Categorie archief: Onderzoek & statistiek

Cijfers problematische schulden bijgewerkt tot januari 2023

Posted on by

Het CBS-dashboard Schuldenproblematiek in beeld is geactualiseerd en uitgebreid, en definities zijn aangepast.

Je ziet per gemeente en wijk hoeveel inwoners geregistreerde problematische schulden hebben, hoeveel er jaarlijks instromen en welke kenmerken ze hebben (kinderen, leeftijd, herkomst, huishoudtype, etc.).

Na een redelijke stabiele periode is er een toename van 7,7% (618.090 huishoudens) op 1-1-2021 naar 8,8% (726.210 huishoudens) op 1-1-2023. Deze toename zit vooral bij de Belastingdienst. Zonder de Belastingdienst zou de schuldenproblematiek waarschijnlijk licht zijn afgenomen in de laatste 3 jaar.

Forse daling armoede! Grote invloed energietoeslag

Posted on by

Gisteren meldde het CBS dat het armoedepercentage sinds 1977 nog nooit zo laag is geweest: vorig jaar had 3,8% van de bevolking een inkomen onder de lage-inkomensgrens. Ook de kinderarmoede en langdurige armoede zijn fors gedaald. Ik heb de cijfers verwerkt in deze grafiek:

(klik om te vergroten)

Trends armoede en schulden vanaf 2011 (=100)

De sterke daling in 2022 hangt samen met de energietoeslag en andere inkomensondersteunende maatregelen. Als die maatregelen niet worden meegeteld, zou het armoedecijfer op 5,9% uitkomen, dus juist hoger dan in 2021 (5,0%) .

Uitgaven bijzondere bijstand

De energietoeslag heeft ook een grote invloed op de uitgaven bijzondere bijstand (zwarte lijn in grafiek). Het CBS meldde vorige week dat gemeenten in 2022 ruim drie keer zoveel uitgaven als het jaar daarvoor. Ik heb het buiten beschouwing gelaten, omdat het niet in mijn grafiek past. En het is ook niet mogelijk om alleen de energietoeslag buiten beschouwing te laten.

Beschermingsbewind

Uit hetzelfde CBS-onderzoek blijkt dat gemeenten in 2022 €188 miljoen uitgaven aan bijzondere bijstand voor beschermingsbewind. Dit is €58 miljoen meer dan in 2021, wat neerkomt op een stijging van 45%. In 2019 zagen we ook al een stijging van 45%. Ook deze cijfers heb ik toegevoegd aan de grafiek (gestreepte groene lijn). Ik vind geen verklaring voor het zeer grillige verloop van de uitgaven sinds 2016.

Interessante cijfers over armoede en schulden

Posted on by

Uit het vandaag verschenen Jaarverslag 2022 van de NVVK blijkt dat het aantal aanmeldingen voor schuldhulp wat is afgenomen:

* door mijzelf bewerkte cijfers uit jaarverslagen 2007-2022

In april werd al bekend: Ondanks gestegen prijzen blijft verwachte toename aanmeldingen schuldhulp in 2022 uit.

Verder opvallend:

  • 65% van de schuldregelingen wordt gedaan met een saneringskrediet. Dat is nog geen 90%, maar we zijn op de goede weg.
  • Het aantal schuldregelingen voor ondernemers steeg van 2.187 in 2021 naar 3.447 in 2022. Da’s een toename van 58%.
  • De gemiddelde schuld van particulieren bleef nagenoeg gelijk (€37.485), maar de gemiddelde schuld van ondernemers daalde aanzienlijk van €112.673 naar € 74.000.
  • In 2022 zagen NVVK-leden meer mensen met een modaal of een bovenmodaal inkomen, en minder met een minimuminkomen of lager.
  • Het aantal schuldregelingen daalde, maar het aantal betalingsregelingen steeg; een trend die sterker kan worden naarmate vroegsignalering effectiever wordt. Amsterdam ziet bijvoorbeeld een duidelijk verband tussen afname van het aantal schuldregelingen en toename van het aantal betalingsregelingen, als gevolg van een sterke inzet op vroegsignalering.

Verder las ik vandaag in de Volkskrant; Voor het eerst in twee jaar meer instroom in bijstand dan uitstroom. En het SCP meldt Eén op de zes Nederlanders kampt met stapeling van problemen. Ik heb mede daarom deze grafiek nog maar weer eens bijgewerkt:

Meerjarencijfers armoede en schulden (meestal 2011=100)

Jaarrapportage vroegsignalering 2022

Posted on by

De jaarrapportage 2022 van de Divosa Monitor Vroegsignalering Schulden is uit. Lees de samenvatting. De belangrijkste cijfers staan in deze figuur:

(klik om te vergroten)

Op de divosa.nl vind je ook nog goede voorbeelden van Haarlem en Hoeksche Waard.

Ondanks gestegen prijzen blijft verwachte toename aanmeldingen schuldhulp in 2022 uit

Posted on by

Tegen eerdere verwachtingen in, is het aantal aanmeldingen voor schuldhulp niet sterk gestegen in 2022. Het aantal aanmeldingen ligt weer op het niveau van voor corona. Dat blijkt uit de Monitor Schuldhulpverlening in onzekere tijden.

Lees meer op divosa.nl.

Plinkr lanceert Financiële Hulpketen Check voor gemeenten

Posted on by

Met de Financiële Hulpketen Check wordt middels een vragenlijst voor jouw gemeente in kaart gebracht:

  1. Welke financiële hulpverlening er door ketenpartners wordt verleend.
  2. In hoeverre hulpverleners zich voldoende toegerust voelen om inwoners te helpen met hun financiën en administratie.
  3. Waar de samenwerking al goed verloopt en waar verbeterkansen liggen.
  4. Wat hulpverleners nodig hebben om inwoners beter te ondersteunen.

De Check kost 3 tot 7 duizend euro, afhankelijk van het aantal inwoners in jouw gemeente.

Lees meer op Plinkr.nl.

Utrechters met schulden veel sneller geholpen door schuldenaanpak

Posted on by

In 2019 introduceerde Utrecht een nieuwe schuldenaanpak. Een in het oog springende maatregel was de verkorting van aflosperiode: de gemeente scheldt max. 12 maanden of €1.000 van het saneringskrediet kwijt als er zicht is op duurzame schuldenvrijheid. Ook verlaagde Utrecht de eisen aan het schuldregelingsdossier: als 80% van het dossier op orde is, wordt de rest geschat (80/20-regel). Er is een ‘Oepspotje’ voor de gevallen waarbij een verkeerde schatting is gemaakt.

Andere maatregelen (allerminst uitputtend):

  • Studenten die wettelijk gezien door hun situatie niet kunnen aflossen op hun schulden, kunnen door gedeeltelijke kwijtschelding toch schuldenvrij worden zonder de studie te hoeven afbreken.
  • Het Voorkom-erger-potje is een soort maatwerkbudget. In een Whatsapp-groep beslissen hulpverleners van het buurtteam met elkaar over bedragen tot €500.
  • Inwoners (zowel jongeren als volwassenen) krijgen, nadat ze een (bijzondere) bijstandsaanvraag hebben gedaan, de vraag of ze open staan voor een vrijblijvend Rondkomengesprek: een gesprek over geld, rondkomen en alles daaromheen.
  • Utrechtse jongeren die bijna 18 worden krijgen een verjaardagskaart met info over wat het betekent om (financieel) volwassen te zijn (zie nieuwsbericht).
  • Sociaal raadslieden zijn standaard aanwezig bij rolzittingen van de rechtbank. Als er gedaagden met geldproblemen aanwezig zijn verwijst de rechter ze direct door naar de sociaal raadslieden.
  • In het kader van de vroegsignalering zijn er afspraken gemaakt met deurwaarders over warme doorverwijzing naar de buurtteams.
  • Er is een gezamenlijk aanbod van ASR, Rabobank, Volksbank, Nibud, DOCK, gemeente en U-Centraal voor gratis gastlessen en financiële educatie in het gehele Utrechtse onderwijs, van primair onderwijs tot hbo/wo.
  • De gemeente heeft 6 ervaringsdeskundigen in dienst genomen als praktisch ondersteuner. Ze motiveren mensen om hulp te aanvaarden en bieden zelf praktische hulp bij het op orde brengen van de administratie, het bellen met schuldeisers en de aanmelding voor schuldhulp.
  • Met het Huishoudboekje beheert de gemeente de bankrekening van de inwoner en betaalt hiervan maandelijks de vaste lasten voor de inwoner, wat overblijft krijgt hij of zij als leefgeld. Schommelingen in het inkomen worden met een buffer van maximaal €1.500 in het Huishoudboekje opgevangen. Inmiddels maken ca 550 inwoners gebruik van het Huishoudboekje, waaronder standaard alle statushouders. Vanuit andere gemeenten is er veel interesse; samen met de VNG wordt gewerkt aan landelijke opschaling.
  • In de pilot sociaal renoveren wordt bij een fysieke renovatie (van een flatblok) met de corporatie, aannemer en bewoners in gesprek gegaan over sociale vraagstukken betreffende werk of bestaanszekerheid. Er is een nieuwe functie van bewonersverbinder ontwikkeld. Deze medewerker, met eenzelfde culturele achtergrond als veel inwoners van de flat, zoekt laagdrempelig contact, is gericht op vertrouwen winnen en gaat in gesprek zonder agenda. De bewonersverbinder helpt inwoners overzicht te creëren over de eigen leefsituatie en hulpvragen te formuleren en heeft daarmee een brugfunctie tussen inwoners en instanties.
  • Invordering op maat. Werk en Inkomen hanteert bij incasso een lijn van algemene coulance waar mogelijk en het vergroten van persoonlijk contact met de inwoners. Inwoners worden kort na een besluit telefonisch benaderd om in overleg te bepalen welk maandelijks bedrag voor hem/haar reëel en wenselijk is.
  • Als schuldeisers niet mee willen werken aan een aanbod voor een schuldregeling, kan de rechter hen dwingen middels een dwangakkoord. Vaak stemmen schuldeisers alsnog in met het voorstel, zodra ze de uitnodiging van de rechtbank ontvangen, waardoor de zitting niet nodig is. De gemeente en de rechtbank hebben een slimme werkwijze bedacht en ingevoerd: eerst de schuldeisers uitnodigen voor de zitting, daarna pas het complete verzoek indien. In drie kwart van de gevallen als dit laatste niet meer nodig. Dat bespaart veel stress, tijd en geld.

