Gemeenten kunnen zich vanaf nu aanmelden voor toegang tot Suwinet-Inkijk voor de uitvoering van de Wgs. Als je er snel gebruik van wil maken, retourneer dan uiterlijk 29 juli het aanvraagformulier aan BKWI. De verwachting is dat je er dan vanaf medio augustus gebruik van kan maken. De volgende release staat gepland voor september. Het aanvraagformulier vraag je op via suwidesk@bkwi.nl. Op BKWI.nl lees je meer over deze aanvraag.
Snel doen, want dan heb je sneller de benodigde klantgegevens en hoef deze niet meer aan klanten te vragen!
Gisteren publiceerde de VNG het Afwegingskader samenwerking. Aan de hand van verschillende stappen en afwegingen bepaal je als gemeente of en hoe je aan de slag wil met het #adviesrecht en de samenwerking in de keten.
Minima in Den Haag met huisvestingsproblemen, die normaal niet in aanmerking komen voor een hypotheek, kunnen misschien nog dit jaar alsnog een eigen huis kopen. De gemeente onderzoekt of deze gezinnen een ‘doorbraakhypotheek’ kunnen krijgen van de Gemeentelijke Kredietbank. Deelnemers krijgen een hypotheek van maximaal twee ton. Als je het niet meer kan betalen en de woning moet verkopen, blijf je niet met een restschuld achter. Dat onderdeel zit in de garantstelling. Een bijkomend voordeel is dat gezinnen aan kapitaalopbouw werken. Je doet dus ook iets aan generatiearmoede.
Den Haag is de eerste gemeente die dit probeert. Het is een idee van Schuldenlab070. Vorig jaar schreef de gemeente dit al in haar beleidsplan. In 2010 introduceerde Den Haag ook al het Haags Vangnet voor huiseigenaren in de financiële problemen.
In Den Haag worden menstruatieproducten beschikbaar gesteld in openbare gebouwen en de maatschappelijke opvang. En waarschijnlijk ook via de Voedselbank.
Op middelbare scholen in Amstelveen begint een pilot met het gratis aanbieden van menstruatiemiddelen aan meisjes, die daar vanwege de armoedige gezinssituatie thuis niet zelf aan kunnen komen. De scholen bieden de middelen aan via een kastje in een lokaal, dat vrij toegankelijk is voor de scholieren. Zij kunnen ze zelf pakken en ook een kleine voorraad voor thuis meenemen.
In Rotterdam kunnen inwoners met een laag inkomen maandverband, tampons en inlegkruisjes voor hun kinderen aanschaffen. Dit is mogelijk via het jeugdtegoed op de Rotterdampas. Deze bijdrage is bedoeld voor kinderen tot en met 17 jaar uit gezinnen met een laag inkomen. Jongeren kunnen hiermee vanaf 1 juli maandverband, tampons en inlegkruisjes bij de Hema kopen en afrekenen via het tegoed dat de gemeente op de pas stort.
Stichting Leergeld Leiden en Omstreken geeft cheques aan meisjes van ouders met een laag inkomen, waarmee ze in winkelketen Etos de producten kunnen kopen.
In Schotland maakte de regering in 2019 sanitaire producten gratis voor scholieren en studenten, als eerste land in de wereld. Feministisch platform De Bovengrondse en Plan Internationaal deden in 2019 onderzoek naar de aard en omvang van de problematiek in Nederland.
Mensen kunnen straks van het NIvB een goed onderbouwde berekening krijgen van wat zij maandelijks kunnen aflossen. Het idee is dat schuldeisers straks automatisch het aflosvoorstel overnemen.
De schuldenaar stuurt via bijvoorbeeld de Buddy app zijn inkomsten en uitgaven naar NIvB. Het Nibud maakt achter de schermen de berekeningen. Dit gebeurt grotendeels geautomatiseerd en dus snel.
Lees meer op betalingsregelingen.nl. Het NIvB bevindt zich in de testfase en is een initiatief van Pieter Hilhorst, Nibud, NVVK en Buddy Payment.
Mooi. Dit gaat de goede kant op. Nu alleen nog een wettelijk recht op betalingsregeling.
Vorig jaar presenteerde het CBS een fraai nieuw dashboard met cijfers over schulden per gemeente. Vandaag zijn er nieuwe cijfers, bijgewerkt tot maar liefst oktober 2020. Het aantal geregistreerde problematische schulden daalt sinds 2018. Lees het persbericht van het CBS.
De cijfers gaan terug tot 2015. Ik heb ze in onderstaande grafiek gecombineerd met oudere cijfers vanaf 2009 (rode lijn) en afgezet tegen andere trends. Het jaar 2011 = 100. In de grafiek zie je bijvoorbeeld dat het aantal aanmeldingen voor schuldhulpverlening (groen) terug is op ongeveer het niveau van 10 jaar geleden.
Klik om te vergroten
Ik voeg later nog de schuldenbewinden toe. NB. de meeste cijfers in de grafiek zijn te vinden in de categorie onderzoek & statistiek.
Sinds januari 2020 kunnen meer huurders huurtoeslag krijgen. De harde inkomensgrenzen zijn afgeschaft. Tot en met 2019 kon het recht op huurtoeslag in één keer vervallen als de huurder een paar euro extra verdiende. Sinds 2020 krijgt men minder huurtoeslag als het inkomen stijgt. Maar het is niet meer zo dat bij een kleine stijging de huurtoeslag plotseling helemaal wegvalt.
Mensen die geen huurtoeslag ontvangen en er wel recht op hebben kunnen nog tot 1 september 2021 huurtoeslag over 2020 aanvragen. Het blijkt dat nog veel huurders niet weten dat zij vorig jaar recht op huurtoeslag hadden. Zij moeten actie ondernemen. Daarom probeert Toeslagen deze huurders tussen juni en september alsnog te bereiken. En gemeenten kunnen daarbij helpen:
In de Toolkit Stimuleren gebruik huurtoeslag 2020 vind je communicatiematerialen. Op dit moment is dit een artikel met bijbehorende visual en een infographic. De komende weken volgen er nieuwe artikelen en visuals. Het staat je vrij om deze middelen aan te passen.
Vandaag presenteert Divosa een handreiking over het signaleren van kinderarmoede, het ondersteunen van kinderen en gezinnen en het stimuleren van o.a. financiële opvoeding en gezonde leefstijl.
Een derde van de rechthebbenden maakt geen gebruik van de bijstand. Dat staat in het rapport Niet-gebruik van de algemene bijstand van Inspectie SZW. Een kwart van de niet-gebruikers heeft geen inkomen. Niet-gebruik is vooral hoog bij jongeren, zelfstandigen en Europese migranten. Van de niet-gebruikers is 33% langdurig niet-gebruiker.
