De Tweede Kamer nam vorige week een motie aan waarin de regering wordt verzocht de Nadere regels kwijtschelding gemeentelijke en waterschapsbelastingen voor 1 mei 2021 aan te passen en daarin te bepalen dat de vermogensnorm voor kwijtschelding verruimd kan worden tot maximaal de vermogensnorm in de Participatiewet.
Het is vervolgens aan de gemeenteraad of die vermogensgrens verhoogd moet worden.
Vorige week is de motie Van Dijk (SP) aangenomen waarin de regering wordt verzocht voor mensen in de bijstand een landelijke vrijstelling van giften te realiseren van € 1.200 per jaar.
Let op, dit is dus nog geen wetgeving. Maar je kunt in navolging van bijvoorbeeld Amsterdam, Utrecht, Arnhem en Nijmegen al wel je beleidsregels aanpassen.
In januari diende Van Dijk al een amendement in met vergelijkbare strekking, maar dan met een grens van € 1.500. Rond de ‘Wijziging van de Participatiewet met betrekking tot fraudevorderingen’ zijn ook andere amendementen en een initiatiefwet ingediend. Het debat hierover vindt plaats na de verkiezingen.
Je kunt er dus ook voor kiezen je beleidsregels pas aan te passen zodra er over al deze punten meer duidelijkheid is.
Afgelopen donderdag stuurde minister Koolmees van SZW onderstaande brief naar wethouders waarmee hij de zorgen over de toereikendheid van het budget wil wegnemen. Moet het college morgen het TONK-beleid nog vaststellen, en heb je de indruk dat jouw gemeente vanwege de onzekerheid een te benepen regeling heeft ontworpen? Zorg dan dat de wethouder dit nog even leest en bespreek of je de toekenningscriteria nog wat kan verruimen.
Geachte wethouder,
COVID-19 en de opvolgende beperkende maatregelen hebben een grote impact op Nederland. Veel huishoudens hebben het zwaar, ook in financieel opzicht. Samen proberen we de gevolgen van de crisis zoveel als mogelijk te verzachten en mensen perspectief te bieden. Gemeenten spelen hierbij een zeer belangrijke rol en hebben reeds enorm veel werk verzet. Daarvoor ben ik u zeer erkentelijk.
U bent momenteel druk bezig met de uitwerking van de regeling Tijdelijke Ondersteuning voor Noodzakelijke Kosten (TONK). Met de regeling, die neerkomt op een versoepeling van de gemeentelijke beleidsregels voor bijzondere bijstand, kunnen huishoudens geholpen worden die ten gevolge van de Coronamaatregelen een terugval in hun inkomen hebben en daardoor de noodzakelijke kosten van het bestaan voor het huishouden niet meer kunnen betalen.
Ik ben me er van bewust dat een dergelijke regeling een groot beroep doet op uw organisatie en ook een aantal onzekerheden met zich meebrengt. Ik wil mijn grote waardering en dank uitspreken voor uw inzet om deze regeling mogelijk te maken.
Daarnaast wil ik met deze brief uw mogelijke zorgen over de toereikendheid van het budget wegnemen. Het kabinet wil niet dat gemeenten financiële risico’s lopen bij de uitvoering van de TONK. Gemeenten moeten kunnen doen wat nodig is: een tegemoetkoming verstrekken voor de essentiële vaste lasten voor groepen die dat nodig hebben. Ik zal daarom samen met de VNG, DIVOSA en verschillende gemeenten goed de vinger aan de pols houden. Dit is ook in bestuurlijk overleg zo afgesproken. Ik vraag u dan ook om tijdig aan te geven als er financiële problemen dreigen. Dat kan via de VNG of Divosa of rechtstreeks richting het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (contactpersoon: Ard Broeze abroeze@minszw.nl).
Vanuit het kabinet en de Tweede Kamer is er de nadrukkelijke wens dat de TONK ruimhartig wordt toegepast, zeker voor de groepen die geen aanspraak kunnen maken op andere regelingen en een grote terugval in inkomen kennen. Dat impliceert de oproep aan gemeenten de regeling zo in te richten dat de tegemoetkoming huishoudens substantieel ondersteunt in de betaling van hun vaste lasten en hen daarmee verder helpt. Natuurlijk is het ondoenlijk en onwenselijk om alle noodzakelijke kosten zonder meer te vergoeden als mensen de kosten zelf kunnen betalen. De gemeente is bevoegd om eigen toekenningsregels op te stellen, bijvoorbeeld door rekening te houden met inkomen, uitkering of vermogen.
Omdat we op voorhand niet precies weten hoeveel mensen voor TONK in aanmerking zullen komen en voor welk bedrag zij steun nodig zullen hebben, is het ook onduidelijk hoeveel budget nodig is om de TONK uit te voeren. Voor TONK is tot dusver 130 miljoen euro beschikbaar gesteld voor toekenningen en uitvoeringskosten. Een eerste tranche van 65 miljoen wordt zo snel mogelijk via het gemeentefonds verdeeld op basis van de verdeelsleutel armoede- en schuldenbeleid. Voorafgaand aan toekenning van de tweede tranche zal een weegmoment plaatsvinden, waarbij gekeken wordt naar de ontwikkelingen rondom de maatregelen tegen Corona en de eerste inzichten over het gebruik van de TONK-regeling. Een bijstelling van het budget passend bij deze inzichten zal dan indien nodig plaatsvinden. Ook is het mogelijk dat op basis van de inzichten voor de tweede tranche een aangepaste verdeelsleutel wordt gebruikt. Hierover zal uiteraard overleg plaatsvinden met VNG en Divosa.
Ik hoop dat ik met deze brief uw zorgen over de financiële toereikendheid wegneem en vraag u dan ook uw inzet te baseren op de bovengeschetste doelstelling van de TONK.