Uit de evaluatie blijkt dat er mooie resultaten zijn behaald, zoals:

  • De gemiddelde schuldenlast bij aanvang van een schuldregeling is in 4 jaar meer dan gehalveerd: van € 44.000 in 2019 naar € 21.300 in 2022.
  • De doorlooptijd tussen het eerste intakegesprek en de start van een schuldregeling is gedaald van 11 maanden in 2020 tot een kleine 5 maanden in 2022.
  • Het aantal schuldenbewinden is in 5 jaar tijd met 30% gedaald.

Lees het eindrapport en de raadsbrief.

Aanvulling: kom op 3 juli 2023 naar het symposium Utrechtse schuldenaanpak.

Energiearmoede 2022 per gemeente

Posted on by

TNO presenteert vandaag nieuwe energiearmoedecijfers. Bekijk op de interactieve kaart hoe jouw gemeente ervoor staat. Download ook het rapport Energiearmoede in Nederland 2022 en de factsheet.

TNO deed ook onderzoek naar de samenhang met gezondheid. Wat blijkt (geen verrassing): hoe meer energiearmoede, hoe hoger de gezondheidskosten. Dat lees je in het rapport Gezondheidskosten en energiearmoede.

De eerste vier jaar van m’n leven woonde ik in dit huis in Nieuweschans (Oldambt), de gemeente met – na Heerlen en Vaals – de meeste energiearmoede.

Minimaregelingen, energietoeslag en noodfondsen langs de meetlat

Posted on by

In de afgelopen weken werd het armoedebeleid van gemeenten verschillende keren langs de meetlat gelegd.

Energietoeslag

Raf Janssen van de Sociale Alliantie bekeek op de websites van alle gemeenten hoe zij de energietoeslag hebben geregeld. Het gros van de gemeenten volgt in grote lijnen de handreiking van Stimulansz, maar er zijn ook een paar interessante afwijkingen als het gaat om bijvoorbeeld peildatum, aanvraagtermijn, inkomens- en vermogengrens, gespreide betaling, vermogensgrens, vakantiegeld en voorschotten. Lees het artikel Energietoeslag in gemeenten heel verschillend geregeld en bekijk het overzicht van gemeenten die de inkomensgrens boven 120% hebben vastgesteld. Janssen doet in het artikel een voorstel voor hoe de Energietoeslag 2023 er uit zou moeten zien.

De Sociale Alliantie doet ook een oproep om energiearmoede tegen te gaan: 5 actiepunten voor gemeenten.

Ook Divosa presenteerde gisteren de resultaten van een peiling. Een opvallende conclusie is dat gemeenten gemiddeld 15% te weinig middelen hebben om de uitkerings- en uitvoeringskosten te dekken. De meeste gemeenten geven aan dat ze bereikcijfers van rond de 90% hebben; een aantal geeft aan boven de 100% uit te komen.

Noodfondsen

Naast de uitvoering van de energietoeslag, laat de Divosa-peiling zien dat de meeste gemeenten nog extra stappen zet om inwoners te ondersteunen. In hoofdstuk 5 van het rapport lees je dat ruim een kwart van gemeenten dit doet in de vorm van een noodfonds, dat zich veelal op inwoners in specifieke situaties richt.

Daarnaast neemt een derde nog aanvullende maatregelen, door een maatwerkvoorziening te treffen, de individuele bijzondere bijstand uit te breiden of in te zetten op reeds bestaande externe fondsen zoals SUNN. Via het recent gestarte Datadashboard van SUNN zie je welke noodhulp jouw lokale fonds biedt, en aan wie.

Aanvulling d.d. 26/1: Platform31 publiceert vandaag het rapport Gemeentelijke noodfondsen voor energiekosten. Met o.a. voorbeelden uit Groningen (zie raadsvoorstel onderaan dit artikel), Oss, Zwolle, Helmond, Deventer en Alphen aan de Rijn.

Minimaregelingen

De NOS vergeleek in de kerstvakantie 214 gemeenten en publiceerde de artikelen ‘Maatregelen bewijzen dat armoede bestaat, maar ze zijn een loterij geworden‘ en Van verjaardagsbon tot gratis dierenarts: gemeenten ‘dichten gaten’ voor armen. Bekijk de statistieken.

Vrijwilligers van toegevoegde waarde in schuldhulpverlening

Posted on by

Vrijwilligers kunnen een waardevolle bijdrage leveren aan de schuldhulpverlening. Maar als de problematiek te complex is, is het verstandiger om de hulp aan professionals over te laten. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van Jansje van Middendorp.

Als de problematiek complex (multi-problematiek) is en/of structureel (bij een licht verstandelijke beperking, (beginnende) dementie, laaggeletterdheid of psychische problemen) of wanneer de achtergrond van een cliënt te veel verschilt van die van de vrijwilliger (zoals bij een migratieachtergrond) is ondersteuning vaak niet effectief. Cliënten kunnen uitvallen en voor vrijwilligers kan dat demotiverend werken.

De implicatie is dat lokale organisaties beter aan de poort zouden moeten screenen welke cliënten wel en welke niet geholpen kunnen worden, wat het doel van de ondersteuning is en naar welke organisatie zij kunnen doorverwijzen. Samenwerking met beroepskrachten is hierbij cruciaal.

Mooi werk, Jansje!

Jansje en ik zijn allebei verbonden aan het LSTA netwerk thuisadministratie vanuit waar zij een groot deel van haar onderzoek deed. Het LSTA is weer onderdeel van de Alliantie Vrijwillige Schuldhulp. Kijk hier eens rond als je in jouw gemeente aan de slag wil met vrijwilligers.

In Nederland ondersteunen jaarlijks ruim 13.000 vrijwilligers 42.000 mensen bij hun administratie en financiën. Op lsta.nl vind je een kaartje met vrijwilligersorganisaties per gemeente.

Meer aanmeldingen schuldhulp dan vóór corona

Posted on by

Uit de Monitor Schuldhulpverlening in onzekere tijden blijkt dat het aantal aanmeldingen voor schuldhulpverlening in juni 2022 voor het eerst uitkomt boven het aantal aanmeldingen van januari 2020. De corona-dip is dus achter de rug!

Aanvulling d.d. 2-11: ‘Het aantal problematische schulden zal begin 2023 zo’n 10 tot 15% boven het niveau van 2021 liggen.’ (NOS)

NVVK documentaire ‘Ruimte voor de toekomst’

Posted on by

Ga er even goed voor zitten; de indrukwekkende NVVK-documentaire ‘Ruimte voor toekomst’. In de 20 minuten durende docu vertellen hulpvragers en hulpverleners over de impact van financiële hulpverlening.

De NVVK presenteerde deze docu vorige week tijdens haar jubileumcongres.

De docu is onderdeel van een onderzoek naar de meetbare en merkbare effecten van financiële hulpverlening. In april jl. schreef ik in het artikel Schuldhulpverlening loont! over de meetbare effecten.

Zonder nieuw beleid kan 8,1% huishoudens straks niet meer voorzien in basisbehoeften

Posted on by

Normaal gesproken maak ik na de vakantie even een overzichtje van al het nieuws dat je mogelijk gemist hebt. Deze keer is het nieuws erg eentonig en kan het je niet ontgaan zijn: Steeds meer mensen komen in de financiële problemen, en het kabinet wordt opgeroepen met oplossingen te komen.