(klik om infographic te vergroten)
De bijzondere bijstand is niet onderzocht, maar ga er maar van uit dat het niet-gebruik daar nog hoger is. In de bestuurlijke reactie van VNG en Divosa staat wat gemeenten kunnen doen om niet-gebruik tegen te gaan:
Mogelijkheden voor bestandskoppeling benutten;
Balans zoeken tussen doelmatigheid en bestaanszekerheid;
Voorlichting geven.
Lees ook de niet zo spannende Kamerbrief van minister Koolmees. Het rapport komt ongetwijfeld aan de orde tijdens het kamerdebat op 30 juni.
In 2020 meldden ruim 78.000 mensen zich aan voor schuldhulp. Dat is ruim 11.000 minder dan het jaar ervoor. Dat blijkt uit het jaarverslag van de NVVK. De daling heeft volgens de NVVK te maken met corona-maatregelen.
En vorig jaar waren er voor het eerst meer saneringskredieten dan schuldbemiddelingen! Andere trend is dat er veel meer betalingsregelingen zijn getroffen.
In april werd bekend dat het rijk gemeenten compenseert voor de kwijtschelding van vorderingen op gedupeerden. Om de kwijtschelding in gang te zetten, is het nodig dat het college een besluit neemt waarmee zij anticipeert op de wetgeving die gemeenten de grondslag biedt om kwijt te schelden. Op de website van de VNG vind je onder andere een format collegevoorstel en een toelichting collegebesluit. Zodra het college het besluit heeft genomen, verstrekt de Belastingdienst de benodigde gegevens via het portaal (via de contactpersoon invordering). Het college kan dan per 1 juli starten met kwijtschelden. Als het goed is, is je gemeente al wel gestopt met invorderen.
Kort na Prinsjesdag meldde het kabinet – met een klein voorbehoud – dat gemeenten in 2022 €30 miljoen extra zouden krijgen voor schuldenbeleid, en €15 miljoen voor bijzondere bijstand. Maar in de meicirculaire zijn deze bedragen geschrapt.
De structurele middelen voor bestrijding kinderarmoede staan er nog wel in (op p. 93 bedragen per gemeente).
Bij TONK (p. 7) staat het bedrag dat oorspronkelijk voor het eerste kwartaal van 2021 was gereserveerd: €65 miljoen. Op 12 maart jl. werd bekend dat het budget wordt verdubbeld, dus €260 miljoen voor een half jaar. Ik zal nog even uitzoeken hoe dit zit. *
* Ik weet inmiddels hoe het zit. In Gemeentenieuws van SZW staat: De eerste tranche aan TONK middelen (€65 miljoen) is inmiddels via het gemeentefonds aan gemeenten beschikbaar gesteld volgens de maatstaven van het subcluster minimabeleid in het cluster Inkomen en Participatie. De tweede tranche met de resterende beschikbaar gestelde middelen (€195 miljoen) zal via dezelfde verdeelmaatstaven beschikbaar worden gesteld. Dit zal in de septembercirculaire van het gemeentefonds worden opgenomen.
De TONK en andere regelingen in het corona steunpakket zoals Tozo, TVL en NOW worden verlengd in het derde kwartaal. Dat staat in een brief van minister Koolmees aan de Tweede Kamer. Op p. 41 zie je dat het kabinet voor de verlenging van TONK geen extra middelen vrijmaakt. Waarschijnlijk omdat het budget voor het eerste half jaar nog lang niet op is.
Dus verleng de beleidsregels TONK, en grijp dit aan om de regels te verruimen, als je dat nog niet gedaan hebt.
WHOA en TOA
In een nieuwsbericht wijst de rijksoverheid gemeenten en ondernemers ook nog eens op de mogelijkheden van de Wet Homologatie Onderhands Akkoord (WHOA). In aanvulling daarop stelt het kabinet € 200 miljoen beschikbaar voor kredieten met lage rente voor mkb-bedrijven voor het herstarten, uitbreiden of aanpassen van hun bedrijfsactiviteiten na een WHOA-akkoord. Lees meer over de WHOA.
Collectief Schuldregelen versnelt en vergemakkelijkt het tot stand brengen van minnelijke schuldregelingen. Schuldeisers geven vooraf akkoord op betaalvoorstellen en handelen dossiers collectief af. Dat zorgt voor kortere doorlooptijden en minder rompslomp bij gemeenten en schuldeisers. Je hebt implementatiekosten, maar die verdien je snel terug. Wil je meer info of aansluiten, neem dan even met mij contact op, want ik zit sinds kort in het team van NVVK en SchuldenlabNL dat gemeenten helpt met opstarten. Meld je aan voor een informatiebijeenkomst, lees meer op nvvk.nl en bekijk dit filmpje:
NB. Idealiter ga je meteen ook aan de slag met Saneringskrediet en het Schuldenknooppunt. De drie initiatieven samen zorgen voor een flinke versnelling en efficiëntieslag.
Zodra je een beschikking afgeeft voor schuldhulpverlening, moet je dit melden bij BKR. Maar je hoeft alleen te beschikken als er problematische schulden zijn. Alle vormen van gemeentelijke ondersteuning van inwoners zonder problematische schulden – zoals preventie, vroegsignalering, informatie, advies of budgetbeheer – hoeven niet te worden geregistreerd. Ook het (aanbod voor) een intakegesprek wordt niet geregistreerd. Dit schrijft minister Koolmees in Gemeentenieuws.
Dan is het dus zo geworden zoals ik voorstelde in Beschik niet alles. En het komt in de buurt van hoe we het tot voor kort deden: BKR-registratie bij ondertekenen schuldregelingsovereenkomst. Nu dus iets eerder, al bij de beschikking.
Naschrift d.d. 11/5: dit moet nog wel worden vastgesteld in de Verzamelwet SZW 2022. Zie reactie van de VNG en sociaal raadslieden/Schuldinfo in Binnenlands Bestuur.
Eerder werd al duidelijk dat gedupeerden in de Wsnp worden gecompenseerd. Vandaag laat staatssecretaris Van Huffelen in een brief aan de Tweede Kamer weten dat ook gedupeerden in de Msnp volledig worden gecompenseerd. Van Huffelen compenseert gemeenten voor het deel dat zij kwijtschelden, en ze compenseert nu dus ook de private schuldeisers. Ze compenseert niet voor de volledige schuld, maar alleen voor de resterende vordering. Dit geldt voor ouders in de schuldbemiddeling. Voor ouders met een saneringskrediet is de oorspronkelijke vordering aan het begin van een traject al afgekocht, dus zal alleen de resterende schuld bij de kredietbank vergoed worden.