Daarnaast is het goed om te weten dat er voor de TONK geen andere of aanvullende verantwoordingseisen zullen worden gevraagd. De verantwoording vindt plaats via de gewone systematiek van de bijzondere bijstand.
[…]
Hoogachtend,
de Minister van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid,Wouter Koolmees
De huren van woningen in de sociale sector met een huur tot €752 worden dit jaar bevroren in verband met de coronacrisis. Het kabinet komt hiermee tegemoet aan de wens van de Tweede Kamer. Het betekent dat de huren van deze woningen per 1 juli niet mogen worden verhoogd.
De Tweede Kamer nam vorige week een motie aan van de SP samen met GroenLinks en PvdA. De motie kreeg onverwacht steun van de VVD, die bij alle voorgaande voorstellen tegen was. Het CDA noemde dat zo vlak voor de verkiezingen opportunistisch, omdat de VVD steeds tegen was. Bron: NOS.
Sinds 1 januari is ook al de Wet eenmalige huurverlaging van kracht.
Per 1 januari 2021 is de Wet eenmalige huurverlaging van kracht.
Bekijk de factsheet van BZK en lees meer op de website van Aedes.
Op de Divosa.nl vind je een handige voorbeeld-rekenmodule voor het berekenen van draagkracht en hoogte toekenning TONK. En verder was al beschikbaar:
Zelf had ik op een bierviltje al uitgerekend welk budget voor TONK beschikbaar is per gemeente. Dat lijkt misschien veel, maar realiseer je dat een deel van de huishoudens een half jaar lang TONK zal krijgen. Vorige week is in de Tweede Kamer gelukkig een motie aangenomen die oproept om meer middelen beschikbaar te stellen als dat nodig is.
Het verbaast mij dat we grote verschillen toelaten tussen gemeenten. En die verschillen hebben nauwelijks iets te maken met de lokale woonlasten of omstandigheden, maar eerder met politieke voorkeur. En omdat de uitgaven heel lastig te voorspellen zijn, gaan veel gemeenten aan de voorzichtige, zuinige kant zitten.
Dit artikel is na publicatie aangepast
De GKB introduceert een nieuwe vorm van krediet: O2. Dit is een flexibel krediet, met een vaste rente van 2% en een looptijd van 36 maanden. Hiermee kun je:
De flexibiliteit spreekt me aan, maar toch ook een kanttekening: hoewel de standaard looptijd 3 jaar is, biedt O2 ruimte voor langere looptijden. De max. 3 jaar is wat mij betreft heilig, en ik voel ook best wat voor de oproep van sommige politieke partijen om de looptijd te verkorten naar bijvoorbeeld 18 maanden.
Alternatief is dat je – als er nieuwe schulden opduiken – de betreffende schuldeiser hetzelfde aanbod doet als de andere schuldeisers, en dat je het niet doorrekent naar de schuldenaar. Als gemeente moet je een potje hebben om zulke (meestal kleine) oneffenheden glad te strijken.
Het is nu nog een pilot, waarbij Kredietbank Nederland en gemeente Zwolle inmiddels ook zijn aangehaakt. Je kunt aanhaken, maar het lastige is, dat als de pilot te groot wordt, het debiteurenrisico ook oploopt. Dat risico neemt de GKB nu nog voor haar rekening voor de eigen gemeenten totdat het landelijke waarborgfonds er is. Aanhaken kan wel, maar je moet dan dus goede afspraken maken over de voorwaarden.
Ga op o2hulpbijschulden.nl direct naar de pagina voor gemeenten. En bekijk de introductiefilm.
Nog niet overtuigd van het feit dat schuldsaneren in de meeste gevallen beter is voor schuldenaar, schuldeiser en gemeente? In de tabel op p. 4 van het rapport Saneren versus bemiddelen staan alle argumenten.
Voor de uitvoering van TONK zijn – naast de handreiking – nu ook de volgende werkdocumenten beschikbaar:
VNG Realisatie werkt aan de ‘Blauwe Knop’. Achter deze knop vinden mensen straks een overzicht van hun schulden bij gemeenten, DUO, UWV, SVB, RDW en andere overheidsinstanties. Lees meer op vngrealisatie.nl.
Klanten van schuldhulpverlening kunnen straks via deze knop hun schuldhulpverlener toegang geven tot dit overzicht. Net als bij de Schuldenwijzer voor (een nog beperkt aantal) private schulden. En uiteindelijk kunnen schuldhulpverleners alle schulden verifiëren via het vorige week officieel gelanceerde Schuldenknooppunt. Gemeenten, allemaal aansluiten dus!
De Tweede Kamer heeft gisteren een motie aangenomen waarin de regering wordt verzocht
uit te spreken dat de TONK inkomensondersteuning is voor werkenden en ondernemers die buiten de boot vallen en nergens in aanmerking komen voor steun vanwege bijvoorbeeld de partnertoets, en die door de coronacrisis in de knel komen;
verzoekt de regering, tevens de TONK breed onder de aandacht te brengen bij ondernemers die mogelijk een beroep kunnen doen op de regeling;
verzoekt de regering, vervolgens in de handreiking aan gemeenten geen vermogenstoets op te nemen;
Ook is er een motie aangenomen die oproept om te monitoren of er voldoende middelen zijn om de TONK ruimhartig uit te voeren, en zo nodig meer geld vrij te maken.
Gemeenten kunnen zich met de zojuist verschenen handreiking voorbereiden op de openstelling van de Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten op 1 maart.
Doe-lijstje voor februari:
Werkdocumenten als formats voor beleidsregels, aanvraagformulieren en beschikkingen komen binnenkort beschikbaar.