Het rijk aan zet

Gemeenten hebben met o.a. de energietoeslag de ergste pijn wat verzacht, maar roepen het kabinet nu op om de volgende reparatie niet opnieuw bij gemeenten te beleggen. Het kabinet moet komen met landelijke maatregelen. VNG-bestuurder Peter Heijkoop noemt het een farce dat het kabinet de koopkrachtcrisis niet kan oplossen. Heijkoop denkt dat bijvoorbeeld het versneld en meer verhogen van het minimumloon een goede maatregel zou zijn. Ook een eenmalig extraatje voor mensen die zorgtoeslag ontvangen zou volgens hem veel mensen lucht kunnen geven.

Armoedebestrijding en koopkrachtbescherming moet topprioriteit zijn, vinden Nederlanders. Tegelijkertijd is er weinig vertrouwen dat de overheid deze taken goed oppakt. Dat zijn uitkomsten van een opiniepeiling die I&O Research uitvoerde voor het ministerie van SZW.

Meer armoede

Zonder nieuw beleid daalt volgens het CPB de koopkracht van huishoudens dit jaar met 6,8%, om volgend jaar met 0,6% slechts licht te herstellen. Het CPB verwacht een inflatie van 9,9%, en voor 2023 4,3%. Hierdoor neemt de armoede toe. Het aandeel personen in armoede (met maximaal een basisbehoeftenbudget) stijgt volgend jaar tot 8,1% (het was 5,7% in 2021). Voor kinderen is dat zelfs 9,8% (7,2% in 2021). Vorige maand meldde het Nibud ook al dat steeds meer mensen financieel klem zitten. Mensen in een schuldregeling komen niet meer rond met het vrij te laten bedrag. Ophoging van het vtlb is alleen een optie voor mensen met een wat hoger inkomen.

Prinsjesdag

Het CPB zegt dat de verwachting zeker sinds de jaren 90 niet zo somber was. Op Prinsjesdag publiceert het CPB een update van de verwachtingen, met daarbij de impact van eventuele extra kabinetsmaatregelen. Prinsjesdag wordt dit jaar spannender dan ooit.

Energietoeslag studenten

Tot slot nog even het laatste nieuws over de energietoeslag:

Instroom schuldhulp stabiliseert. Wel minder schuldregelingen

Posted on by

Het aantal aanmeldingen voor schuldhulp is in 2021 ongeveer gelijk gebleven. Dat blijkt uit het Jaarverslag 2021 van de NVVK.

Het aantal aanmeldingen ligt op ongeveer het niveau van 10 jaar geleden. In deze grafiek heb ik de aanmeldingen (groene lijn) gerelateerd aan andere cijfers (2011=100).

(klik om te vergroten)

Andere interessante cijfers:

  • Gemiddeld schuldbedrag stijgt van € 41.985 in 2020 naar € 42.662 in 2021, vooral door hogere schulden van ondernemers.
  • Aantal schuldregelingen daalt van 19.204 in 2020 naar 17.408 in 2021.
  • 58% van de schuldregelingen getroffen met een saneringskrediet.
  • Gemiddeld 13 schuldeisers per hulpvrager.

Coronacrisis

In het jaarverslag wordt ook verwezen naar het onderzoeksrapport Meer schuldhulp door de coronacrisis? van SEO Economisch Onderzoek. De onderzoekers verwachten een toename van 3% tot 20% van het aantal mensen met problematische schulden als gevolg van een inkomensterugval tijdens de coronacrisis. Dit leidt naar verwachting in totaal tot minimaal 3.000 en maximaal 18.000 extra schuldhulpvragen.

Gemeenten verbeteren schoolprestaties van kinderen uit arme gezinnen

Posted on by

Schoolprestaties hangen sterk samen met: inkomen en opleidingsniveau van ouders, hulpbronnen thuis en de fysieke leefomgeving. Dat blijkt uit onderzoek i.o.v. ABN AMRO foundation en Jeugdeducatiefonds.

(klik om te vergroten)

Daarom is het goed dat er een Jeugdeducatiefonds (JEF) is. Via het JEF kan de gemeente de hulpbronnen van kinderen uit arme gezinnen versterken. Het JEF is min of meer complementair aan andere bekende stichtingen zoals Jeugdfonds Sport- en Cultuur en Leergeld.

Schuldhulpverlening loont!

Posted on by

Dat wisten we natuurlijk al. Tien jaar geleden toonden twee verschillende onderzoeken dat al aan. De NVVK heeft het nu opnieuw laten uitzoeken. Met een geheel andere onderzoeksopzet, maar met ongeveer dezelfde uitkomst: elke geïnvesteerde euro levert het dubbele op!

In dit onderzoek zie je bovendien mooi hoe de situatie van de hulpvrager verbetert op meerdere leefgebieden (p. 7):

De impact van schuldhulp is uitgedrukt in cijfers. Daarnaast brachten hulpverleners en hulpvragers – gewapend met een camera – de impact letterlijk in beeld. Bekijk de trailer:

Dus geef deze boodschap nog even mee bij de collegeonderhandelingen in jouw gemeente!

Relatief veel armoede onder mensen met migratieachtergrond; check de cijfers op gemeente- en wijkniveau

Posted on by

KIS presenteerde eerder deze week de Wijkmonitor met cijfers over o.a. inkomen, migratieachtergrond, opleidingsniveau en leefomstandigheden op gemeente- en wijkniveau.

Op het gebied van arbeid en inkomen ziet KIS zorgwekkende leefomstandigheden van mensen afkomstig uit Eritrea en Syrië. Zo is het percentage werkzoekenden onder mensen met een Syrische achtergrond 55%, en met een Eritrese achtergrond 43%. Ter vergelijking: het percentage werkzoekenden zonder migratieachtergrond (15-65 jaar) was 3,9% in 2019. Hoge percentages, ook al is dat voor een groot deel te verklaren uit de forse nieuwe instroom van asielzoekers uit deze landen vanaf 2015. Het is ook hoger dan onder inwoners met een Marokkaanse achtergrond, die op hun beurt (met ruim 16%) vier keer vaker werkzoekend zijn dan gemiddeld.

Gemeentelijk armoedebeleid

‘De cijfers kunnen een aanleiding zijn voor accenten in het gemeentelijke armoedebeleid’, zegt KIS. ‘De cijfers maken bijvoorbeeld duidelijk dat de armoede het grootst is onder mensen met een Syrische achtergrond, maar dat zij relatief weinig gebruik maken van schuldsanering. Cijfers in de monitor zijn natuurlijk beschrijvend en geven geen verklaringen, maar het is bekend dat statushouders een groot risico lopen om in problematische schulden te geraken. Vaak starten ze bijvoorbeeld al met schulden, omdat er schulden zijn gemaakt om de reis naar Nederland te bekostigen. En om de lessen voor het inburgeringsexamen te betalen sluiten statushouders een lening af bij DUO. Mogelijk is de schuldsanering niet voldoende bekend bij statushouders die relatief kort in een gemeente gevestigd zijn.’

Landelijke cijfers en analyse

Lees het onderzoeksrapport met alle landelijke cijfers en bevindingen.

Vroegsignalering: proportioneel eropaf werkt het best

Posted on by

Dat blijkt uit de gisteren verschenen Monitor Vroegsignalering Schulden van Divosa. De belangrijkste bevindingen:

  • Het aantal signalen nam over de periode januari-september 2021 toe. De meeste signalen kwamen van zorgverzekeraars (52%), hoewel hun aandeel langzaam afneemt door een stijging in signalen van energiebedrijven (van 4% in januari naar 21% in september). 74% van de meldingen is enkelvoudig, 4% is meervoudig en 23% is opeenvolgend (over meerdere maanden).
  • 67% is opgevolgd met één contactpoging. Meestal wordt er gebeld. Veel gemeenten hebben huisbezoeken gedurende enige periode in 2021 gestaakt vanwege corona. Bij de eerste contactpoging is het aandeel verstuurde brieven groter dan bij opvolgende pogingen.
  • Bij 25% van de meldingen waarbij contactpogingen zijn gedaan, is contact met de inwoner geregistreerd. Huisbezoeken, bellen en brieven leidden in 44%, 41% respectievelijk 15% tot contact. Hoe hoger de schuld hoe groter de kans op contact.
  • Gemiddeld is het hulpaanbod naar aanleiding van 3,5% van alle meldingen geaccepteerd. Gekeken naar alle meldingen waarbij contactpogingen zijn geregistreerd, ligt dit percentage iets hoger: 5%. De hulpacceptatie ligt hoger bij opeenvolgende meldingen (11%) en meervoudige meldingen (8%). Meldingen met signalen van woningverhuurders leiden relatief het vaakst tot hulpacceptatie (6%).

In 2020 minder aanvragen minimaregelingen vanwege corona

Posted on by

Vorig jaar hebben gemeenten huishoudens met een laag inkomen met € 755 per jaar ondersteund. Dat is een lichte daling ten opzichte van 2019. Dat blijkt uit de Benchmark Armoede & Schulden. De daling zit – niet verrassend – vooral bij regelingen voor sport en cultuur.

