overtuigen.

Afbeeldingsresultaat voor weegschaal balans

In een bijbehorend Excelbestand staan alle kosten- en batenposten genoemd. Je moet wel zelf de bedragen invullen. Zoek je daarvoor wat richtlijnen, bekijk dan eens de Maatschappelijke prijslijst, de Leidraad Vroegsignalering (§ 1.2) of het projectplan vroegsignalering Leiden (hoofdstuk 4). Daar worden ook verschillende onderzoeken aangehaald waaruit blijkt dat vroegsignalering loont.

Lees meer over kosten en baten:

Schaamte kan armoede in stand houden

Posted on by

Wie weinig te besteden heeft of in de schulden zit, gaat door schaamte gedrag vertonen waardoor de armoede in stand blijft en zelfs erger wordt. Dat concludeert sociaal psycholoog Arnoud Plantinga in zijn dissertatie.

Volgens Plantinga schaamt 1 op de 7 Nederlanders zich voor zijn of haar financiële situatie. De schaamte uit zich in stress, gepieker en het gevoel de controle kwijt te zijn. Deze groep betaalt rekeningen ook minder vaak op tijd en laat vaker rekeningen ongeopend om niet met hun geldzorgen geconfronteerd te worden. Ze zijn meer geïnteresseerd in statusverhogende aankopen. Ook zijn ze passiever, zoeken ze minder contact met anderen en hebben minder mensen om zich heen die hen zou kunnen helpen. Zij komen zo in een vicieuze cirkel terecht.

Aanbevelingen voor gemeenten

Plantinga geeft in Binnenlands Bestuur aanbevelingen voor gemeenten: ‘Zij moeten actief de boer op met hun minimaregelingen, omdat mensen met geldproblemen vaak geneigd zijn zich terug te trekken. Ook is het bij deze groep vanwege het risico op vereenzaming dus extra belangrijk om te waken voor vermindering van de sociale contacten. Vanwege de schaamte, is het naar verwachting een goed idee om de eerste hulpcontacten op anonieme wijze mogelijk te maken. Ook vind ik het gebruik van positieve rolmodellen interessant. Amstelveen presenteert filmpjes over een minimagezin en de manieren waarop dat gezin rondkomt. Dat vind ik een mooi voorbeeld van een manier waarop schaamte kan worden weggenomen.’

Eerder schreef ik al over de start van de campagne Niets extra’s? Niets om je voor te schamen in Aalsmeer.

Hoogleraar Gezondheidsbeleid Maria Jansen en de markante onderzoeker René Gabriels – ik had ooit les van hem – trokken eerder een beetje een vergelijkbare conclusie als Plantinga (filmpje).

Grondslag voor uitwisseling persoonsgegevens

Posted on by

N.a.v. mijn oproep vertelde een grote gemeente mij, dat ze de
Invorderingswet 1990, artikel 67 gebruiken als grondslag voor de Gemeenschappelijke Regeling (GR) die de gemeentelijke belastingen int, om signalen door te geven aan het Eropaf team. Dit artikel maakt het mogelijk om een ontheffing aan te vragen van de geheimhoudingsplicht. De gemeente en GR hebben de afspraken vastgelegd in een Uitvoeringsregeling Informatieverstrekking.

De Functionaris Gegevensbescherming kon er mee uit de voeten, net als de jurist van de GR.

Nu zoek ik alleen nog een grondslag voor doorgeven beslag op bijstand…

Checklist schulden

Posted on by
Afbeeldingsresultaat voor checklist

Op Rijksoverheid.nl staat de interactieve checklist schulden. Je vult je situatie in en krijgt vervolgens op maat adviezen en informatie over hoe je uit de schulden komt.

Handig voor de doelgroep, maar ook voor schuldhulpverleners en gemeentelijke beleidsmedewerkers om even te checken of je wel een volledig aanbod hebt.

Ik twijfel overigens of je als zzp’er voldoende uit de voeten kunt met deze checklist. Kan ik blijven ondernemen? Krijg ik aanvullende bijstand (Bbz)?

Lezen ≠ Begrijpen

Posted on by

Vorige week verscheen het rapport Lezen ≠ Begrijpen. Het bundelt de meest recente onderzoeken naar schulden en laaggeletterdheid. Hieruit blijkt dat de helft van de mensen met financiële problemen grote moeite heeft met lezen. Zij belanden verder in de schulden door ingewikkelde communicatie van schuldeisers en schuldhulpverleners.

Het onderzoeksproject is uitgevoerd door Syncasso, Kredietbank Nederland, RuG en Stg. Lezen & Schrijven. Op lezenisnietbegrijpen.nl kun je de materialen van het project downloaden.  De resultaten worden besproken tijdens zes seminars.