Foto: ANP
Op 28 september jl. bereikten VNG en Belastingdienst een akkoord om gedupeerden te helpen.
Veel gemeenten hebben inmiddels een Meldpunt voor gedupeerden ingericht. Hier vind je het aantal gedupeerden in jouw gemeente per 26/1 (let op: deze aantallen liggen fors hoger dan in oktober!). Gemeenten krijgen €11 miljoen om de gedupeerden te helpen.
Als het goed is, heeft je gemeente recent een model-collegevoorstel en machtiging gekregen om de contactgegevens van de gedupeerden in te zien. Zo niet, neem dan contact op met het steunpunt bij de VNG: hersteloperatie@vng.nl of tel. 070 373 8232.
In principe kun je dan de gedupeerden gaan benaderen. Maar het is verstandig om even op de plannen van het kabinet te wachten, voordat je gaat schuldregelen bij gedupeerden met problematische schulden.
In de huidige omstreden plannen krijgen gedupeerden €30.000, trekt de Belastingdienst al haar vorderingen in en worden private schuldeisers, gemeenten en andere overheidsinstanties gevraagd ook hun vorderingen in te trekken. Maar de kans is groot dat private schuldeisers beslagleggen op de €30.000 en/of hun vordering niet intrekken. Als de gemeente dan haar vorderingen intrekt, zullen private schuldeisers in dat gat springen en zijn gedupeerden dus niet beter af. Een alternatief plan om €20.000 van de €30.000 in te zetten voor een minnelijk schuldregeling, haalde het vooralsnog ook niet, net als het plan om gedupeerden versneld toe te laten tot de Wsnp.
De VNG heeft daarom op 22/1 het kabinet in een brandbrief opgeroepen om met een (betere) regeling te komen. De Tweede Kamer nam op 27/1 een motie aan waarin de regering wordt verzocht de schulden van private schuldeisers over te nemen. Nu dus even afwachten hoe staatssecretaris Van Huffelen dit oppakt.
Ondertussen ontvingen op 28/1 de eerste gedupeerden €30.000. En nu maar hopen dat daarop niet direct beslag wordt gelegd. De ouder wordt door de Belastingdienst altijd vóóraf – dus voordat de €30.000 wordt betaald – gebeld. In dat telefoongesprek vraagt de Belastingdienst ook of er schulden zijn en het bedrag dus misschien liever later wil krijgen. De Tweede Kamer heeft een amendement aangenomen met een ‘moratorium op het innen van schulden’ en verwijderen BKR-registratie. Het moratorium duurt een jaar en gaat met terugwerkende kracht in vanaf 29 januari. Zie de brief (11/2) van de staatssecretaris over dit amendement en diverse moties.
Voor de hersteloperatie – inclusief een nog uit te werken kinderfonds van €200 miljoen – heeft het kabinet bijna €1,8 miljard klaargezet. Dat komt neer op €125.000 per dossier.
De ALV van de VNG besprak op 12/2 de oproep om gemeentelijke schulden kwijt te schelden. Inzet is dat gemeenten hiervoor worden gecompenseerd door het rijk.
Dit artikel wordt bijgewerkt als er nieuws is
Verplicht leesvoer voor gemeenten die de schuldhulp voor ondernemers nog niet op orde hebben: de Werkwijzer ondernemers en schulden! De Werkwijzer legt lekker concreet uit hoe je dit aanpakt.
En meld je ook aan voor de online sessies hierover op 8 en 9 februari.
Wil jouw gemeente aan de slag met financiële educatie op scholen? Koop het hier in:
Bekijk meer initiatieven in de rubriek jeugd, en lees ook de uitkomsten van het Nibud Scholierenonderzoek 2020: Meer dan de helft van de scholieren komt geld tekort.
In de Eerste Kamer ligt al het voorstel Wijziging van de Participatiewet met betrekking tot fraudevorderingen. Naar aanleiding van de boodschappenaffaire kwam de Tweede Kamer eerder deze maand met een amendement en initiatiefwet, zo schreef ik op 11 januari.
Gezien deze ontwikkelingen verzocht de staatssecretaris de Eerste Kamer vorige week om de behandeling van het wetsvoorstel aan te houden. Nog even geduld dus. Ik weet nog niet welke invloed de kabinetsval (die de dag erna plaatsvond) heeft op de besluitvorming.
Samengevat zijn dit de belangrijkste voorstellen die nu op tafel liggen:
Aanvulling d.d. 28/1: Hier komt nog een 5e voorstel bij: giften tot € 1.500 worden vrijgesteld. Amendement Jaspers (SP) vandaag ingediend. 8/2 debat in Tweede Kamer.
De gemeentelijke kinderombudsman in Rotterdam onderzocht de gemeentelijke regelingen voor kinderen in armoede en concludeert dat het aanbod onvolledig en vaak onbekend is, en de aanvraag te ingewikkeld. Deze conclusies gelden uiteraard niet alleen voor Rotterdam.
Wat hebben kinderen nodig
De regelingen bieden: sport, cultuur, schoolspullen, schoolreisje, laptop, fiets, jeugdtegoed. Kinderen vragen om eten, kleding en een fijn thuis. Bestrijding van uitsluiting. Ze vragen om sport en fijne plekken buiten. Ouders vragen om OV, bijles en internet. Kinderen vinden behoeften voor thuis het belangrijkst. De regelingen zien op school en activiteiten. De regelingen sluiten dus maar deels aan bij de behoeften van kinderen.
Gemeenten betrekken kinderen veel te weinig bij het opstellen van de regelingen. Dat armoede een moeilijk onderwerp is, is geen goede reden om hier niet met kinderen over te praten. Aanbeveling: Betrek kinderen bij het opstellen van de regelingen. Zo sluiten de regelingen beter aan bij wat kinderen belangrijk vinden. Maak bekend wat jeugdparticipatie voor de gemeente inhoudt.