In deze infographic staan de belangrijkste cijfers (klik om te vergroten). *

* De cijfers zijn gewogen op basis van de doelgroep van een regeling. Daarmee is vervolgens een landelijk gemiddelde berekend.

Interactieve kaart met energiearmoede per gemeente en wijk

Posted on by
In Zuidoost-Drenthe meeste huishoudens met 'energiearmoede' - RTV Drenthe

Ruim een half miljoen huishoudens leeft volgens TNO in energiearmoede. Zij hebben een hoge energierekening, meestal een slecht geïsoleerd huis en een laag inkomen.

Op de interactieve kaart (scroll naar de start-knop) zie je hoe het staat met de energiearmoede in jouw gemeente.

Volgens TNO hebben energiearmoede en inkomensarmoede met elkaar te maken, maar vallen de verschijnselen lang niet altijd samen. “Energiearmoede ligt geconcentreerder. In slechts 5 gemeenten en 7% van de wijken is meer dan 10% van de huishoudens energiearm. Dat maakt gericht beleid per gemeente of regio eenvoudiger.”

Energiemarkt slaat op hol

Vorige week lazen we op nos.nl: Door een unieke samenloop van omstandigheden lopen de prijzen voor elektriciteit en gas dit jaar ongekend hard op. Als de prijzen zo hoog blijven, wacht miljoenen huishoudens met variabele tarieven na 1 januari een fors hogere energierekening. Wie op dit moment een nieuw contract afsluit, betaalt ook al snel tientallen euro’s per maand meer.

Wat kunnen gemeenten doen

Via de bijzondere bijstand de energierekening betalen, mag niet. Maar je kunt er wel voor zorgen dat woningen van vooral minima geïsoleerd en energiezuinig zijn. En geef voorlichting over hoe je energie kunt besparen en een voordelig energiecontract kunt afsluiten. Op energiearmoede.nl vind je handige instrumenten om hiermee aan de slag te gaan. Meer voorbeelden op dit blog #energiearmoede.

Meerjarencijfers armoede en schulden

Posted on by

Vorig jaar presenteerde het CBS een fraai nieuw dashboard met cijfers over schulden per gemeente. Vandaag zijn er nieuwe cijfers, bijgewerkt tot maar liefst oktober 2020. Het aantal geregistreerde problematische schulden daalt sinds 2018. Lees het persbericht van het CBS.

De cijfers gaan terug tot 2015. Ik heb ze in onderstaande grafiek gecombineerd met oudere cijfers vanaf 2009 (rode lijn) en afgezet tegen andere trends. Het jaar 2011 = 100. In de grafiek zie je bijvoorbeeld dat het aantal aanmeldingen voor schuldhulpverlening (groen) terug is op ongeveer het niveau van 10 jaar geleden.

Klik om te vergroten

NB. de meeste (achtergronden bij de) cijfers in de grafiek zijn te vinden in de categorie onderzoek & statistiek.

1/3 rechthebbenden ontvangt geen bijstand

Posted on by

Een derde van de rechthebbenden maakt geen gebruik van de bijstand. Dat staat in het rapport Niet-gebruik van de algemene bijstand van Inspectie SZW. Een kwart van de niet-gebruikers heeft geen inkomen. Niet-gebruik is vooral hoog bij jongeren, zelfstandigen en Europese migranten. Van de niet-gebruikers is 33% langdurig niet-gebruiker.

(klik om infographic te vergroten)

De bijzondere bijstand is niet onderzocht, maar ga er maar van uit dat het niet-gebruik daar nog hoger is. In de bestuurlijke reactie van VNG en Divosa staat wat gemeenten kunnen doen om niet-gebruik tegen te gaan:

  • Mogelijkheden voor bestandskoppeling benutten;
  • Balans zoeken tussen doelmatigheid en bestaanszekerheid;
  • Voorlichting geven.

Lees ook de niet zo spannende Kamerbrief van minister Koolmees. Het rapport komt ongetwijfeld aan de orde tijdens het kamerdebat op 30 juni.

Aanvulling d.d. 22/6. Lees Toolkit ondersteunt gemeenten bij sneller toekennen bijstandsuitkering (april 2020).

Vorig jaar ruim 12% minder aanvragen schuldhulpverlening

Posted on by

In 2020 meldden ruim 78.000 mensen zich aan voor schuldhulp. Dat is ruim 11.000 minder dan het jaar ervoor. Dat blijkt uit het jaarverslag van de NVVK. De daling heeft volgens de NVVK te maken met corona-maatregelen.

En vorig jaar waren er voor het eerst meer saneringskredieten dan schuldbemiddelingen! Andere trend is dat er veel meer betalingsregelingen zijn getroffen.

Cijfers kinderarmoede op wijkniveau

Posted on by

Het CBS publiceerde eerder deze maand het dashboard armoede thuiswonende kinderen. Het dashboard geeft informatie over huishoudens met kinderen in relatie tot kenmerken als inkomen, inkomensbron, welvaart, opleidingsniveau, betalingsachterstand zorgpremie en re-integratie, over de periode 2015-2018. De gegevens zijn beschikbaar op gemeente- en soms ook wijkniveau.

Waarom dit dashboard?
Het kabinet en gemeenten spannen zich samen in om alle kinderen in armoede te bereiken, zoals opgetekend in de bestuurlijke afspraken kinderarmoede. In dat licht zijn ook in 2019 de ambities kinderarmoede in het leven geroepen. Ambitie 1 richt zich erop dat ieder kind dat opgroeit in een gezin met een laag inkomen, kan meedoen: ‘In 2021 worden álle kinderen met ouders in de bijstand bereikt met het gemeentelijke armoedebeleid. En worden 7 op de 10 kinderen bereikt in werkende gezinnen met een laag inkomen’. Uit de eerste evaluatie van de bestuurlijke afspraken blijkt dat het vaak lastig is voor gemeenten om zicht op de doelgroep te krijgen. Dit dashboard is gemaakt om hierbij te helpen.

Gemeentelijke Kinderombudsman doet voorstellen voor bestrijding kinderarmoede

Posted on by

De gemeentelijke kinderombudsman in Rotterdam onderzocht de gemeentelijke regelingen voor kinderen in armoede en concludeert dat het aanbod onvolledig en vaak onbekend is, en de aanvraag te ingewikkeld. Deze conclusies gelden uiteraard niet alleen voor Rotterdam.

Wat hebben kinderen nodig
De regelingen bieden: sport, cultuur, schoolspullen, schoolreisje, laptop, fiets, jeugdtegoed. Kinderen vragen om eten, kleding en een fijn thuis. Bestrijding van uitsluiting. Ze vragen om sport en fijne plekken buiten. Ouders vragen om OV, bijles en internet. Kinderen vinden behoeften voor thuis het belangrijkst. De regelingen zien op school en activiteiten. De regelingen sluiten dus maar deels aan bij de behoeften van kinderen.

Gemeenten betrekken kinderen veel te weinig bij het opstellen van de regelingen. Dat armoede een moeilijk onderwerp is, is geen goede reden om hier niet met kinderen over te praten. Aanbeveling: Betrek kinderen bij het opstellen van de regelingen. Zo sluiten de regelingen beter aan bij wat kinderen belangrijk vinden. Maak bekend wat jeugdparticipatie voor de gemeente inhoudt.

Bekendheid
Veel ouders en kinderen kennen de regelingen niet. De vindbaarheid via gemeentelijke website is slecht. Een handig overzicht ontbreekt vaak. De taal is te moeilijk en alleen in het Nederlands. De informatie richt zich op de ouders. Aanbeveling: Maak een eenvoudig overzicht met alle regelingen bij elkaar (papier en digitaal). Verspreid de informatie actief in een mix van deze vier manieren: via brieven en folders, digitaal, via social media, op school en in de wijk. Gebruik heldere taal. Bied ook informatie aan in andere talen.

De aanvraag
De aanvraagprocedure is te moeilijk. Er zijn te veel hindernissen waardoor het risico bestaat dat ouders geen aanvraag doen of halverwege afhaken. Stress, schaamte en angst voor de gemeente zijn factoren om rekening mee te houden. Aanbeveling: Het kan veel eenvoudiger! Maak één eenvoudige aanvraagprocedure voor meerdere aanvragen. Hanteer een heldere inkomensgrens en een hardheidsclausule. Sluit geen kinderen uit, zoals mbo-ers en kinderen van ouders met schulden. Biedt hulp op school of in de wijk bij het doen van een aanvraag.

Tip [red.]: sluit aan bij de Geldplannen van het Nibud. Het Geldplan Rondkomen met kinderen geeft een overzicht van alle regelingen die op jouw situatie van toepassing zijn.

Armoede stabiel

Posted on by

De armoedecijfers van het CBS laten een hele lichte daling zien, overall en voor de meeste doelgroepen. De armoede onder zzp’ers neemt gelukkig wel wat sterker af.

De cijfers per gemeente (2019) vind je in deze tabel. Je kunt hier o.a. verschillende inkomensgrenzen selecteren.