De staatssecretaris wil dat de schuldhulpverleningstrajecten liefst voor 1 mei – dus uiterlijk volgende week – worden opgeschort (!). Er wordt een beroep gedaan op schuldhulpverleners om de €30.000 niet in de boedel te laten vallen en de Msnp op te schorten tot het moment dat Toeslagen de schulden heeft gecompenseerd.
Voor ouders in een faillissement wordt nog gewerkt aan een oplossing. Deze ouders en hun curator worden door het rijk persoonlijk op de hoogte gesteld dat een eventuele oplossing later zal volgen.
Aanvulling d.d. 21/4: Vandaag kregen alle gemeenten deze brief. Daarin legt de staatssecretaris concreter uit wat er precies van schuldhulpverleners wordt verwacht.
Aanvulling d.d. 1/6: Op 25 mei Van Huffelen de Tweede Kamer geïnformeerd over het Besluit compensatie gedupeerden in schuldentraject. Het besluit maakt het mogelijk om de schulden van ouders in een Msnp of Wsnp traject te compenseren en geeft ook duidelijkheid aan gemeenten over vergoeding van de uitvoeringskosten. Op de website van de VNG staan Q&A. Op 2 juni is er een (be)spreekuur.
Minister Ollongren, verhuurdersorganisaties, brancheverenigingen en de VNG hernieuwen de afspraken die vorig jaar zijn gemaakt om huisuitzettingen als gevolg van betalingsachterstanden zoveel mogelijk te voorkomen. De woonpartijen vertegenwoordigen ruim 80% van de huurhuizen in Nederland. Lees het gezamenlijke statement, het nieuwsbericht op rijksoverheid.nl en de infographic Wat is huisuitzetting en hoe voorkom je het als verhuurder?
Dat staat in deze brief die staatssecretaris Van Huffelen gisteren stuurde naar de Tweede Kamer. Gemeenten krijgen alle gemaakte kosten vergoed voor de kwijtschelding van gemeentelijke vorderingen op basis van nacalculatie, incl. uitvoeringslasten en kostenverhogende maatregelen (aanmaningen, dwanginvordering bijv.). Dit moet nog wel formeel worden goedgekeurd door de Kamer.
Ook andere publieke schuldeisers (CJIB, UWV, waterschappen, SVB, etc.) schelden hun vorderingen kwijt en worden daarvoor gecompenseerd. Op 22 april is er een Algemeen Overleg in de Tweede Kamer waar Van Huffelen meer hoopt te vertellen over de oplossing en de afspraken met private schuldeisers.
Tijdens een webinar (vanaf minuut 50) voor gedupeerden werd gisteren verteld dat de schulden van gedupeerden die in de Wsnp zitten, ook volledig worden overgenomen. Dit geldt niet voor gedupeerden in de gemeentelijke schuldhulpverlening (Msnp). Ik vind de argumentatie daarvoor – vanaf minuut 52 – halfbakken. (Jenny Vlemmings, bedankt voor de link!)
Utrecht werkt sinds 2018 al op grote schaal met saneringskredieten. Het derde jaar wordt straks door de gemeente kwijtgescholden, tot € 1.000. Schuldeisers krijgen wél de normale periode van drie jaar uitbetaald. Ook de opstartfase wordt verkort. Het afgelopen jaar duurde het gemiddeld 11 maanden om een schuldregeling te starten. De gemeente werkt ernaar toe om binnen 2 maanden een afkoopvoorstel bij alle schuldeisers te doen.
Ze noemen het coronasanering, maar er is het voornemen om deze werkwijze ook na de coronacrisis te continueren. De gemeente zegt dat ze hiermee vooruitlopen op landelijke wetgeving, maar daarover staat nog niets concreets op papier en er zijn geen besluiten genomen.
‘Tot nu toe gaat het om duizenden aanvragen landelijk en we hadden toch wel op tienduizenden aanvragen gerekend’, zegt Peter Heijkoop namens de VNG op nos.nl. Volgens de Vereniging Zelfstandigen Nederland en artiestenvakbond Kunstenbond komt dit doordat de regels te streng zijn. De NOS constateert dat de verschillen tussen gemeenten groot zijn. Het Brabants Dagblad constateerde dat twee weken geleden ook al.
Dit was natuurlijk te voorzien. Was het niet veel beter geweest om hier één uniforme landelijke regeling van te maken? Op zijn minst had het rijk eerder 100% duidelijkheid moeten geven over rijksmiddelen. Nu kwam er pas op 25 februari een enigszins geruststellend bericht, maar nog geen harde compensatietoezegging als het budget ontoereikend zou zijn. En op 12 maart werd het budget verdubbeld. Maar toen hadden vrijwel alle gemeenten hun beleid al vastgesteld.
Wat te doen? Gemeenten kunnen beleidsregels verruimen. Maar liever zou ik zien dat er bijvoorbeeld vanaf 1 mei een goede, ruime landelijke regeling komt. Dan hoeven al die gemeentelijke beleidsmedewerkers ook niet opnieuw overuren te draaien om allemaal afzonderlijk het wiel uit te vinden.
Naschrift: bekijk het vragenuur in de Tweede Kamer vandaag(6 april) met o.a. een reactie van minister Koolmees. Hij is niet voornemens er een uniforme regeling van te maken, maar wil wel met gemeenten kijken of het wat meer kan worden ‘gestroomlijnd’.
De gemeenteraad van Hoorn heeft vorige week de Beleidsvisie Rondkomen vastgesteld. Een paar highlights:
Via een pilot krijgen tenminste 50 inwoners hulp en inzicht in het voorkomen van de armoedeval. Hiervoor wordt de rekentool Werkloont van Stimulansz ingezet.
De Voorzieningenwijzer wordt gebruikt om inwoners te wijzen op mogelijkheden om inkomen te verhogen en te besparen op noodzakelijke uitgaven zoals energie en zorgpremie.
Inwoners krijgen bij life events zoals geboorte, overlijden en echtscheiding, voorlichting over hun (mogelijk) veranderende financiële situatie. Dit gebeurt via integrale samenwerking tussen team Rondkomen, 1.Hoorn, Burgerzaken, verloskundigenpraktijken, huisartsen, advocatuur, notarissen en uitvaartondernemers.
Werknemers van (grote) werkgevers worden voorgelicht over financiële vaardigheden en omgaan met geld.
Hoorn geeft voorlichting aan (mogelijke) doorverwijzers, over hoe een inwoner die onvoldoende (financieel) zelfredzaam is geholpen kan worden. De gemeente helpt inwoners bij vragen over curatele, bewind en mentorschap en helpt bij problemen met een curator, bewindvoerder of mentor.