Bekendheid
Veel ouders en kinderen kennen de regelingen niet. De vindbaarheid via gemeentelijke website is slecht. Een handig overzicht ontbreekt vaak. De taal is te moeilijk en alleen in het Nederlands. De informatie richt zich op de ouders. Aanbeveling: Maak een eenvoudig overzicht met alle regelingen bij elkaar (papier en digitaal). Verspreid de informatie actief in een mix van deze vier manieren: via brieven en folders, digitaal, via social media, op school en in de wijk. Gebruik heldere taal. Bied ook informatie aan in andere talen.
De aanvraag
De aanvraagprocedure is te moeilijk. Er zijn te veel hindernissen waardoor het risico bestaat dat ouders geen aanvraag doen of halverwege afhaken. Stress, schaamte en angst voor de gemeente zijn factoren om rekening mee te houden. Aanbeveling: Het kan veel eenvoudiger! Maak één eenvoudige aanvraagprocedure voor meerdere aanvragen. Hanteer een heldere inkomensgrens en een hardheidsclausule. Sluit geen kinderen uit, zoals mbo-ers en kinderen van ouders met schulden. Biedt hulp op school of in de wijk bij het doen van een aanvraag.
Tip [red.]: sluit aan bij de Geldplannen van het Nibud. Het Geldplan Rondkomen met kinderen geeft een overzicht van alle regelingen die op jouw situatie van toepassing zijn.
Platform31 schrijft in een rapport en factsheet wat gemeenten kunnen doen om de gevolgen van de coronacrisis te bestrijden. Dat doen ze rond 4 thema’s:
Lees ook nog eens mijn (inmiddels wel wat gedateerde) artikel Corona-maatregelen rond armoede en schulden.
Een maandje geleden introduceerde het kabinet de TONK. In een brief aan gemeenten schrijft staatssecretaris Van ’t Wout daarover deze week het volgende:
Ik realiseer me dat er opnieuw een klemmend beroep gedaan wordt op gemeenten en dat op korte termijn een forse inspanning wordt verlangd. Het is onvermijdelijk dat dit druk oplevert in de uitvoering. Met VNG en Divosa wordt er daarom hard aan gewerkt om gemeenten zoveel mogelijk hierbij te faciliteren. De komende periode wordt nog een aantal zaken nader uitgewerkt zoals de verdeling van de middelen over de gemeenten* en een handreiking voor gemeenten die de uitvoering ondersteunt. Via SZW, VNG en Divosa wordt u de komende tijd nog nader geïnformeerd. Het streven is om de aanpak voor 1 februari a.s. uitgewerkt te hebben zodat aanvragen zo snel mogelijk behandeld kunnen worden. Tot die tijd heeft u al de ruimte om binnen regulier lokaal beleid huishoudens die bovenstaande problemen ervaren tegemoet te komen.
* Op basis van de Decembercirculaire had ik al een raming gemaakt van de TONK-budgetten per gemeente. Let op, ik geef geen garantie!
Op 8 september jl. nam de Tweede Kamer het voorstel Wijziging van de Participatiewet met betrekking tot fraudevorderingen aan. Een belangrijke wijziging is dat gemeenten straks mogen instemmen met een schuldregeling bij fraudevorderingen waarbij geen sprake is van opzet of grove schuld. Bij maar liefst 95% is daar geen sprake van. De Eerste Kamer behandelt op 19 januari dit voorstel. Ik heb ergens gehoord – weet niet meer waar – dat dit ingaat op 1 april 2021 en dat VNG en SZW onderzoeken of gemeenten hierop vooruit mogen lopen.
De ‘boodschappenaffaire’ heeft de roep om versoepeling in een stroomversnelling gebracht. Afgelopen vrijdag dienden CDA en D’66 een amendement in waarin staat dat de gemeente straks de teveel ontvangen bijstand geheel of gedeeltelijk kan terugvorderen. En de ChristenUnie heeft een initiatiefwet gemaakt om een einde te maken aan de verplichte boete.
Volgens mij is er een Kamermeerderheid hiervoor. En ook het kabinet bij monde van de staatssecretaris is op zoek naar de menselijke maat. Op 12 november jl. schrijft hij bijvoorbeeld dat hij wil kijken naar ‘de mogelijkheden om het geven van een waarschuwing verder uit te breiden en daarin aan te sluiten bij de praktijk’. NB. Gemeenten mogen nu geen waarschuwing geven voordat ze overgaan tot terugvordering en beboeting. In de praktijk gebeurt dat gelukkig wel.
De VNG presenteert ook een model toelatingsbeschikking. Hij is uitgebreider dan de voorbeeldbeschikking die ik vorige week op mijn blog zette.
Rond Prinsjesdag werd bekend dat gemeenten i.v.m. corona extra middelen krijgen voor armoede- en schuldenbeleid. In deze samenvatting (.xls) van de gisteren verschenen Decembercirculaire staan de bedragen per gemeente.
De bedragen voor de Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten (TONK) zijn nog niet bekend per gemeente en heb ik daarom zelf berekend met de verdeelsleutel minimabeleid (zie samenvatting hierboven). En verder geldt daarvoor nog het volgende voorbehoud (Decembercirculaire p. 11): In totaal is een bedrag van maximaal € 130 miljoen gereserveerd voor het eerste halfjaar van 2021. Voor het eerste kwartaal komt € 65 miljoen beschikbaar. Aan het einde van het eerste kwartaal van 2021 zal op basis van de dan geldende situatie rondom de maatregelen tegen het coronavirus de inzet voor het tweede kwartaal van 2021 worden gewogen.