Nibud: Verhoog bijstand

Posted on by

Het Nibud pleit voor verhoging van het sociaal minimum. Uit bestudering van 5 jaar armoedebeleid bij 80 gemeenten blijkt dat tienduizenden inwoners maandelijks tientallen euro’s tekort komen.

Het Nibud wijst vooral op rijksregelingen, maar heeft ook suggesties voor gemeentelijk minimabeleid: Maak minimabeleid voor mensen met een laag en flexibel inkomen – waarbij het hebben van een eigen huis, spaargeld of een hoog inkomen in het verleden niet per definitie betekent dat men geen inkomensondersteuning krijgt. En: Help gemeenten ruimhartig te kunnen zijn – geef hen de ruimte om meer maatwerk te kunnen leveren zodat inwoners kunnen rondkomen en meedoen. Een gemeentelijke bijdrage van €50 per jaar om te kunnen sporten helpt inwoners niet als de sportschool €20 per maand kost.

Verlaging sociaal minimum

10 jaar geleden leek de de financiële situatie van minima minder nijpend, hoewel vooral (eenouder)gezinnen met kinderen ook toen al erg krap zaten. Dit lees je in o.a.: Kun je rondkomen van een bijstandsinkomen?

Sinds 2012 wordt jaarlijks het sociaal minimum verlaagd. Het was oorspronkelijk de bedoeling om in 20 jaar het bijstandsniveau te verlagen met ongeveer €2.000 op jaarbasis, maar in sommige jaren heeft het kabinet ervoor gekozen minder snel af te bouwen. In 2021 is er bijvoorbeeld geen verlaging. Ik impliceer overigens niet dat verlaging van het sociaal minimum de enige reden is dat het nu nijpender lijkt te zijn, maar het helpt uiteraard niet. Tegenover de verlaging staan overigens weer andere maatregelen die ervoor zorgen dat de jaarlijkse koopkrachtplaatjes van zowel het kabinet als het Nibud de afgelopen jaren nooit een daling van de koopkracht voor minima lieten zien. Maar het Nibud wijst erop dat de inkomensondersteuning te complex is waardoor mensen die het het hardst nodig hebben er onvoldoende gebruik van maken, en waardoor die koopkracht vaak alleen op papier bestaat.

Gemeenten geven meer uit aan bijzondere bijstand, vooral voor beschermingsbewind

Posted on by

Gemeenten gaven in 2019 €582 miljoen uit aan bijzondere bijstand. Dat is bijna 7% meer dan in 2018. Dat blijkt uit het vandaag gepubliceerde CBS-rapport Bijzondere bijstand 2019.

Aandelen uitgaven bijzondere bijstand per cluster, 2019 en 2018

Totaal uitgekeerd bedrag aan bijzondere bijstand, per jaar

Beschermingsbewind

Ruim een kwart gaat op aan beschermingsbewind (dit valt onder ‘financiële transacties’). De toch al hoge uitgaven voor beschermingsbewind stegen in 2019 met maar liefst 45% naar €155 miljoen.

Om deze uitgaven terug te dringen besloot ‘s-Hertogenbosch eerder deze maand om zelf beschermingsbewind te gaan doen en aan te merken als ‘activiteit in het algemeen belang’. De gemeente heeft dat besluit goed onderbouwd, maar toch is het spannend of bewindvoerders in beroep zullen gaan, en wat dan de uitspraak van de rechter zal zijn. Ik houd je op de hoogte.

Lees alle artikelen over beschermingsbewind.

Sociale mobiliteit per gemeente

Posted on by

Waar in Nederland je wieg staat, kan beslissend zijn voor de hoogte van het inkomen dat je later gaat verdienen, blijkt uit nieuw onderzoek. Ontdek op Volkskrant.nl/ongelijkheid hoe ongelijk de kansen voor kinderen verdeeld zijn – en wat de vooruitzichten zijn in jouw gemeente.

Lees hier de artikelen in de Volkskrant van afgelopen zaterdag en vandaag.

Grootste huurstijging in zes jaar

Posted on by

Het CBS meldt de grootste huurstijging in 6 jaar. De sociale huren stijgen ietsje minder dan gemiddeld. De huurverhoging is niet hoger dan de inflatie meldt Aedes. Dat was ook afgesproken in het Sociaal Huurakkoord.

Huurstijging t.o.v. voorgaande jaar

Betaalrisico

De huurprijzen stijgen sneller dan de lonen en uitkeringen.

Dat betekent dat de huur een groter deel van het inkomen opslokt. Het risico dat huurders op een gegeven moment de huur niet meer kunnen betalen, is gestegen in 2018, zo blijkt uit de meest recente Lokale Monitor Wonen:

Afbeelding

Wat te doen?

Verlaging verhuurdersheffing

Volgens Haagse bronnen gaat de verhuurderheffing voor sociale huurwoningen blijvend met €200 miljoen omlaag. Een deel van dat bedrag is bedoeld om volgend jaar de huren van huurders in de problemen te kunnen verlagen. Een ander deel is bedoeld om de bouw te stimuleren. Het kabinet wil de plannen op Prinsjesdag presenteren (bron: NOS)

Wetsvoorstel tijdelijke huurkorting

Het Wetsvoorstel tijdelijke huurkorting maakt het mogelijk om de huurprijs van een zelfstandige woning tijdelijk te bevriezen of te verlagen voor huurders die daarom vragen, bijvoorbeeld als gevolg van inkomensverlies. Deze huurkorting geldt voor een periode van een maand tot maximaal drie jaar.

Vroegsignalering

Vanaf 1 januari moeten gemeenten met verhuurders afspraken maken over vroegsignalering. Veel gemeenten hebben al afspraken met woningcorporaties. Verwey Jonker onderzocht of ook particuliere verhuurders willen samenwerken. Een groot deel van de verhuurders staat positief tegenover samenwerking en formuleert randvoorwaarden: snel melden en snel actie, regie bij verhuurder, efficiënte informatie-uitwisseling, snelle terugkoppeling over de stappen die gezet worden, beveiliging persoonsgegevens en korte lijnen en vaste contactpersoon van de gemeente.

Huurachterstand voorkomen, signaleren en oplossen

In het voorjaar presenteerde Platform31 Huurachterstanden: voorkomen is beter dan genezen – update 2020 met voorbeeldmaatregelen van woningcorporaties en gemeenten om huurachterstanden te voorkomen, signaleren en op te lossen.

Huurkorting voor Utrechtse minima

Utrechters met een laag inkomen krijgen vanaf 1 januari 2021 een huurkorting van ongeveer €60 per maand. De woningcorporaties dragen de kosten, dus is er geen sprake van ongeoorloofd gemeentelijk inkomensbeleid.

Lees ook

Sinds corona minder aanmeldingen schuldhulp

Posted on by

Uit de Monitor Schuldhulpverlening in coronatijd van Divosa en NVVK blijkt dat er voor de derde maand op rij minder aanmeldingen zijn dan vorig jaar:

Voor juni, juli en augustus staat op dit moment een online vragenlijst uit. Vul hem in als je in gemeentelijke schuldhulpverlening werkzaam bent.

Vroegsignalering 2.0

Posted on by

Afgelopen drie jaar heeft de coöperatie Goede Gieren onder de naam ‘Amargi’ vroege hulp bij geldzorgen georganiseerd. Per 31 juli 2020 is het project afgerond. Zie hier de samenvatting. We zijn blij dat de ontwikkelde werkwijze op de meeste plekken is ingebed in de reguliere financiële hulpverlening. Deze vorm van vroegsignalering is een waardevolle aanvulling op de wettelijke vroegsignalering zoals per 1-1-2021 vastgelegd in de Wgs.

De kern van Amargi is dat schuldeisers, werkgevers, uitkeringsinstanties en zorgaanbieders als zij signaleren dat hun klanten of medewerkers financieel klem zitten, contact met hen opnemen en hulp aanbieden. Bij positieve respons, meldt de signaalpartner de bewoner met zijn of haar toestemming aan voor vroege hulp bij geldzorgen. Er zijn tot nu toe 1.075 meldingen opgepakt. Deze meldingen kwamen van 51 signaalpartners en werden opgepakt in 26 aangesloten gemeenten.

Amargi is mogelijk gemaakt door het Ministerie van SZW, het Kansenfonds van de Provincie Friesland, het Kansfonds en Aegon. Het project loopt nu ten einde. Maar dat wil niet zeggen dat de vroege hulp bij geldzorgen stopt!

Signaalpartners blijven meldingen doorgeven, handmatig via aanmelden@amargi.nl of via RIS. Zolang de meldingen veilig en met toestemming worden doorgegeven en deze snel en altijd opgepakt, hoeven er geen nieuwe overeenkomsten te worden gesloten tussen signaalpartners en gemeenten.

Aanmeldingen kunnen in ieder geval tot 31 december 2020 op de bestaande manier worden doorgeven. De Coöperatie Goede Gieren onderzoekt de komende tijd hoe het netwerk van signaalpartners en meewerkende gemeenten structureel kan worden ondergebracht bij een van de andere landelijke initiatieven.

