Groningen mag bijzondere bijstand niet stopzetten als cliënt eigen bewindvoerder wil houden

Top 10 bezienswaardigheden van Groningen - REPRESENT MY CITY

Dat volgt uit een uitspraak van de CRvB. De gemeente Groningen biedt zelf kosteloos beschermingsbewind. De gemeente ziet dit als voorliggende voorziening en vergoedt daarom niet de kosten van beschermingsbewind bij andere bewindvoerders. De CRvB zegt nu dat Groningen wel bijzondere bijstand moet blijven verstrekken als de cliënt niet naar de gemeentelijke bewindvoering wil overstappen.

Twee jaar geleden keurde de rechter de Groningse werkwijze nog goed. De CRvB stelt nu dus dat de werkwijze voor cliënten die al een particuliere bewindvoerder hebben niet goed is. Maar hetis de vraag of het ook geldt voor nieuwe bewindvoeringen.

Andere gemeenten hebben (nog) niet zoveel aan deze uitspraak, omdat de situatie in Groningen bijzonder is. De gemeente merkte schuldenbewind in 2014 aan als activiteit in het algemeen belang. De gemeente ‘s-Hertogenbosch nam ook zo’n algemeen belangbesluit, maar daar zette de rechter vorig jaar jaar een streep doorheen. ‘s-Hertogenbosch is overigens wel in beroep gegaan tegen die uitspraak. Dus wordt weer vervolgd…

Rechtbank vernietigt algemeen belangbesluit ‘s-Hertogenbosch

Het verschil tussen het bestuursrecht, strafrecht en burgerlijk recht

De gemeente ’s-Hertogenbosch voert zelf beschermingsbewind uit en merkte het vorig jaar aan als een ‘activiteit in het algemeen belang’. De gemeente zou hierdoor niet meer de commerciële bewindvoering hoeven te vergoeden vanuit de bijzondere bijstand. De gemeente wil meer grip krijgen op de kwaliteit, in- en uitstroom en uitvoeringskosten van bewind.

Vorige week zette de rechtbank echter een streep door het besluit. De gemeente kan nog in hoger beroep, maar de uitspraak geeft weinig interpretatieruimte.

Handreiking adviesrecht schuldenbewind

De VNG beschrijft in de nieuwe Handreiking voor gemeenten bij het adviesrecht voor schuldenbewind hoe gemeenten het #adviesrecht kunnen gebruiken.

Bewindvoerders Deventer behartigen de belangen van hun cliënten goed

Karijn: Deventer is niet de hemel - indebuurt Deventer

Krantenkoppen in februari: Mensen met schulden in de problemen door slechte hulp gemeente Deventer en Deventer gaat alle dossiers van bewindvoerders laten doorlichten (De Stentor 6/2 en 10/2) en Rechter: Deventer heeft bewindvoering niet op orde (Binnenlands Bestuur 25/2). Als je dit leest, krijg je misschien de indruk dat er een nieuwe lokale toeslagenaffaire is geboren. Maar dat is onterecht.

De rechter spreekt Deventer weliswaar aan op formele procedurele zaken en de tekortschietende financiële verantwoording van de bijzondere bijstand, maar concludeert niet dat de hulp aan cliënten ‘slecht’ is. Er zijn voor zover nu bekend geen cliënten financieel benadeeld. Sterker nog, in het kader van de jaarlijkse kwaliteitscontrole door de rechtbank, concludeert een externe accountant op basis van een steekproef, dat de processen, de werkwijze, de dossiervorming en de dienstverlening van de gemeentelijke bewindvoerders op orde zijn en dat de gemeente de belangen van de cliënt goed behartigt.