Per 1 januari treedt het adviesrecht in werking. Door middel van een opt-in regeling kun je als gemeente de rechtbank laten weten dat je gebruik wil maken van dit adviesrecht. De VNG heeft een aanmeldformulier ontwikkeld dat je hiervoor kunt gebruiken. Na de eenmalige opt-in kun je telkens per nieuwe casus aangeven of je wil adviseren. Je bent niet verplicht om van je adviesrecht gebruik te maken.
Volgens de gewijzigde Wgs moeten we vanaf 1 januari een beschikking afgeven met daarbij een plan van aanpak. De Memorie van Toelichting (p. 9) zegt dat het een plan van aanpak ‘op hoofdlijnen’ mag zijn. In het besluit gemeentelijke schuldhulpverlening staat dat je diverse bronnen moet raadplegen voor je plan van aanpak.
Omdat er nog geen modelbeschikking is en de tijd begint te dringen, heb ik met hulp van collega’s een eerste opzet gemaakt. Belangrijkste is dat de aanvrager weet waar hij aan toe is: welke hulp krijg ik, hoeveel kan ik maandelijks besteden en wat zijn de doorlooptijden? Hij wordt nog geredigeerd naar B1 niveau en juridisch getoetst. Suggesties zijn welkom!
Lees ook:
Er is veel te doen over de BKR-registratie. Uit het besluit gemeentelijke schuldhulpverlening volgt dat we een BKR-melding moeten doen zodra we de toelatingsbeschikking afgeven. Dat is onwenselijk, omdat het de drempel voor schuldhulp verhoogt, en het is bovendien in strijd met de wet, zeggen Schuldinfo en Schulinck.
Daarnaast worstelen gemeenten met de vraag in welke gevallen er in het kader van de nieuwe Wgs een beschikking (met plan van aanpak) moet worden afgegeven. En gaat bij vroegsignalering altijd de beschikkingstermijn lopen zodra iemand bij een huisbezoek ‘hulp accepteert’?
Volgens mij moeten we zéker bij problematische schulden beschikkingen afgeven, en dus ook een BKR-melding doen. Bij lichte hulpverlening zou ik terughoudend zijn. Denk daarbij aan hulp bij thuisadministratie, eenvoudige betalingsregelingen en aanvragen voorzieningen, zoals dat wordt geboden door schuldhulpverleners, maar vooral ook door o.a. vroegsignaleringsteams, wijkteams, sociaal raadslieden en vrijwilligers in het voorveld.
Dat is volgens mij proportioneel, en in lijn met wat de Wgs en BKR-registratie beogen.
Aanvulling d.d. 22/1/2021: Minister Koolmees houdt vast aan verplichte BKR-registratie bij beschikking. Hij kondigt in antwoorden op Kamervragen aan dat hij de Wgs op dit punt zal verduidelijken.
Het kabinet komt in het kader van de coronacrisis met de Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten (TONK). Dat staat in deze brief (p. 11) aan de Tweede Kamer.
Het wordt een regeling op basis van de bijzondere bijstand, met beleidsvrijheid voor gemeenten. De TONK is bedoeld voor huishoudens die door de crisis te maken hebben met een onvoorzienbare, onvermijdelijke en plotselinge terugval in hun inkomen. waardoor zij de vaste lasten niet meer kunnen betalen. Tot nu toe mochten gemeenten minima niet hierin tegemoetkomen, want dan is het inkomensbeleid. Straks dus tijdelijk wel, maar wel met oog voor de individuele omstandigheden.
Voorbeeldgevallen waarin de TONK kan worden ingezet:
De verwachting is dat 1 februari 2021 de uitwerking van de TONK gereed is. In totaal is een bedrag van maximaal € 130 miljoen gereserveerd voor het eerste halfjaar van 2021. Ik weet niet of dit al is opgenomen in de Decembercirculaire die een dezer dagen verschijnt.
Vanmiddag debatteert de Tweede Kamer over armoede- en schuldenbeleid, dus misschien komen daar nog nieuwe inzichten naar voren.
Aanvulling n.a.v. Kamerdebat: Staatssecretaris Van ’t Wout geeft aan dat hij een ‘light versie’ voor ogen heeft. Dus veel beleidsvrijheid voor gemeenten om maatwerk te leveren. En wellicht kunnen de gebruikelijke inkomensgrenzen wat worden opgerekt.
De armoedecijfers van het CBS laten een hele lichte daling zien, overall en voor de meeste doelgroepen. De armoede onder zzp’ers neemt gelukkig wel wat sterker af.
De cijfers per gemeente (2019) vind je in deze tabel. Je kunt hier o.a. verschillende inkomensgrenzen selecteren.
Vanaf 1 december zijn schadevergoedingsmaatregelen, boetevonnissen, ontnemingsmaatregelen en Europese boetes niet langer bij voorbaat een belemmering voor een schuldregeling. Er moet wel gewoon betaald worden, maar dat kan nu dus ook na de schuldregeling met overige schuldeisers. Dat staat in deze brief van minister Dekker aan de Tweede Kamer.
Eerder gold dit al voor verkeersboetes, maar die kunnen onder voorwaarden na een schuldregeling wel worden kwijtgescholden.
Sinds 1 april jl. geldt ook de CJIB-noodstopprocedure.
In een brief aan de Tweede Kamer presenteert staatssecretaris Van ’t Wout drie maatregelen die nog worden uitgewerkt in wetsvoorstellen:
Slimpact is een traject waarbinnen enthousiaste jongeren meerdere maatschappelijke thema’s behandelen. Vanuit vijf STAD redacties wordt een maand lang gewerkt aan concepten én de uitvoering. September stond in het teken van jongeren en schuldpreventie:
Misschien leuk om een project op te pakken in de Week van het Geld 22 t/m 26 maart?