Als er nieuwe ontwikkelingen zijn, lees je dat hier. Voor nu veel succes met vroege hulp bij geldzorgen!

Schuldenoffensief Tilburg

Posted on by

Tilburg startte in 2017 met het Schuldenoffensief dat moet voorkomen dat inwoners in financiële problemen raken of dat bestaande schulden complexer worden. Het schuldenoffensief heeft een duidelijke toegevoegde waarde, zo blijkt uit de evaluatie.

Verschillende aanpakken zijn al eens de revue gepasseerd op dit blog. Ik noem hieronder alleen paar nieuwtjes.

Tilburg doet aan vroegsignalering. Ouderen met een gemeentelijke schuld voortkomend uit de Participatiewet of de gemeentelijke belastingen vormen een bijzondere doelgroep. Op basis van de bezoeken aan ouderen met een schuld bij de gemeente, wordt overwogen de beleidsregels Terugvordering Participatiewet aan te passen.

Met maatschappelijke partners traceert Tilburg onder hun klanten degenen met een financiële hulpvraag. Zo is de schuldhulpverlener herkenbaar aanwezig op het Werkplein om na verwijzing de stap naar de hulp gemakkelijker te maken. Een ander voorbeeld is de aanwezigheid in de rechtbank, zodat de rechter de schuldhulpverlener direct kan inschakelen. De woningcorporaties bieden aan nieuwe huurders een adviesgesprek met schuldhulpverlening aan en leggen onmiddellijk het contact (Het Nieuwe Huisje). Datzelfde doet de zorgverzekeraar bij mensen die zich melden en waarbij een financieel probleem wordt vermoed (SOS-zorgverzekering). Recent is een soortgelijke samenwerking met deurwaarders gestart. Verder is met ingang van het schooljaar 2019-2020 gestart met inloopspreekuren bij de ROC’s. Vanuit de wetenschap dat uit life-events vaak financiële problemen ontstaan, is contact gezocht met o.a. echtscheidingsadvocaten, mediators, uitvaartondernemers.

Een bijzondere voorziening is de Financiële Ambulance. Dit is een team schuldhulpverleners dat in urgente situaties binnen 24 uur hulp kan bieden en budget kan inzetten om doorbraken te forceren en crises te bezweren.

CBS presenteert dashboard met schulden per gemeente

Posted on by

Eindelijk, een onderzoek waarmee we inzicht krijgen in de aard en omvang van de (geregistreerde) schuldenproblematiek per gemeente. De cijfers hebben betrekking op 2018, maar toch. CBS presenteert de uitkomsten in een rapport en een gebruiksvriendelijk dashboard.

Het rapport is de opvolger van Huishoudens in de rode cijfers. Omdat andere methodes en definities zijn gebruikt, zijn de cijfers niet direct vergelijkbaar. Op p. 5 van het rapport lees je wat wordt bedoeld met een ‘geregistreerde’ problematische schuld.

De belangrijkste bevindingen

In de afgelopen jaren is het aandeel huishoudens met geregistreerde problematische schulden stabiel gebleven. Op 1 januari 2018 had 8,3% (650.700 huishoudens) van de huishoudens in Nederland daarmee te maken.

Bijna een kwart van de huishoudens met geregistreerde
problematische schulden behoorde een jaar eerder nog niet tot een huishouden met probleemschulden. Ruim de helft behoorde op 1 januari 2018 al minstens drie jaar tot een huishouden met probleemschulden.

Voor 16,3% van de huishoudens met geregistreerde problematische schulden is bekend dat zij in beeld zijn bij de hulpverlening. Voor een deel hiervan (1 op de 10 huishoudens met problematische schulden) is bekend dat het specifiek om schuldhulpverlening gaat.

Uit dit onderzoek blijkt samenhang tussen verschillende achtergrondkenmerken en het hebben van geregistreerde problematische schulden:

  • Problematische schulden komen relatief vaker voor in de leeftijdsgroep 25 en 65 jaar, personen met een niet‐westerse migratieachtergrond, laagopgeleiden en huishoudens met kinderen.
  • Er is een duidelijke samenhang tussen het hebben van problematische schulden en zwakkere economische positie. Huishoudens met geregistreerde problematische schulden hebben vaker een laag inkomen en inkomen uit een uitkering (vooral bijstand).
  • De belangrijkste inkomensbron van personen in huishoudens met geregistreerde problematische schulden is relatief vaker inkomen uit een eigen onderneming dan bij huishoudens zonder probleemschulden.
  • Huishoudens met probleemschulden hebben relatief vaker te maken met geestelijke gezondheidszorg en jeugdzorg.
  • Verlies van een baan en vervolgens in de bijstand komen, verdacht worden van een misdrijf, het stoppen met volgen onderwijs zonder een startkwalificatie te behalen en het uit elkaar gaan met een partner zijn life events met een relatief hoge kans op het ontstaan van geregistreerde problematische schulden.

Kabinet komt met vergaande beleidsopties om economische crisis te bestrijden

Posted on by

Op 22 april jl. stuurde minister Hoekstra het rapport Naar een inclusieve samenleving naar de Tweede Kamer. De Kamer had het kabinet gevraagd om ter voorbereiding op een volgende neergaande conjunctuur of economische crisis effectieve beleidsopties en hervormingen, bestaand uit zowel plussen als minnen, in kaart te brengen. De motie daartoe werd ingediend in december 2018 (!). Wie had toen kunnen bevroeden dat het rapport zou worden opgeleverd aan de vooravond van misschien wel de grootste economische crisis sinds de Tweede Wereldoorlog!?

En misschien juist vanwege de aanleiding voor die crisis – corona – is er nog weinig aandacht geweest voor de inhoud van het rapport.

Er staan vergaande beleidsopties in zoals verlaging van de uitkering voor alleenstaanden met 25% en die voor stellen met 20% (p. 13). Op p. 38 lees je:

Een eerste verkenning op basis van OECD-cijfers wijst er op dat een verlaging van de bijstandsuitkeringen van 20 tot 25% (bij gelijkblijvende toeslagen) mogelijk zou zijn, zonder onder het gemiddelde van West-Europese landen te komen.

En voor gemeenten: ‘normeren gemeentelijk minimabeleid’, dus dat bijvoorbeeld de inkomensgrenzen worden gemaximeerd zoals in 2011 al eens werd gedaan (p. 38).

Maar besef dat dit niet direct concrete voorstellen zijn van het kabinet. Zie het meer als een menukaart van mogelijke beleidscombinaties met bijbehorende consequenties. Zo wordt op p. 39 de verhoging van het wettelijk minimumloon (WML) als optie uitgewerkt, en op de volgende pagina verlaging van het WML in combinatie met andere maatregelen. Concrete voorstellen moeten dus worden nog uitgewerkt, maar ik verwacht dat men nog even wacht tot de verkiezingen van maart 2021.

Zicht op benutting minimaregelingen met Armoedescan CBS

Posted on by

De Armoedescan van het CBS bestaat uit twee delen. Deel 1 geeft per gemeente statistieken over lage inkomensgroepen. Hierin zijn alle gemeenten opgenomen. Deel 2 koppelt hieraan het gebruik van gemeentelijke minimaregelingen. Dit doet het CBS op verzoek van de gemeente tegen meerkosten. De gemeente moet zelf de data over het gebruik van de regelingen aanleveren. De koppeling gebeurt op persoonsniveau. Op dit moment zijn alleen Leiden en de Kempengemeenten toegevoegd. Als er vraag naar blijkt te zijn zullen gemeenten en functionaliteiten worden toegevoegd.

Houd er rekening mee dat de cijfers ongeveer 2 jaar oud zijn. Dus in 2020 heb je de cijfers over 2018.

De Armoedescan komt voort uit de Armoedemonitor die het CBS de afgelopen jaren voor 20 gemeenten heeft uitgevoerd. Deze gemeenten zijn niet opgenomen in de Armoedescan.

Voor vragen kun je contact opnemen met CBSOpMaat@cbs.nl o.v.v. Armoedescan.

Nieuw: KOMPAS Monitor Armoede & Schulden

Posted on by

Adviesbureau Purpose presenteert Kompas: ‘Een collectief leerproces tussen gemeenten gebaseerd op Data, Dialoog en het Delen van kennis & practices’.

Geïnspireerd door het corona-dashboard bundelt Purpose cijfers uit diverse bronnen op basis waarvan de gemeente haar beleid kan bepalen. Met zoveel mogelijk actuele maandelijkse en kwartaalcijfers met een hoge voorspellende waarde. Je kunt jouw cijfers vergelijken met die van andere gemeenten.

Bekijk deze presentatie en lees Bouw mee aan ‘Kompas’. Purpose ziet Kompas als een aanvulling op bijvoorbeeld de benchmark armoede en schulden.