Kijk ook eens op directduidelijk.nl. Over heldere overheidscommunicatie. Met handige tips, materialen en voorbeelden van andere gemeenten.

Eropaf bij beslag op bijstand of niet-betalen gemeentelijke belastingen

Posted on by
Afbeeldingsresultaat voor privacy

Help! Ik ben op zoek naar gemeenten die in het kader van vroegsignalering signalen van beslag op bijstandsuitkering of niet-betalen gemeentelijke belastingen doorgeven aan een Eropaf-team. Ik ben vooral op zoek naar een AVG-proof onderbouwing of grondslag voor het doorgeven van deze signalen zonder toestemming van de klant.

En verder – maar dat is meer uit nieuwsgierigheid – ben ik benieuwd of er gemeenten zijn die rond vroegsignalering afspraken hebben gemaakt met andere organisaties dan de gebruikelijke woningcorporaties, water- en energieleveranciers, zorgverzekeraars, SVB en gemeentelijke afdelingen. En dan vooral in het geval er nog geen toestemming is van de klant.

Bij voorbaat dank!

Op naar nul uithuiszettingen

Posted on by

In een motie verzoekt Kamerlid René Peters (CDA) de regering, om in interdepartementaal overleg met de VNG en de woningcorporaties tot een actieplan ‘Naar geen uithuiszettingen wegens schulden te komen’. Zijn motie werd op 4 december jl. aangenomen.

In het artikel op Socialevraagstukken.nl schrijft hij: ‘Hoe moeilijk kan het zijn? Wie om wat voor reden dan ook zijn huur niet betaalt krijgt direct hulp van de gemeente. En, mochten de problemen niet opgelost kunnen worden, dan wordt een soort ‘laatste kans curatele’ voorgesteld. Dan krijgt iemand in zijn huis begeleiding door de maatschappelijke opvang. En worden de financiën uit handen genomen. Het moet op die manier mogelijk zijn uithuiszettingen te voorkomen. Wie wil dat nu niet?’ René Peters licht zijn motie toe tijdens een congres van Eropaf op 29 maart.

René, suggestie voor het actieplan: zorg ook dat mensen die al op straat zijn gezet, met datzelfde ‘laatste kans curatele’ weer een woning kunnen huren. De gemeente kan huur doorbetalen uit bijstand, budgetbeheer bieden en borg staan voor de huur.

Behoren deze taferelen straks definitief tot het verleden?

Een kaartje versturen, kleine moeite groot effect

Posted on by

De Sociale Verzekeringsbank (SVB) zoekt rond schuldenproblematiek actief de samenwerking met gemeenten. In de gemeenten waar ikzelf actief ben, is de samenwerking rond bijvoorbeeld vroegsignalering heel prettig.

In diverse gemeenten geeft de SVB signalen door aan schuldhulpverleners of wijkteams als er beslag wordt gelegd op AOW of Anw. De SVB mag dat vanwege de privacywetgeving alleen doen met toestemming van de klant. Het lukt medewerkers van de SVB echter niet altijd om de klant te bereiken, bijvoorbeeld omdat er geen (actueel) telefoonnummer is. Om klanten toch te bereiken, bedachten ze de deels handgeschreven ansichtkaart. Hij valt op, komt persoonlijk over en is niet bij voorbaat beladen. Sommige klanten in een schuldensituatie openen geen enveloppen van instanties.

En het blijkt te werken! Ongeveer 70% van de klanten die de ansichtkaart ontvangt, neemt telefonisch contact op. De ansichtkaart wordt nu breder binnen de SVB ingezet, bijvoorbeeld bij het terugdringen van niet-gebruik AOW. En steeds meer gemeenten volgen het voorbeeld.

Versnipperd

Posted on by

Van mijn voornemen om het in 2019 iets rustiger aan te doen, is tot nu toe niet veel terechtgekomen. Mijn laatste blog dateert van 21 december en ik heb inmiddels een flinke stapel nieuws op de plank liggen. In dit artikel even de belangrijkste zaken:

De schuldenaanpak van gemeenten is te versnipperd, zeker waar het gaat om bijstandsgerechtigden met schulden, concludeert Panteia. Door met signaleringsvragenlijsten te werken, kunnen bijstandsconsulenten meer gestructureerd doorvragen. Afdelingen werk en inkomen en armoede en schuldhulpverlening stellen soms tegenstrijdige eisen aan burgers. De gegevensuitwisseling schiet tekort, en dan vooral als de schuldhulp door een externe partij wordt verzorgd. Daarbij wordt vaak gewezen op privacywetgeving. De kennis over schulden en schuldhulpverlening schiet ook nog tekort bij veel afdelingen werk en inkomen. Ik voeg er graag nog aan toe: ga eropaf als er beslag wordt gelegd op bijstand, of geef het signaal door aan de schuldhulpverlening #vroegsignalering.