Voedselbanken mogen de in maart beschikbaar gestelde coronasubsidie á €4 miljoen houden. Deze noodsteun van het kabinet was bedoeld als vangnet voor als de middelen in het eigen voedselbankenfonds niet toereikend zouden zijn.
Ook zal het kabinet de minimale 2% van de voor Nederland beschikbare Europees Sociaal Fonds Plus middelen aanvragen en beschikbaar stellen. Het gaat om €8 miljoen voor de periode 2021-2027.
Lees meer op rijksoverheid.nl.
De invoering van de vernieuwde beslagvrije voet is vooral een technisch verhaal over werkprocessen en applicatiebeheer. Dus zet de uitvoering aan het werk! In het document Aandachtspunten beleid van VNG Realisatie lees je dat er voor de beleidsmedewerker twee kleine aandachtspunten zijn:
Je hoeft geen beleidsregels te maken.
VNG Realisatie helpt je bij de invoering. Er is bijvoorbeeld de handreiking Gemeentelijke invoering Wet vereenvoudiging beslagvrije voet en er zijn filmpjes gemaakt. En je kunt mailen naar schulden@vng.nl of bellen naar VNG Realisatie: 070-3738008.
Lees ook: Bericht gemeentenieuws over de inwerkingtreding van de wet vereenvoudiging beslagvrije voet (9/11) en dien uiterlijk 8/12 met dit formulier een aanvraag in om gebruik te maken van de overgangstermijn als je voorziet dat de uitvoering nog niet gereed is op 1/1. Op 27 november organiseert VNG Realisatie een (be)spreekuur waarbij de afwegingen om al dan niet gebruik te maken van de overgangstermijn, worden besproken.
Wil jouw gemeente gebruikmaken van het landelijk convenant vroegsignalering en van het digitale ondertekeningsproces? Meld jouw gemeente dan aan via nvvk.nl.
Gisteren werd het landelijk convenant ondertekend door de landelijke koepelorganisaties. Individuele gemeenten ondertekenen de bijbehorende overeenkomst. Hierin staan de afspraken tussen gemeenten en de individuele vaste lasten partners. Het convenant geeft ruimte om bestaande afspraken tussen gemeente en vaste lasten partners voort te zetten en maakt maatwerk mogelijk.
Ga je aan de slag met vroegsignalering? Zorg dan dat je medewerkers goed beslagen ten ijs komen. Een niet-uitputtend overzicht van trainingen, in willekeurige volgorde (aanvullingen zijn welkom):
Het Haagse gemeenteraad behandelt waarschijnlijk eind november het beleidsplan schuldhulpverlening 2020-2024. Zoals te verwachten van de schuldenlab-initiatiefnemer heeft de gemeente veel aandacht voor innovatie.
Dit plaatje vat het beleidsplan samen (klik om te vergroten):
Een paar highlights:
Den Haag doet veel meer dan dit natuurlijk. Kijk ook eens op schuldenlab070.
Met een stevige begroting en ambitie, maar zonder poespas, toeters en bellen. Met meer focus op het primaire proces en handen aan het bed en minder op randzaken en uitprobeersels. Geen zachte heelmeester en niet van het pappen en nathouden. Leiden wil inwoners simpelweg eerder, beter en sneller helpen. Dat staat in het beleidsplan schuldhulpverlening 2021-2024 dat vorige week door het college is vastgesteld. In februari buigt de raad zich erover. In het beleidsplan wordt in eenvoudige taal uitgelegd hoe een schuldhulpverleningstraject eruit ziet.
In het plan zijn 17 meetbare doelen geformuleerd:
De titel van dit artikel is geïnspireerd op de column Gewoon goede schuldhulpverlening.
Het Nibud pleit voor verhoging van het sociaal minimum. Uit bestudering van 5 jaar armoedebeleid bij 80 gemeenten blijkt dat tienduizenden inwoners maandelijks tientallen euro’s tekort komen.
Het Nibud wijst vooral op rijksregelingen, maar heeft ook suggesties voor gemeentelijk minimabeleid: Maak minimabeleid voor mensen met een laag en flexibel inkomen – waarbij het hebben van een eigen huis, spaargeld of een hoog inkomen in het verleden niet per definitie betekent dat men geen inkomensondersteuning krijgt. En: Help gemeenten ruimhartig te kunnen zijn – geef hen de ruimte om meer maatwerk te kunnen leveren zodat inwoners kunnen rondkomen en meedoen. Een gemeentelijke bijdrage van €50 per jaar om te kunnen sporten helpt inwoners niet als de sportschool €20 per maand kost.
10 jaar geleden leek de de financiële situatie van minima minder nijpend, hoewel vooral (eenouder)gezinnen met kinderen ook toen al erg krap zaten. Dit lees je in o.a.: Kun je rondkomen van een bijstandsinkomen?
Sinds 2012 wordt jaarlijks het sociaal minimum verlaagd. Het was oorspronkelijk de bedoeling om in 20 jaar het bijstandsniveau te verlagen met ongeveer €2.000 op jaarbasis, maar in sommige jaren heeft het kabinet ervoor gekozen minder snel af te bouwen. In 2021 is er bijvoorbeeld geen verlaging. Ik impliceer overigens niet dat verlaging van het sociaal minimum de enige reden is dat het nu nijpender lijkt te zijn, maar het helpt uiteraard niet. Tegenover de verlaging staan overigens weer andere maatregelen die ervoor zorgen dat de jaarlijkse koopkrachtplaatjes van zowel het kabinet als het Nibud de afgelopen jaren nooit een daling van de koopkracht voor minima lieten zien. Maar het Nibud wijst erop dat de inkomensondersteuning te complex is waardoor mensen die het het hardst nodig hebben er onvoldoende gebruik van maken, en waardoor die koopkracht vaak alleen op papier bestaat.