Voor kompas gaat een nader te bepalen abonnementstarief gelden, mogelijk gedifferentieerd naar gemeentegrootte. In het abonnement zit o.a. deelname aan inspiratiesessies en online bijeenkomsten.

Op 2 juli is er een extra try out. Meer info en aanmelding via deze link. Op 16 juli starten de kopgroepgemeenten.

SCP en CPB: Verminderen van armoede mogelijk maar kost geld en banen

Posted on by

Gerichte maatregelen om armoede te verminderen zoals de verhoging van de bijstand, zijn effectief, maar kosten geld en vaak banen blijkt uit het zojuist verschenen onderzoek Kansrijk Armoedebeleid van het CPB en het SCP.

Met het huidige kabinetsbeleid neemt de armoede in Nederland de komende jaren met ruim een kwart toe. De stijging van armoede komt met name door de verlaging van de bijstand tot en met 2035 (hoe zat dat ook alweer?).

De armoede in Nederland kan met 60% afnemen door invoering van een basisinkomen. Dit kost veel geld en het arbeidsaanbod zal sterk afnemen. De introductie van negatieve inkomstenbelasting (p. 143) en aanpassingen in bestaand beleid, zoals in de hoogte van de bijstand, leiden tot beperktere armoedevermindering, maar ook tot minder kosten en minder werkgelegenheidsverlies. Investeren in menselijk kapitaal door in te zetten op gezondheid of opleiding is een optie voor de lange termijn.

Als de jaarlijkse verlaging van de bijstand vanaf 2021 wordt teruggedraaid, dan neemt de toekomstige kans op armoede voor personen in de bijstand met bijna de helft af. Maar ook de prikkel om te werken neemt af. Een effectieve manier om armoede onder kinderen te bestrijden, is om het kindgebonden budget te verhogen voor gezinnen met 3 of meer kinderen. Hiermee kan de armoede onder kinderen tot 20% worden teruggedrongen. Een andere mogelijkheid voor het verkleinen van de armoede is om de arbeidskorting voor werkenden met lagere inkomens te verhogen, terwijl voor de ouderen te denken valt aan een verhoging van de AIO. Armoedebestrijding op de langere termijn kan door te investeren in bijvoorbeeld opleiding, gezondheid en de inzetbaarheid op de arbeidsmarkt.

In totaal hebben de planbureaus 40 beleidsopties geanalyseerd om de stijgende armoede tegen de gaan. Daarnaast zijn bijna 30 beleidsopties geanalyseerd die armoede op de lange termijn bestrijden.

Ombudsman: Toegang tot Wsnp is hindernisbaan zonder finish

Posted on by

De Nationale Ombudsman ziet op basis van onderzoek een aantal belemmeringen voor doorstroom naar de Wsnp. Bij de eerste belemmering worden gemeenten aangesproken:

  1. Burgers worden niet altijd voorgelicht over de mogelijkheden van de Wsnp. Of soms schildert een schuldhulpverlener de Wsnp ten onrechte als een kansloze optie af. Ook krijgen burgers niet altijd begeleiding bij het indienen van een Wsnp-verzoek.
  2. Mensen met een fraudeschuld bij UWV, SVB of gemeenten worden voor 10 jaar uitgesloten van het minnelijk traject. Hierdoor worden niet alleen echte fraudeurs bestraft, maar ook burgers die te goeder trouw zijn en een vergissing maken. Volgens de ombudsman zou deze onredelijk lange 10-jaarstermijn verkort en gelijkgesteld moeten worden aan de termijn van de goede trouw binnen de Wsnp-regeling (5 jaar). Ook mag een burger verwachten dat deze termijn (en het verbod om mee te werken aan het minnelijk traject) alleen geldt voor terugvorderingen die zijn ontstaan door opzet of grove schuld (met een boete van 75% of hoger). Voor terugvorderingen met een boete van 50% of minder (bij geen opzet/grove schuld of bij verminderde verwijtbaarheid) zouden deze instanties de mogelijkheid moeten krijgen om mee te werken aan het minnelijk traject.
  3. Veel schuldenaren kunnen niet voldoen aan de toelatingseisen van de Wsnp. De regeling heeft een strenge en beladen reputatie. Daarom schrikken veel burgers terug en dienen geen verzoek in.
  4. Sommige burgers staan al jaren onder beschermingsbewind terwijl de bewindvoerder niets doet aan hun schulden.

Vorig jaar deed Berenschot vergelijkbaar onderzoek en werd de ‘schuld’ nog meer bij gemeenten gelegd.

Bekijk nog eens de Routekaart verzoekschrift WSNP voor schuldhulpverleners.

Stilte voor de storm

Posted on by

Volgens het Jaarverslag 2019 van de NVVK steeg het aantal aanmeldingen voor schuldhulpverlening vorig jaar met 3,4%.

Maar de NVVK verwacht dit jaar een toename van minimaal 30% als gevolg van de corona-crisis. Nu is het nog even rustig, zo blijkt uit de monitor van NVVK en Divosa, maar dat is de stilte voor de storm. Tilburg verwacht een tsunami van schulden. GKB Assen verwacht een stormloop. Oh, en Utrecht voorziet een explosie van bijstandsgerechtigden.

Lees ook het persbericht van de NVVK.

Experimenten bijstand: aandacht loont

Posted on by

In de afgelopen 2 jaar onderzochten 6 gemeenten of een soepelere aanpak beter werkt om bijstandsgerechtigden naar werk te begeleiden. Dat deden zij binnen de kaders van de ‘Tijdelijke regeling experimenten Participatiewet’ en vorige week werden de resultaten bekend.

Bijstandsgerechtigden die intensief begeleid worden, stromen vaker uit naar werk. Mensen die mogen bijverdienen, komen sneller aan parttime werk. Als bijstandsgerechtigden ontheven worden van hun verplichtingen heeft dat geen negatief effect op hun uitstroom uit de bijstand.

In Amsterdam mogen 5.000 bijstandsgerechtigden tot €200 per maand bijverdienen. De deelnemers blijken ruim 2 keer vaker werk te vinden dan mensen die geen bijverdienpremie ontvangen.

‘In veel gemeenten zijn de uitkomsten echter met veel onzekerheid omgeven’, zo zegt het CPB. ‘Bij toekomstige experimenten is het belangrijk om het aantal verschillende maatregelen te beperken, om meer precieze uitspraken te kunnen doen.’

Staatssecretaris Van Ark noemt in een Kamerbrief de bevindingen interessant, maar verbindt er (nog) geen conclusies aan.

Lees meer op nieuwsszw.nl.

Betalingsachterstanden bij uitvoeringsorganisaties per gemeente

Posted on by

Het CBS presenteerde vorige week een dashboard met gegevens over betalingsachterstand bij Belastingdienst, CAK, CJIB, DUO, SVB en/of UWV:

  • Waar wonen schuldenaren. Je kunt bijvoorbeeld zien hoeveel inwoners in jouw gemeente een betalingsachterstand hebben bij de Belastingdienst.
  • Hoeveel schuldenaren hebben betalingsachterstanden bij 2 of meer organisaties
  • Overlappen per organisatie
  • Volgorde van betalingsachterstanden
  • Kenmerken van schuldenaren (o.a. leeftijd, hoogte schuld, toeslaggebruik)

In het dashboard zie je dat er best aardig wat mensen zijn die bij meerdere uitvoeringsorganisaties schulden hebben. Belangrijk dus dat de Wet stroomlijning keten voor derdenbeslag snel in werking treedt.

Effectiviteit van vrijwilligers in de schuldhulpverlening

Posted on by

Onlangs lazen we al dat begeleiding door vrijwilligers leidt tot meer inkomen en minder schulden. Saxion Hogeschool presenteert deze week ook overwegend positieve onderzoeksuitkomsten:

Deze afbeelding heeft een leeg alt-attribuut; de bestandsnaam is image-1.png
  • Minder uitval bij mensen die begeleid worden door een vrijwilliger.
  • Mensen die begeleid worden door een vrijwilliger lossen relatief meer per maand af.
  • Het duurt bij mensen met vrijwilliger aanmerkelijk langer voor alle bewijsstukken zijn aangeleverd en de schuldbemiddeling van start kan gaan. Waarschijnlijk komt dit niet door de vrijwilliger, maar ligt het omgekeerd: de vrijwilliger wordt ingeschakeld omdat het proces stagneert.
  • Financiële zelfredzaamheid neemt flink toe in de loop van de begeleiding. Echter nauwelijks verschil tussen wel/geen begeleiding door vrijwilliger.

Welke activiteiten van de vrijwilliger dragen bij aan hun effectiviteit?

Zowel vrijwilligers, als cliënten als professionals noemen vooral de praktische ondersteuning door vrijwilligers. Dit is ook waar vrijwilligers de meeste tijd aan besteden, ondanks het feit dat in de training veel nadruk wordt gelegd op het “op je handen zitten”. Veel cliënten zeggen dat ze niet zozeer nieuwe vaardigheden hebben geleerd, maar weer in staat waren om de regie te nemen doordat de vrijwilliger papieren ordende en inkomsten, uitgaven en schulden op een rij zette.