Het kabinet reageerde op 21 december op het rapport Knellende schuldenwetgeving. In dit document zet staatssecretaris Van Ark de 50 aanbevelingen en reacties overzichtelijk op een rij. Ik ontwaar voor gemeenten geen relevante, vermeldenswaardige toezeggingen of voorstellen voor een nieuwe aanpak, bijvoorbeeld m.b.t. meewerkplicht en reactietermijnen voor schuldeisers (aanbevelingen 2-4), verbreding vroegsignaleringsmogelijkheden (5), minnelijke regeling van boetes en fraudeschulden (15-20 en 38), aansluiting minnelijk-Wsnp (23-28) en beschermingsbewind (29-37). Regelmatig is de reactie dat meer onderzoek moet worden gedaan. Het initiatief om gemeenten aan te sluiten bij de Verwijsindex Schulden (14) laat het kabinet bij de NVVK liggen. Bij aanbeveling 29 lees ik dat het wetsvoorstel adviesrecht naar verwachting in de eerste helft van 2019 bij de Tweede Kamer wordt ingediend.

Afgelopen maandag informeerde Van Ark de Tweede Kamer over de voortgang rond de Rijksincasso (Actielijn 3 van het Actieplan brede schuldenaanpak). Divosa concludeert dat het voorlopig bij veel onderzoek, analyse en gesprekken blijft.  Komend voorjaar stuurt Van Ark haar eerste voortgangsbrief over de stavaza rond het Actieplan Brede Schuldenaanpak.

Vorige week was er n.a.v. Kamervragen veel te doen over het uitstel van de Wet vereenvoudigde beslagvrije voet. Zie bijv. NOS en Binnenlands Bestuur. Al op 16 oktober las ik over het uitstel in een bijzin van een Kamerbrief.

Het lectoraat Armoede Interventies heeft voor o.a. schuldhulpverleners en bijstandsconsulenten handreikingen ontwikkeld om mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB) te herkennen en begeleiding te kunnen bieden.

Schouders Eronder heeft voor schuldhulpverleners filmpjes gemaakt waarin o.a. Belastingdienst, Cjib en Bureau Wsnp uitleg geven over interessante onderwerpen.

Minister Dekker (Rechtsbescherming) beperkt de gesubsidieerde advocaat voor burgers die in de schulden zitten, van wie de uitkering is afgewezen, of van wie het huurcontract is ontbonden. De minister vindt dat mensen problemen moeten oplossen buiten advocatenkantoren om, bijvoorbeeld via rechtsbijstand op een verzekeringspolis. Of ze moeten (meer) betalen voor de rechtshulp. Lees: Advocaten staken tegen bezuinigingen sociale advocatuur.

En kort nieuws uit gemeenten:

  • Aalsmeer start de campagne ‘Niets extra’s? Niets om je voor te schamen!’
  • Kindregeling Dalfsen voor minima via webshop groot succes.
  • Dierenziekenfonds in Zaanstad geen kans, dierenartsbon wel.
  • Oldambt geeft kinderen van minima fashioncheques.
  • Groningen biedt minima gratis bellen naar instanties zoals huisarts, school, bewindvoerder, advocaat, etc.

Geld en geweld

Posted on by
Deze afbeelding heeft een leeg alt-attribuut; de bestandsnaam is geld-en-geweld.jpg

Ik heb al een tijdje het boek Geld en Geweld op mijn leesplankje liggen, maar was er nog niet aan toegekomen er iets over te schrijven. RTLNieuws had daarvoor al wel tijd gevonden: Mishandelde vrouwen hebben vaak schulden: ‘Ik deed alles om hem te pleasen’ en Zorg+Welzijn ook: ‘Hulpverleners moeten over de schutting van hun eigen expertise kijken’.

Kwetsbare gezinnen en (jong)volwassenen die geweld in een afhankelijkheidsrelatie hebben meegemaakt, hebben vaak financiële problemen: chronische armoede, fikse schulden en te maken met een complex financieel systeem. Dit geeft financiële stress, zorgt voor spanningen en werkt averechts op herstel. Toch blijven deze problemen veelal onzichtbaar en hulpverleners weten zich hier vaak geen raad mee.

Geld en geweld schetst een beeld van cliënten in de geweldshulpverlening en hun complexe financiële problemen. Ook worden praktische handvatten beschreven die professionals kunnen gebruiken voor het signaleren, bespreekbaar maken, motiveren en ondersteunen van deze gezinnen en (jong)volwassenen.

Het boek is het resultaat van het project Geld en Geweld. Het richt zich op professionals in o.a. schuldhulpverlening, wijkteams, beleidsmedewerkers, bewindvoerders en schuldeisers. Er is ook een training Geld en Geweld.

Geen gezellig boek voor de Kerstdagen, maar toch maar even bestellen binnenkort!