Gemeenten gaven in 2019 €582 miljoen uit aan bijzondere bijstand. Dat is bijna 7% meer dan in 2018. Dat blijkt uit het vandaag gepubliceerde CBS-rapport Bijzondere bijstand 2019.
Ruim een kwart gaat op aan beschermingsbewind (dit valt onder ‘financiële transacties’). De toch al hoge uitgaven voor beschermingsbewind stegen in 2019 met maar liefst 45% naar €155 miljoen.
Om deze uitgaven terug te dringen besloot ‘s-Hertogenbosch eerder deze maand om zelf beschermingsbewind te gaan doen en aan te merken als ‘activiteit in het algemeen belang’. De gemeente heeft dat besluit goed onderbouwd, maar toch is het spannend of bewindvoerders in beroep zullen gaan, en wat dan de uitspraak van de rechter zal zijn. Ik houd je op de hoogte.
Binnenkort gaan drie nieuwe Sociale Leenfondsen van start bij SUN Twente, SUN Lekstroom en Sociale Fondsen Den Haag. Eerder startten al Sociaal Leenfonds Haarlem en Sociaal Leenfonds Leiden geënt op het model van SUN Zoetermeer.
Een Sociaal Leenfonds is een laagdrempelig fonds, waar hulpverleners een renteloze lening kunnen aanvragen voor hun cliënten met urgente noden. Hiermee kunnen bijvoorbeeld meerdere kleine schulden worden geherfinancierd voordat ze problematisch worden.
Lees hier wat een sociaal leenfonds is en hoe je er in jouw gemeente mee aan de slag kunt.
Amsterdam kondigde vorige week trouwens aan zelf renteloze leningen te gaan verstrekken (lees paragraaf 2.2. in dit persbericht). Haarlem heeft het 023 Steunfonds (naast het sociaal leenfonds van bij Fonds Urgente Noden Haarlem) en ook Arnhem heeft een eigen fonds.
Op 12 oktober werd in de Tweede Kamer een motie aangenomen over het beschikbaar stellen van mondkapjes aan mensen met een smalle beurs. In zijn brief van 13 oktober geeft staatssecretaris Van ’t Wout aan dat hij de uitvoering aan gemeenten overlaat.
Ik zie via google alert dat veel gemeenten al aan de slag zijn. De meestal stoffen en uitwasbare mondkapjes – en een enkele keer ook handgel – worden vaak gedistribueerd via de voedselbank, fondsen of andere maatschappelijke partners van de gemeente. De wat omslachtigere procedure voor bijzondere bijstand wordt meestal omzeild. Er zijn ook gemeenten die zelf per post mondkapjes versturen naar bekende minima. In Arnhem krijgen inwoners een mondkapje op vertoon van de Gelrepas. Zie ook de voorbeelden van Deurne, Laarbeek en Helmond, Nederbetuwe, Bergen op Zoom, Etten-Leur, Zaanstad, Huizen, Langedijk, Roosendaal, Duiven en Westervoort, Groningen, Smallingerland, Assen, Oldenzaal, Ooststellingwerf, Steenbergen, Tubbergen, Purmerend, Baarn, Súdwest-Fryslân, gemeenten in West-Friesland, Appingedam, Delfzijl en Loppersum, Tilburg, Zuidplas, Rijssen-Holten, Westland, Sittard-Geleen, Beverwijk, Barneveld, Almere, gemeenten in de Achterhoek, Hoorn, Heusden, Zeewolde, Waalre, Brummen, Heerlen, Zwartewaterland en Weert.
VNG Realisatie helpt je met dit videoverslag en Q&A bij het opzetten van vroegsignalering.
Verder begreep ik, dat het rechtmatig is om te controleren of de inwoner al bekend is bij schuldhulpverlening voordat je eropaf gaat. Voorafgaand controleren of iemand al bekend is bij overige hulpverlening, mag niet.
Kom 16 november naar het webinar vroegsignalering en kijk op vroegsignaleringshv.nl.
Afgelopen dinsdag werd het Pact Naar Nederland Schuldenzorgvrij ondertekend. Hiermee committeren o.a. gemeenten zich om één of meer van de vijf door SchuldenLabNL beproefde methoden te implementeren die mensen schuldenzorgvrij maken. Het gaat om Collectief Schuldregelen, de Doorbraakmethode, het Jongeren Perspectief Fonds, De Nederlandse Schuldhulproute en De VoorzieningenWijzer.
Was je niet bij het webinar en de ondertekening? Kijk hier dan alles terug:
En morgen verschijnt er een magazine.
Waar in Nederland je wieg staat, kan beslissend zijn voor de hoogte van het inkomen dat je later gaat verdienen, blijkt uit nieuw onderzoek. Ontdek op Volkskrant.nl/ongelijkheid hoe ongelijk de kansen voor kinderen verdeeld zijn – en wat de vooruitzichten zijn in jouw gemeente.
Lees hier de artikelen in de Volkskrant van afgelopen zaterdag en vandaag.
Vandaag publiceerde de NVVK alvast een eerste versie van het landelijke convenant, zodat gemeenten die nu nog niet of nauwelijks actief zijn met vroegsignalering zich in het onderwerp kunnen verdiepen.
De koepelorganisaties ondertekenen het convenant naar verwachting begin november. De overeenkomst is bedoeld voor hun leden. De NVVK wil de ondertekening faciliteren en onderzoekt hoe ze dit digitaal aan kunnen bieden.