Een paar beoogde resultaten: In 2025 bereiken wij 5% meer inwoners dan in 2021 met inkomensondersteunende voorzieningen. En: Vanaf 2021 daalt de totale schuldenlast van inwoners die hulp bij schulden krijgen. En in 2025 daalt het aantal inwoners dat met problematische schulden geholpen wordt ten opzichte van de jaren daarvoor.
Bij beslaglegging gaven ruim 200 gemeenten het inkomen zonder de vakantietoeslag door aan de beslaglegger (Via de UWV polis-administratie). Hierdoor werd meer beslag gelegd dan toegestaan, lees je op NOS.nl.
Als het goed is heeft je gemeente van VNG-realisatie hierover een mail gekregen met uitleg en een instructie. Vraag hem anders even op via schulden@vng.nl. Vermeld daarbij in het onderwerp ‘Issue 155’. Je kunt er ook terecht met vragen.
Dat lees ik op p. 9/10 van deze Kamerbrief (d.d. 11 maart) over armoede- en schuldenbeleid. Het waarborgfonds maakt het mogelijk om in meer gemeenten saneringskredieten te verstrekken.
Ook lees je dat wordt onderzocht of terugbetaling van het saneringskrediet mogelijk is via het leveren van een tegenprestatie. Zelf denk ik dat je dat niet moet formaliseren, zoals bijvoorbeeld in de Participatiewet. Drie jaar op een houtje bijten is al een hele prestatie. Maak gewoon (zoals al gebruikelijk) met cliënten de afspraak dat zij hun stinkende best doen om af te betalen en om (meer) te gaan werken en/of naar school te gaan. En dat je dan als beloning bijvoorbeeld een deel kwijtscheldt. Een aantal gemeenten kiest al voor deze positievere insteek.
Minister Koolmees schrijft ook dat hij start met twee pilots:
De eerste pilot richt zich op jongeren die bekend zijn bij de gemeente. Het gaat daarbij met name om jongeren met problematische schulden en veelal ook met multiproblematiek, die daarbij geen of onvoldoende inkomen hebben om in aanmerking te komen voor schuldsanering. Deze pilot bouwt voort op de ervaringen van het Jongeren Perspectieffonds.
De andere pilot richt zich op mensen met problematische schulden die niet bij de gemeente terechtkomen. Deze mensen zijn vaak wel in beeld bij vrijwilligers. Volgens mij is dit een initiatief van Schuldhulpmaatje.
Help, ik zie alweer versnippering ontstaan. Het moet juist eenvoudiger! Die conclusie zie ik helaas niet terug in de evaluatie van de Brede Schuldenaanpak (p. 11 van de brief). Maar daarover later meer…
Verder in de brief niets substantieels waarover ik niet al geschreven heb.
Volgende week is de week van het geld. Ditmaal is alles digitaal dus voor iedereen te volgen. Via de studio ‘week van het geld’ zijn er uitzendingen voor kinderen, jongeren, ouders, professionals en gemeenten. Het volledige programma vind je hier.
Wegwijzer gemeenten: Jongeren en Schulden Op vrijdag is er een webinar voor gemeenten. Wijzer in geldzaken maakt tijdens dit webinar samen met partners een start voor een wegwijzer voor gemeenten. Doel van deze wegwijzer is om best practices inzichtelijk te maken en van elkaar te leren.
Het CBS publiceerde eerder deze maand het dashboard armoede thuiswonende kinderen. Het dashboard geeft informatie over huishoudens met kinderen in relatie tot kenmerken als inkomen, inkomensbron, welvaart, opleidingsniveau, betalingsachterstand zorgpremie en re-integratie, over de periode 2015-2018. De gegevens zijn beschikbaar op gemeente- en soms ook wijkniveau.
Waarom dit dashboard? Het kabinet en gemeenten spannen zich samen in om alle kinderen in armoede te bereiken, zoals opgetekend in de bestuurlijke afspraken kinderarmoede. In dat licht zijn ook in 2019 de ambities kinderarmoede in het leven geroepen. Ambitie 1 richt zich erop dat ieder kind dat opgroeit in een gezin met een laag inkomen, kan meedoen: ‘In 2021 worden álle kinderen met ouders in de bijstand bereikt met het gemeentelijke armoedebeleid. En worden 7 op de 10 kinderen bereikt in werkende gezinnen met een laag inkomen’. Uit de eerste evaluatie van de bestuurlijke afspraken blijkt dat het vaak lastig is voor gemeenten om zicht op de doelgroep te krijgen. Dit dashboard is gemaakt om hierbij te helpen.
Het Kabinet verdubbelt het budget voor TONK. In plaats van €130 miljoen komt hiervoor €260 miljoen beschikbaar voor het eerste halfjaar van 2021. Dat staat op p. 5 van deze brief d.d. 12 maart.
Het online Geldstresscafé wel te verstaan. De sfeer van je verhaal vertellen aan de toog, met humor en praktische tips. Dit mooie initiatief komt van Sandra Doevendans. Zij was eigenaar van een café dat failliet ging waardoor zij zelf in de schuldhulp belandde. Het eerste Geldstresscafé vorige week was boven verwachting succesvol. Donderdag 25 maart van 20.00 – 21.00 uur is het volgende Geldstresscafe.
De rechter spreekt Deventer weliswaar aan op formele procedurele zaken en de tekortschietende financiële verantwoording van de bijzondere bijstand, maar concludeert niet dat de hulp aan cliënten ‘slecht’ is. Er zijn voor zover nu bekend geen cliënten financieel benadeeld. Sterker nog, in het kader van de jaarlijkse kwaliteitscontrole door de rechtbank, concludeert een externe accountant op basis van een steekproef, dat de processen, de werkwijze, de dossiervorming en de dienstverlening van de gemeentelijke bewindvoerders op orde zijn en dat de gemeente de belangen van de cliënt goed behartigt.
Wat ging ‘fout’
Een deel van de problemen met de verantwoording, is terug te voeren op gemeentelijk beleid in 2017 en 2018, waarbij gemeentelijke bewindvoering voor minima kosteloos werd aangeboden. Dit beleid is in 2018 teruggedraaid, na een uitspraak van de ACM. Dit was aanleiding om met terugwerkende kracht in elk dossier bewindvoeringskosten in rekening te brengen. Gelijktijdig kwam de Belastingdienst terug op een vrijstelling van omzetbelasting, waardoor eveneens met terugwerkende kracht BTW afgedragen moest worden. Omdat de afwikkeling van de bijzondere bijstand niet eenduidig is verlopen en tot veel herstelwerk en correcties heeft geleid, is in een groot aantal dossiers een administratieve situatie ontstaan die niet goed te controleren is door de rechtbank. Maar de klanten hebben wel de juiste bijzondere bijstand ontvangen!