Één van de aanbevelingen van de onderzoekers: Zorg voor variatie in het aanbod aan vrijwillige ondersteuning. Soms past de werkwijze van Humanitas beter, soms die van Schuldhulpmaatje/Diaconaal Platform.

Lees het rapport en bekijk de infographic.

Werkgever moet geen hulpverlener zijn maar goede verwijzer

Posted on by

Een werknemer met schulden kost de werkgever €13.000 per jaar, zo weten we uit onderzoek van het Nibud (2017). Voor werkgevers die hun werknemers willen ondersteunen maar niet weten hoe, heeft Panteia nu een stappenplan ontwikkeld (klik om te vergroten):

Een werkgever moeten geen hulpverlener zijn, maar een goede verwijzer, stellen de onderzoekers. Lees het rapport.

Vroegsignalering

Gemeente, maak in het kader van vroegsignalering afspraken met lokale werkgevers! Bij landelijke werkgevers kun je meeliften op afspraken die Amargi maakt tussen gemeenten en signaalpartners.

Door inzet vrijwilligers: meer inkomen, minder schulden

Posted on by

Dat is de mooie uitkomst van een representatief meerjarenonderzoek van mijn LSTA-collega Jansje van Middendorp naar ondersteuning door vrijwilligers aan hulpvragers met administratieve en/of financiële problemen. Lees haar rapport Wat levert thuisadministratie op?. De belangrijkste uitkomsten staan in een factsheet.

Deze afbeelding heeft een leeg alt-attribuut; de bestandsnaam is image-2.png

Er zijn 340 vrijwilligersorganisaties die in Nederland ondersteuning bieden bij de thuisadministratie. Ongeveer de helft van deze organisaties is aangesloten bij Schuldhulpmaatje of Humanitas. Het Landelijk Stimuleringsnetwerk Thuisadministratie (LSTA) ondersteunt lokale organisaties zonder landelijke koepel, maar ook afdelingen van koepels kunnen gebruik maken van de diensten van het LSTA.

In jouw gemeente

Op de website van het LSTA vind je een kaart met alle vrijwilligersorganisaties. Nog geen vrijwilligersorganisatie in jouw gemeente? Neem dan voor advies contact op met het LSTA .

Alliantie vrijwilligersorganisaties

In 2019 is met steun van het kabinet de Alliantie voor Vrijwilligersorganisaties in de Schuldhulpverlening (AVS) opgericht. Hierin zijn naast LSTA, Schuldhulpmaatje en Humanitas ook het Leger des Heils, Inspraakorgaan Turken in Nederland (IOT) en Samenwerkingsverband van Marokkaanse Nederlanders (SMN) vertegenwoordigd. Doel van de AVS is om de kwaliteit en landelijke dekking van de vrijwillige inzet te verbeteren. Daar hoor je binnenkort meer over.

Aedes: ’Achterstandswijken’ terug in Nederland?

Posted on by

… Eind 2018 stond dezelfde kop in de krant. Toen ook naar aanleiding van Aedes-onderzoek. Maar toen zonder vraagteken.

Aedes stelt in haar persbericht nu: ‘Achterstandswijken in Nederland? Die zijn dichterbij dan ooit.’ en ‘De instroom van mensen met een laag inkomen in wijken met corporatiewoningen blijft groeien. Daar komt bij dat huurders met een hoger inkomen steeds vaker de wijken verlaten. De concentratie van mensen die vaker hulp en ondersteuning nodig hebben is daardoor nóg groter dan verwacht.’

Lees het onderzoeksrapport Veerkracht in het corporatiebezit.

Oproep aan gemeenten

Aedes roept gemeenten op om ervoor te zorgen dat marktpartijen binnen hun projecten voldoende sociale huurwoningen opnemen. Corporaties willen samen met gemeenten meer sturen op spreiding en te veel geconcentreerde plaatsingen voorkomen. Corporaties roepen de overheid daarom op om de markttoets af te schaffen zodat woningcorporaties ook woningen met een middenhuur kunnen bouwen in wijken waar nu te veel sociale huurwoningen staan.

Wetsvoorstel

In haar reactie op de oproep zegt Minister van Vollenhoven dat zij een betere mix van bewoners in achterstandwijken wil. Ze wil daarom woningcorporaties de mogelijkheid bieden om meer mensen met een hoger inkomen toe te laten. Op dit moment kunnen de corporaties 10% van de woningen toewijzen aan mensen met een hoger inkomen. Van Veldhoven wil dat percentage verhogen naar 15%. Ze stuurt hierover nog voor de zomer een wetsvoorstel naar de Tweede Kamer.

Beperkte koopkrachtstijging minima

Posted on by
Afbeeldingsresultaat voor koopkracht

Uit koopkrachtberekeningen van het Nibud blijkt dat niet-werkenden er dit jaar minder op vooruit gaan dan werkenden. De koopkrachtstijging van niet-werkenden blijft steken onder de 1%, wat betekent dat zij per maand €10 tot €20 meer te besteden hebben. Hieronder de belangrijkste factoren die van invloed zijn op de koopkracht:

  • De harde inkomensgrens voor de huurtoeslag is vervallen. In plaats daarvan wordt de grens nu inkomensafhankelijk afgebouwd en hierdoor komen meer huishoudens voor huurtoeslag in aanmerking.
  • Meer huishoudens met kinderen hebben in 2020 recht op kindgebonden budget. Dat komt doordat de inkomensgrens voor stellen met kinderen is verhoogd. Hierdoor hebben meer mensen met een hoger inkomen recht op het maximale kindgebonden budget.
  • De beperkingen die de kinderbijslag kende voor 16- en 17-jarigen, vervallen. Daardoor is er geen maximum bedrag meer dat zij mogen bijverdienen. Ook blijven hun ouders kinderbijslag ontvangen als zij al voor hun 18e studeren in het hoger onderwijs.
  • Voor veel huishoudens zal de energierekening lager zijn omdat de belasting op energie dit jaar omlaag gaat.
  • De prijzen stijgen met gemiddeld 1,6%
  • De gemiddelde loonstijging is 2,8%.
  • Veel werkenden profiteren van de verhoging van de arbeidskorting.
  • Pensioenen worden opnieuw niet geïndexeerd.

Tip: bereken het effect van gemeentelijke minimaregelingen op de koopkracht van minima in jouw gemeente.

En lees: Samenspel landelijk en gemeentelijk inkomensbeleid: een onderzoek naar de armoedeval (Stimulansz, nov. 2019). Onderzoek uitgevoerd door mijn favoriete oud-collega 🙂

Campagne kinderarmoede

Posted on by

70% van de Nederlanders schat het aantal kinderen dat in Nederland onder de armoedegrens leeft te laag in of geeft aan geen idee te hebben van de omvang van kinderarmoede. Dit blijkt uit onderzoek in opdracht van Samen voor alle Kinderen (Sam&). Met een persbericht hierover start ook de nieuwe campagne van Sam&. Je hoorde het misschien al op de radio vandaag. Doel is om mensen te wijzen op samenvoorallekinderen.nl en de voorzieningen van gemeenten en fondsen die je daar kunt aanvragen. Lees hier hoe je als gemeente jouw voorzieningen op de website kunt zetten.

Vorige week las ik trouwens dat armoede al in de baarmoeder begint! Lees Harvard research: Impact of poverty begins in the womb, but it doesn’t have to en bekijk:

En ik las weer ergens anders dat een kind dat opgroeit met van een uitkering afhankelijke ouders, later vaak hetzelfde lot beschoren is.

Hoger risico op schuldsanering na levensgebeurtenis

Posted on by

Voor de laagste inkomensgroepen is de kans om in de WSNP terecht te komen ongeveer 8,5 keer hoger dan de benchmark. Lees meer.

Armoede beïnvloedt leerprestaties en sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen

Posted on by
Afbeeldingsresultaat voor kinder schoolklas"

Armoede heeft een negatieve invloed op de leerprestaties en sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. Dat zeggen leraren die zijn ondervraagd door DUO.

We wisten al dat opgroeien in armoede is af te lezen aan langzamere hersenontwikkeling in eerste levensjaren. Ook weten we dat het opgroeien in armoede gepaard gaat met meer chronische stress en dat de gevolgen ervan nog op 17- en 24-jarige leeftijd kunnen worden vastgesteld aan onder meer een slechter werkgeheugen. En uit Amerikaans onderzoek blijkt dat een inkomensverbetering bij arme gezinnen is af te lezen aan hogere cognitieve vermogens op latere leeftijd.

Leerkrachten zoeken vaak geen contact met (hulp)instanties zoals de gemeente, Stichting Leergeld, schoolmaatschappelijk werk en CJG, zo blijkt uit het DUO-onderzoek. Lees wat leerkrachten kunnen doen:

Lees op socialealliantie.nl en in de rubriek Jeugd wat je als gemeente kan doen. En lees ook: Maastricht gaat gezinnen begeleiden tegen armoede.