De belangrijkste afspraken:
Het landelijke convenant is vooral bedoeld voor het maken van nieuwe afspraken. Heb je al convenanten met vaste lasten-partners? Overleg dan met hen welke convenanten wenselijk zijn om in stand te houden.
Ga je aan de slag met vroegsignalering? Lees dan in Introductie Vroegsignalering waar je moet beginnen.
De apps waarmee je je geldzaken kunt regelen, schieten als paddenstoelen uit de grond. In 2018 zette ik al tientallen apps op een rij. Een aantal initiatiefnemers werkt vanaf vandaag samen in de Social Fintech Alliantie.
Handig: op de website vind je een overzicht van apps en functionaliteiten
De herziening van het beslag- en executierecht treedt gefaseerd in werking:
Lees het nieuwsbericht op rijksoverheid.nl.
Er zijn ook consequenties voor gemeenten: zij worden per 1 april 2021 verantwoordelijk voor de afvoer en opslag van ontruimde inboedels van woningen. Lees meer op vng.nl.
Bijstandsgerechtigden in Wageningen mogen sinds 1 oktober een kwart van de inkomsten uit deeltijdwerk houden. Hiermee wil de gemeente parttime werk stimuleren.
De inkomsten worden niet maandelijks ‘vrijgelaten’ maar opgespaard en eens per halfjaar als ‘premie’ uitgekeerd. Een bijstandsgerechtigde die €860 per maand verdient, spaart elke maand €215 aan premie op en krijgt na zes maanden €1290 van de gemeente terug.
Vrijlating van bijverdiensten is volgens de Participatiewet (art 31, 2e lid) niet voor langer dan zes maanden toegestaan. Daarom verstrekt Wageningen de bijverdiensten als ‘premie’. Het verstrekken van een premie is volgens datzelfde wetsartikel namelijk twee jaar lang mogelijk, met een maximum van €2570 per jaar ‘voor zover dit naar het oordeel van het college bijdraagt aan zijn arbeidsinschakeling’.
In plaats van 25% van het loon, had de gemeente bijvoorbeeld ook 50% vrij kunnen laten, maar daarbij is er geen prikkel meer om meer dan €430 per maand te verdienen. In de huidige regeling blijft werken tot €860 per maand financieel voordelig.
Het volledige artikel lees je in Binnenlands Bestuur.
Lees ook: Rekentool WerkloonT waarschuwt tegen armoedeval (Stimulansz).
De Nijmeegse gemeenteraad stelde in september de Armoede Agenda 2020-2024 vast met daarin aandacht voor o.a.:
Minister Van Ark (VWS) maakt een einde aan collectiviteitskortingen voor de basiszorgverzekering. Ze stelt dat de korting niet meer te rechtvaardigen is. Voor afschaffing moet de wet worden aangepast. Naar verwachting wordt de afschaffing op zijn vroegst op 1 januari 2023 effectief.
Dit heeft ook gevolgen voor de gemeentelijke collectieve zorgverzekering voor minima. Wel benadrukt de minister dat een premiebijdrage aan inwoners mogelijk blijft, net als premiekorting op de aanvullende verzekering.
Lees meer op rijksoverheid.nl.
Afgelopen dinsdag heeft de Eerste Kamer het wetsvoorstel adviesrecht gemeenten bij schuldenbewind als hamerstuk afgedaan. De nieuwe wet zal binnenkort in het Staatsblad verschijnen, gevolgd door een inwerkingtredingsbesluit. De beoogde inwerkingtredingsdatum is 1 januari 2021.
Lees de samenvatting van 2 april en de update van 2 juli jl.
Van de € 150 miljoen voor armoede- en schuldenbeleid gaat € 30 miljoen naar gemeenten voor bijzondere bijstand. Daarnaast is € 75 miljoen bedoeld voor gemeentelijk schuldenbeleid. Dit blijkt uit beantwoording van Kamervragen over de SZW-begroting. De bedragen 2022 zijn nog met een klein voorbehoud.
| 2020 | 2021 | 2022* | Totaal | |
| Gemeentelijk schuldenbeleid | 15 | 30 | 30 | 75 |
| Bijzondere bijstand | 5 | 10 | 15 | 30 |
| Versnellen brede schuldenaanpak | 3 | 8 | 11 | |
| Garantiefonds schulden | 30 | 30 | ||
| Totaal | 23 | 78 | 45 | 146 |
Met de decembercirculaire zal ook duidelijk worden om welke bedragen het gaat per gemeente. Maar die kun je natuurlijk wel al globaal berekenen, ervan uitgaande dat de verdeelsleutel voor bijzondere bijstand (ongeveer) hetzelfde is als voor schuldenbeleid. In de rekensheet (regel 82) bij de septembercirculaire zie je welk deel jouw gemeente krijgt van de € 15 miljoen in 2020.
Ik ga ervan uit dat de middelen niet geoormerkt worden, maar dat is nog niet definitief zo blijkt uit beantwoording van vraag 11.
€ 3,3 miljoen in 2020 en € 8 miljoen in 2021 gaat naar activiteiten ter versnelling van de schuldenaanpak zoals het Schuldenknooppunt en Collectief Schuldregelen. Indirect profiteren gemeenten hier natuurlijk ook van. Volgende week weten we meer over de precieze besteding, zo lees ik in het antwoord op vraag 66.*
We wisten al dat € 30 miljoen gaat naar een Garantiefonds Schulden.
€ 4 miljoen van de € 150 miljoen is nog onbestemd. De bestemming wordt nog besproken met andere ministeries die meebetalen, zo begreep ik.
* Naschrift d.d. 1-10-2020 | Zie hier hoe deze middelen worden ingezet (bron: Kamerbrief):