Een procedureel probleem was dat de bewindvoerders voor de bijzondere bijstand niet altijd het formele traject van aanvraag en bezwaar volgde. De bewindvoerders probeerden zaken vaak met collega’s van de bijzondere bijstand onderling te regelen. Dit is bij gemeenten vaak goed gebruik en ook de snelste en meeste effectieve oplossing. Maar voor de kantonrechter is dan onvoldoende inzichtelijk of de bewindvoerder zijn taak (het behartigen van het financiële belang van de klant) voldoende heeft uitgevoerd.
Zware maatregelen rechtbank
Om bovengenoemde fouten is Deventer tot 1 juli 2021 niet benoembaar als bewindvoerder in nieuwe dossiers. De rechtbank heeft Deventer daarnaast in 20 zaken tijdelijk geschorst, en heeft in deze zaken een andere, tijdelijke, bewindvoerder benoemd. Deze gaat o.a. checken of cliënten benadeeld zijn. En wat niet zo fraai is: de betreffende cliënten werden hierover per brief geïnformeerd, en eerder dan de gemeentelijke bewindvoerder. Dat leidde tot aardig wat stress bij een aantal cliënten. Het college beraadt zich nog op vervolgstappen richting de rechtbank. Lees meer in de raadsmededeling. De gemeente gaat daarnaast alle bewindvoeringsdossiers extern laten toetsen.
Groningen op koers om doelen te realiseren
De gemeente Groningen heeft al langer dan Deventer ervaring met bewindvoering in eigen hand. Groningen wil hiermee het volgende realiseren:
Bezuinigen;
Cliënten beter en integraal ondersteunen;
Beter afwegen of beschermingsbewind, schuldhulpverlening of budgetbeheer moet worden ingezet;
Instroom in beschermingsbewind beperken en uitstroom bevorderen.
De Rekenkamer Groningen concludeerde vorige week dat de gemeente op koers ligt om deze doelen te realiseren.
Michel van Leeuwen en Plusonline waren me net voor met hun overzicht van wat de verkiezingsprogramma’s zeggen over armoede en schulden.
Interessant: verhoging van het minimumloon – al dan niet gekoppeld aan de bijstand – staat in de programma’s van alle grote partijen en zelfs het basisinkomen komt in verschillende gedaanten hier en daar terug. En een paar partijen willen ook de looptijd van de schuldhulp drastisch verkorten.
Mocht je toch al op de PvdA stemmen en wil je dat er iemand met de nodige kennis en ervaring in de Tweede Kamer komt, geef dan Joke de Kock (hoofd schuldhulp Tilburg en erevoorzitter NVVK) je voorkeursstem!
Naschrift d.d. 3/3 – Gezien de reacties even een disclaimer: Dit zegt niks over mijn eigen politieke voorkeur! Als Joke van een andere partij was geweest, had ik het ook geplaatst. Ik plaats het omdat ik Joke hoog heb zitten en omdat ze voor veel lezers een goede bekende is. Ik doe op mijn blog juist altijd erg mijn best om niet politiek kleur te bekennen.
De Tweede Kamer nam vorige week een motie aan waarin de regering wordt verzocht de Nadere regels kwijtschelding gemeentelijke en waterschapsbelastingen voor 1 mei 2021 aan te passen en daarin te bepalen dat de vermogensnorm voor kwijtschelding verruimd kan worden tot maximaal de vermogensnorm in de Participatiewet.
Het is vervolgens aan de gemeenteraad of die vermogensgrens verhoogd moet worden.
Naschrift d.d. 18 mei: minister Koolmees schrijft op 18 mei dat hij dit samen met de ministeries van BZK, Infrastructuur en Milieu en Financiën oppakt en dat hij de Tweede Kamer z.s.m. zal informeren.
Vorige week is de motie Van Dijk (SP) aangenomen waarin de regering wordt verzocht voor mensen in de bijstand een landelijke vrijstelling van giften te realiseren van € 1.200 per jaar.
Let op, dit is dus nog geen wetgeving. Maar je kunt in navolging van bijvoorbeeld Amsterdam, Utrecht, Arnhem en Nijmegen al wel je beleidsregels aanpassen.
In januari diende Van Dijk al een amendement in met vergelijkbare strekking, maar dan met een grens van € 1.500. Rond de ‘Wijziging van de Participatiewet met betrekking tot fraudevorderingen’ zijn ook andere amendementen en een initiatiefwet ingediend. Het debat hierover vindt plaats na de verkiezingen.
Je kunt er dus ook voor kiezen je beleidsregels pas aan te passen zodra er over al deze punten meer duidelijkheid is.
Naschrift d.d. 18 mei: Minister Koolmees reageert met één zin op de motie: ‘Een standaardvrijstelling past echter niet geheel binnen de bedoeling van de wet, omdat de wet vraagt om een individuele afweging per gift of deze verantwoord is met het oog op bijstandsverlening.’
Afgelopen donderdag stuurde minister Koolmees van SZW onderstaande brief naar wethouders waarmee hij de zorgen over de toereikendheid van het budget wil wegnemen. Moet het college morgen het TONK-beleid nog vaststellen, en heb je de indruk dat jouw gemeente vanwege de onzekerheid een te benepen regeling heeft ontworpen? Zorg dan dat de wethouder dit nog even leest en bespreek of je de toekenningscriteria nog wat kan verruimen.
Geachte wethouder,
COVID-19 en de opvolgende beperkende maatregelen hebben een grote impact op Nederland. Veel huishoudens hebben het zwaar, ook in financieel opzicht. Samen proberen we de gevolgen van de crisis zoveel als mogelijk te verzachten en mensen perspectief te bieden. Gemeenten spelen hierbij een zeer belangrijke rol en hebben reeds enorm veel werk verzet. Daarvoor ben ik u zeer erkentelijk.
U bent momenteel druk bezig met de uitwerking van de regeling Tijdelijke Ondersteuning voor Noodzakelijke Kosten (TONK). Met de regeling, die neerkomt op een versoepeling van de gemeentelijke beleidsregels voor bijzondere bijstand, kunnen huishoudens geholpen worden die ten gevolge van de Coronamaatregelen een terugval in hun inkomen hebben en daardoor de noodzakelijke kosten van het bestaan voor het huishouden niet meer kunnen betalen.
Ik ben me er van bewust dat een dergelijke regeling een groot beroep doet op uw organisatie en ook een aantal onzekerheden met zich meebrengt. Ik wil mijn grote waardering en dank uitspreken voor uw inzet om deze regeling mogelijk te maken.
Daarnaast wil ik met deze brief uw mogelijke zorgen over de toereikendheid van het budget wegnemen. Het kabinet wil niet dat gemeenten financiële risico’s lopen bij de uitvoering van de TONK. Gemeenten moeten kunnen doen wat nodig is: een tegemoetkoming verstrekken voor de essentiële vaste lasten voor groepen die dat nodig hebben. Ik zal daarom samen met de VNG, DIVOSA en verschillende gemeenten goed de vinger aan de pols houden. Dit is ook in bestuurlijk overleg zo afgesproken. Ik vraag u dan ook om tijdig aan te geven als er financiële problemen dreigen. Dat kan via de VNG of Divosa of rechtstreeks richting het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (contactpersoon: Ard Broeze abroeze@minszw.nl).
Vanuit het kabinet en de Tweede Kamer is er de nadrukkelijke wens dat de TONK ruimhartig wordt toegepast, zeker voor de groepen die geen aanspraak kunnen maken op andere regelingen en een grote terugval in inkomen kennen. Dat impliceert de oproep aan gemeenten de regeling zo in te richten dat de tegemoetkoming huishoudens substantieel ondersteunt in de betaling van hun vaste lasten en hen daarmee verder helpt. Natuurlijk is het ondoenlijk en onwenselijk om alle noodzakelijke kosten zonder meer te vergoeden als mensen de kosten zelf kunnen betalen. De gemeente is bevoegd om eigen toekenningsregels op te stellen, bijvoorbeeld door rekening te houden met inkomen, uitkering of vermogen.
Omdat we op voorhand niet precies weten hoeveel mensen voor TONK in aanmerking zullen komen en voor welk bedrag zij steun nodig zullen hebben, is het ook onduidelijk hoeveel budget nodig is om de TONK uit te voeren. Voor TONK is tot dusver 130 miljoen euro beschikbaar gesteld voor toekenningen en uitvoeringskosten. Een eerste tranche van 65 miljoen wordt zo snel mogelijk via het gemeentefonds verdeeld op basis van de verdeelsleutel armoede- en schuldenbeleid. Voorafgaand aan toekenning van de tweede tranche zal een weegmoment plaatsvinden, waarbij gekeken wordt naar de ontwikkelingen rondom de maatregelen tegen Corona en de eerste inzichten over het gebruik van de TONK-regeling. Een bijstelling van het budget passend bij deze inzichten zal dan indien nodig plaatsvinden. Ook is het mogelijk dat op basis van de inzichten voor de tweede tranche een aangepaste verdeelsleutel wordt gebruikt. Hierover zal uiteraard overleg plaatsvinden met VNG en Divosa.
Ik hoop dat ik met deze brief uw zorgen over de financiële toereikendheid wegneem en vraag u dan ook uw inzet te baseren op de bovengeschetste doelstelling van de TONK.
Daarnaast is het goed om te weten dat er voor de TONK geen andere of aanvullende verantwoordingseisen zullen worden gevraagd. De verantwoording vindt plaats via de gewone systematiek van de bijzondere bijstand.
De huren van woningen in de sociale sector met een huur tot €752 worden dit jaar bevroren in verband met de coronacrisis. Het kabinet komt hiermee tegemoet aan de wens van de Tweede Kamer. Het betekent dat de huren van deze woningen per 1 juli niet mogen worden verhoogd.
De Tweede Kamer nam vorige week een motie aan van de SP samen met GroenLinks en PvdA. De motie kreeg onverwacht steun van de VVD, die bij alle voorgaande voorstellen tegen was. Het CDA noemde dat zo vlak voor de verkiezingen opportunistisch, omdat de VVD steeds tegen was. Bron: NOS.
Zelf had ik op een bierviltje al uitgerekend welk budget voor TONK beschikbaar is per gemeente. Dat lijkt misschien veel, maar realiseer je dat een deel van de huishoudens een half jaar lang TONK zal krijgen. Vorige week is in de Tweede Kamer gelukkig een motie aangenomen die oproept om meer middelen beschikbaar te stellen als dat nodig is.
Het verbaast mij dat we grote verschillen toelaten tussen gemeenten. En die verschillen hebben nauwelijks iets te maken met de lokale woonlasten of omstandigheden, maar eerder met politieke voorkeur. En omdat de uitgaven heel lastig te voorspellen zijn, gaan veel gemeenten aan de voorzichtige, zuinige kant zitten.
De GKB introduceert een nieuwe vorm van krediet: O2. Dit is een flexibel krediet, met een vaste rente van 2% en een looptijd van 36 maanden. Hiermee kun je:
Alle schulden herfinancieren zodat de inwoner weer overzicht heeft en nog maar 1 aflossingsverplichting.
Als herfinanciering niet mogelijk is, wordt een afkoopregeling tegen finale kwijting met de schuldeisers getroffen. De afkoopbedragen worden met het O2 krediet voorgefinancierd. Dan is het dus een ‘saneringskrediet’.
Mochten er onverhoopt bij de herfinanciering of de afkoopregeling schulden zijn vergeten, dan kunnen die alsnog via O2 worden geregeld. O2 is een flexibel krediet en afgeloste bedragen kunnen opnieuw worden ingezet, de looptijd van de lening wordt dan verlengd.
De inwoner kan door extra aflossingen de looptijd verkorten. En dit kan maar zo eens een stevige prikkel zijn voor de inwoner om zijn financiële situatie te verbeteren.
Looptijd
De flexibiliteit spreekt me aan, maar toch ook een kanttekening: hoewel de standaard looptijd 3 jaar is, biedt O2 ruimte voor langere looptijden. De max. 3 jaar is wat mij betreft heilig, en ik voel ook best wat voor de oproep van sommige politieke partijen om de looptijd te verkorten naar bijvoorbeeld 18 maanden.
Alternatief is dat je – als er nieuwe schulden opduiken – de betreffende schuldeiser hetzelfde aanbod doet als de andere schuldeisers, en dat je het niet doorrekent naar de schuldenaar. Als gemeente moet je een potje hebben om zulke (meestal kleine) oneffenheden glad te strijken.
Pilot
Het is nu nog een pilot, waarbij Kredietbank Nederland en gemeente Zwolle inmiddels ook zijn aangehaakt. Je kunt aanhaken, maar het lastige is, dat als de pilot te groot wordt, het debiteurenrisico ook oploopt. Dat risico neemt de GKB nu nog voor haar rekening voor de eigen gemeenten totdat het landelijke waarborgfonds er is. Aanhaken kan wel, maar je moet dan dus goede afspraken maken over de voorwaarden.
Nog niet overtuigd van het feit dat schuldsaneren in de meeste gevallen beter is voor schuldenaar, schuldeiser en gemeente? In de tabel op p. 4 van het rapport Saneren versus bemiddelen staan alle argumenten.
VNG Realisatie werkt aan de ‘Blauwe Knop’. Achter deze knop vinden mensen straks een overzicht van hun schulden bij gemeenten, DUO, UWV, SVB, RDW en andere overheidsinstanties. Lees meer op vngrealisatie.nl.
Klanten van schuldhulpverlening kunnen straks via deze knop hun schuldhulpverlener toegang geven tot dit overzicht. Net als bij de Schuldenwijzer voor (een nog beperkt aantal) private schulden. En uiteindelijk kunnen schuldhulpverleners alle schulden verifiëren via het vorige week officieel gelanceerde Schuldenknooppunt. Gemeenten, allemaal aansluiten dus!
De Tweede Kamer heeft gisteren een motie aangenomen waarin de regering wordt verzocht
uit te spreken dat de TONK inkomensondersteuning is voor werkenden en ondernemers die buiten de boot vallen en nergens in aanmerking komen voor steun vanwege bijvoorbeeld de partnertoets, en die door de coronacrisis in de knel komen;
verzoekt de regering, tevens de TONK breed onder de aandacht te brengen bij ondernemers die mogelijk een beroep kunnen doen op de regeling;
verzoekt de regering, vervolgens in de handreiking aan gemeenten geenvermogenstoets op te nemen;
Ook is er een motie aangenomen die oproept om te monitoren of er voldoende middelen zijn om de TONK ruimhartig uit te voeren, en zo nodig meer geld vrij te maken.
Gemeenten kunnen zich met de zojuist verschenen handreiking voorbereiden op de openstelling van de Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten op 1 maart.
Doe-lijstje voor februari:
Beleidsregels opstellen. In de handreiking staan (nog) geen voorbeeldbeleidsregels, maar je vindt er wel de nodige ingrediënten. De TONK is niet heel straks omlijnd; je hebt aardig wat beleidsvrijheid;
Zorgen dat per 1 maart consulenten klaarstaan om de aanvragente behandelen. Aanvraagformulieren maken, en eventueel ook ICT aanpassen.
Op 28 september jl. bereikten VNG en Belastingdienst een akkoord om gedupeerden te helpen.
Meldpunt en contactgegevens
Veel gemeenten hebben inmiddels een Meldpunt voor gedupeerden ingericht. Hier vind je het aantal gedupeerden in jouw gemeente per 26/1 (let op: deze aantallen liggen fors hoger dan in oktober!). Gemeenten krijgen €11 miljoen om de gedupeerden te helpen.
Als het goed is, heeft je gemeente recent een model-collegevoorstel en machtiging gekregen om de contactgegevens van de gedupeerden in te zien. Zo niet, neem dan contact op met het steunpunt bij de VNG: hersteloperatie@vng.nl of tel. 070 373 8232.
In principe kun je dan de gedupeerden gaan benaderen. Maar het is verstandig om even op de plannen van het kabinet te wachten, voordat je gaat schuldregelen bij gedupeerden met problematische schulden.
Plannen kabinet
In de huidige omstreden plannen krijgen gedupeerden €30.000, trekt de Belastingdienst al haar vorderingen in en worden private schuldeisers, gemeenten en andere overheidsinstanties gevraagd ook hun vorderingen in te trekken. Maar de kans is groot dat private schuldeisers beslagleggen op de €30.000 en/of hun vordering niet intrekken. Als de gemeente dan haar vorderingen intrekt, zullen private schuldeisers in dat gat springen en zijn gedupeerden dus niet beter af. Een alternatief plan om €20.000 van de €30.000 in te zetten voor een minnelijk schuldregeling, haalde het vooralsnog ook niet, net als het plan om gedupeerden versneld toe te laten tot de Wsnp.
De VNG heeft daarom op 22/1 het kabinet in een brandbrief opgeroepen om met een (betere) regeling te komen. De Tweede Kamer nam op 27/1 een motie aan waarin de regering wordt verzocht de schulden van private schuldeisers over te nemen. Nu dus even afwachten hoe staatssecretaris Van Huffelen dit oppakt.
Uitbetaling €30.000
Ondertussen ontvingen op 28/1 de eerste gedupeerden €30.000. De ouder wordt door de Belastingdienst altijd vóóraf – dus voordat de €30.000 wordt betaald – gebeld. In dat telefoongesprek vraagt de Belastingdienst ook of er schulden zijn en het bedrag dus misschien liever later wil krijgen. De Tweede Kamer heeft een amendement aangenomen met een ‘moratorium op het innen van schulden’ en verwijderen BKR-registratie. Het moratorium duurt een jaar en gaat met terugwerkende kracht in vanaf 29 januari. Zie de brief (11/2) van de staatssecretaris over dit amendement en diverse moties. Vanaf 2 maart is de pauzeknop op schulden van gedupeerde ouders van kracht. Zie Q&A hierover.
Voor de hersteloperatie – inclusief een nog uit te werken kinderfonds van €200 miljoen – heeft het kabinet bijna €1,8 miljard klaargezet. Dat komt neer op €125.000 per dossier.
Kwijtschelding
De ALV van de VNG besprak op 12/2 de oproep om gemeentelijke schulden kwijt te schelden. Inzet is dat gemeenten hiervoor worden gecompenseerd door het rijk.
Verplicht leesvoer voor gemeenten die de schuldhulp voor ondernemers nog niet op orde hebben: de Werkwijzer ondernemers en schulden! De Werkwijzer legt lekker concreet uit hoe je dit aanpakt.
En meld je ook aan voor de online sessies hierover op 8 en 9 februari.
Bekijk meer initiatieven in de rubriek jeugd, en lees ook de uitkomsten van het Nibud Scholierenonderzoek 2020: Meer dan de helft van de scholieren komt geld tekort.
In de Eerste Kamer ligt al het voorstel Wijziging van de Participatiewet met betrekking tot fraudevorderingen. Naar aanleiding van de boodschappenaffaire kwam de Tweede Kamer eerder deze maand met een amendement en initiatiefwet, zo schreef ik op 11 januari.
Gezien deze ontwikkelingen verzocht de staatssecretaris de Eerste Kamer vorige week om de behandeling van het wetsvoorstel aan te houden. Nog even geduld dus. Ik weet nog niet welke invloed de kabinetsval (die de dag erna plaatsvond) heeft op de besluitvorming.
Samengevat zijn dit de belangrijkste voorstellen die nu op tafel liggen:
Uitsluiten van fraudevorderingen bij de vermogenstoets;
Beperken van het verbod tot medewerking aan een schuldregeling bij een fraudevordering tot gevallen van opzet of grove schuld;
Terugvorderingsplicht wordt kan-bepaling;
Gemeente hoeft niet meer verplicht boete op te leggen.
Aanvulling d.d. 28/1: Hier komt nog een 5e voorstel bij: giften tot € 1.500 worden vrijgesteld. Amendement Jaspers (SP) vandaag ingediend.8/2 debat in Tweede Kamer.
De gemeentelijke kinderombudsman in Rotterdam onderzocht de gemeentelijke regelingen voor kinderen in armoede en concludeert dat het aanbod onvolledig en vaak onbekend is, en de aanvraag te ingewikkeld. Deze conclusies gelden uiteraard niet alleen voor Rotterdam.
Wat hebben kinderen nodig De regelingen bieden: sport, cultuur, schoolspullen, schoolreisje, laptop, fiets, jeugdtegoed. Kinderen vragen om eten, kleding en een fijn thuis. Bestrijding van uitsluiting. Ze vragen om sport en fijne plekken buiten. Ouders vragen om OV, bijles en internet. Kinderen vinden behoeften voor thuis het belangrijkst. De regelingen zien op school en activiteiten. De regelingen sluiten dus maar deels aan bij de behoeften van kinderen.
Gemeenten betrekken kinderen veel te weinig bij het opstellen van de regelingen. Dat armoede een moeilijk onderwerp is, is geen goede reden om hier niet met kinderen over te praten. Aanbeveling: Betrek kinderen bij het opstellen van de regelingen. Zo sluiten de regelingen beter aan bij wat kinderen belangrijk vinden. Maak bekend wat jeugdparticipatie voor de gemeente inhoudt.
Bekendheid Veel ouders en kinderen kennen de regelingen niet. De vindbaarheid via gemeentelijke website is slecht. Een handig overzicht ontbreekt vaak. De taal is te moeilijk en alleen in het Nederlands. De informatie richt zich op de ouders. Aanbeveling: Maak een eenvoudig overzicht met alle regelingen bij elkaar (papier en digitaal). Verspreid de informatie actief in een mix van deze vier manieren: via brieven en folders, digitaal, via social media, op school en in de wijk. Gebruik heldere taal. Bied ook informatie aan in andere talen.
De aanvraag De aanvraagprocedure is te moeilijk. Er zijn te veel hindernissen waardoor het risico bestaat dat ouders geen aanvraag doen of halverwege afhaken. Stress, schaamte en angst voor de gemeente zijn factoren om rekening mee te houden. Aanbeveling: Het kan veel eenvoudiger! Maak één eenvoudige aanvraagprocedure voor meerdere aanvragen. Hanteer een heldere inkomensgrens en een hardheidsclausule. Sluit geen kinderen uit, zoals mbo-ers en kinderen van ouders met schulden. Biedt hulp op school of in de wijk bij het doen van een aanvraag.
Tip [red.]: sluit aan bij de Geldplannen van het Nibud. Het Geldplan Rondkomen met kinderen geeft een overzicht van alle regelingen die op jouw situatie van toepassing zijn.
Platform31 schrijft in een rapport en factsheet wat gemeenten kunnen doen om de gevolgen van de coronacrisis te bestrijden. Dat doen ze rond 4 thema’s:
Bestrijden van armoede: Verklein niet-gebruik minima-voorzieningen, omscholing en begeleiding naar werk. Voorkom grotere (school)achterstanden onder kinderen en jongeren in armoede.
Preventie en vroegsignalering: Haal signalen van betalingsachterstanden op bij vaste lasten partners én bij partners in de stad en wijk. Doorbreek taboe op armoede. Ben zichtbaar en toegankelijk voor ‘nieuwe’ schuldenaren.
Sociale incasso: Geef vertrouwen aan inwoners en incasseer sociaal. Stimuleer schuldeisers hetzelfde te doen.
Effectieve schuldhulpverlening: Versnel de schuldenaanpak waar mogelijk, heb aandacht voor de diversiteit tussen schuldenaren en breng de dienstverlening voor ondernemers op orde.
Een maandje geleden introduceerde het kabinet de TONK. In een brief aan gemeenten schrijft staatssecretaris Van ’t Wout daarover deze week het volgende:
Ik realiseer me dat er opnieuw een klemmend beroep gedaan wordt op gemeenten en dat op korte termijn een forse inspanning wordt verlangd. Het is onvermijdelijk dat dit druk oplevert in de uitvoering. Met VNG en Divosa wordt er daarom hard aan gewerkt om gemeenten zoveel mogelijk hierbij te faciliteren. De komende periode wordt nog een aantal zaken nader uitgewerkt zoals de verdeling van de middelen over de gemeenten* en een handreiking voor gemeenten die de uitvoering ondersteunt. Via SZW, VNG en Divosa wordt u de komende tijd nog nader geïnformeerd. Het streven is om de aanpak voor 1 februari a.s. uitgewerkt te hebben zodat aanvragen zo snel mogelijk behandeld kunnen worden. Tot die tijd heeft u al de ruimte om binnen regulier lokaal beleid huishoudens die bovenstaande problemen ervaren tegemoet te komen.
* Op basis van de Decembercirculaire had ik al een raming gemaakt van de TONK-budgetten per gemeente. Let op, ik geef geen garantie!
Op 8 september jl. nam de Tweede Kamer het voorstel Wijziging van de Participatiewet met betrekking tot fraudevorderingen aan. Een belangrijke wijziging is dat gemeenten straks mogen instemmen met een schuldregeling bij fraudevorderingen waarbij geen sprake is van opzet of grove schuld. Bij maar liefst 95% is daar geen sprake van. De Eerste Kamer behandelt op 19 januari dit voorstel. Ik heb ergens gehoord – weet niet meer waar – dat dit ingaat op 1 april 2021 en dat VNG en SZW onderzoeken of gemeenten hierop vooruit mogen lopen.
De ‘boodschappenaffaire’ heeft de roep om versoepeling in een stroomversnelling gebracht. Afgelopen vrijdag dienden CDA en D’66 een amendement in waarin staat dat de gemeente straks de teveel ontvangen bijstand geheel of gedeeltelijk kan terugvorderen. En de ChristenUnie heeft een initiatiefwet gemaakt om een einde te maken aan de verplichte boete.
Volgens mij is er een Kamermeerderheid hiervoor. En ook het kabinet bij monde van de staatssecretaris is op zoek naar de menselijke maat. Op 12 november jl. schrijft hij bijvoorbeeld dat hij wil kijken naar ‘de mogelijkheden om het geven van een waarschuwing verder uit te breiden en daarin aan te sluiten bij de praktijk’. NB. Gemeenten mogen nu geen waarschuwing geven voordat ze overgaan tot terugvordering en beboeting. In de praktijk gebeurt dat gelukkig wel.