Wat ging ‘fout’

Een deel van de problemen met de verantwoording, is terug te voeren op gemeentelijk beleid in 2017 en 2018, waarbij gemeentelijke bewindvoering voor minima kosteloos werd aangeboden. Dit beleid is in 2018 teruggedraaid, na een uitspraak van de ACM. Dit was aanleiding om met terugwerkende kracht in elk dossier bewindvoeringskosten in rekening te brengen. Gelijktijdig kwam de Belastingdienst terug op een vrijstelling van omzetbelasting, waardoor eveneens met terugwerkende kracht BTW afgedragen moest worden. Omdat de afwikkeling van de bijzondere bijstand niet eenduidig is verlopen en tot veel herstelwerk en correcties heeft geleid, is in een groot aantal dossiers een administratieve situatie ontstaan die niet goed te controleren is door de rechtbank. Maar de klanten hebben wel de juiste bijzondere bijstand ontvangen!

Een procedureel probleem was dat de bewindvoerders voor de bijzondere bijstand niet altijd het formele traject van aanvraag en bezwaar volgde. De bewindvoerders probeerden zaken vaak met collega’s van de bijzondere bijstand onderling te regelen. Dit is bij gemeenten vaak goed gebruik en ook de snelste en meeste effectieve oplossing. Maar voor de kantonrechter is dan onvoldoende inzichtelijk of de bewindvoerder zijn taak (het behartigen van het financiële belang van de klant) voldoende heeft uitgevoerd.

Zware maatregelen rechtbank

Om bovengenoemde fouten is Deventer tot 1 juli 2021 niet benoembaar als bewindvoerder in nieuwe dossiers. De rechtbank heeft Deventer daarnaast in 20 zaken tijdelijk geschorst, en heeft in deze zaken een andere, tijdelijke, bewindvoerder benoemd. Deze gaat o.a. checken of cliënten benadeeld zijn. En wat niet zo fraai is: de betreffende cliënten werden hierover per brief geïnformeerd, en eerder dan de gemeentelijke bewindvoerder. Dat leidde tot aardig wat stress bij een aantal cliënten. Het college beraadt zich nog op vervolgstappen richting de rechtbank. Lees meer in de raadsmededeling. De gemeente gaat daarnaast alle bewindvoeringsdossiers extern laten toetsen.

Groningen op koers om doelen te realiseren

De gemeente Groningen heeft al langer dan Deventer ervaring met bewindvoering in eigen hand. Groningen wil hiermee het volgende realiseren:

  1. Bezuinigen;
  2. Cliënten beter en integraal ondersteunen;
  3. Beter afwegen of beschermingsbewind, schuldhulpverlening of budgetbeheer moet worden ingezet;
  4. Instroom in beschermingsbewind beperken en uitstroom bevorderen.

De Rekenkamer Groningen concludeerde vorige week dat de gemeente op koers ligt om deze doelen te realiseren.

Gebruikmaken van adviesrecht schuldenbewind

Per 1 januari treedt het adviesrecht in werking. Door middel van een opt-in regeling kun je als gemeente de rechtbank laten weten dat je gebruik wil maken van dit adviesrecht. De VNG heeft een aanmeldformulier ontwikkeld dat je hiervoor kunt gebruiken. Na de eenmalige opt-in kun je telkens per nieuwe casus aangeven of je wil adviseren. Je bent niet verplicht om van je adviesrecht gebruik te maken.

Gemeenten geven meer uit aan bijzondere bijstand, vooral voor beschermingsbewind

Gemeenten gaven in 2019 €582 miljoen uit aan bijzondere bijstand. Dat is bijna 7% meer dan in 2018. Dat blijkt uit het vandaag gepubliceerde CBS-rapport Bijzondere bijstand 2019.

Aandelen uitgaven bijzondere bijstand per cluster, 2019 en 2018

Totaal uitgekeerd bedrag aan bijzondere bijstand, per jaar

Beschermingsbewind

Ruim een kwart gaat op aan beschermingsbewind (dit valt onder ‘financiële transacties’). De toch al hoge uitgaven voor beschermingsbewind stegen in 2019 met maar liefst 45% naar €155 miljoen.

Om deze uitgaven terug te dringen besloot ‘s-Hertogenbosch eerder deze maand om zelf beschermingsbewind te gaan doen en aan te merken als ‘activiteit in het algemeen belang’. De gemeente heeft dat besluit goed onderbouwd, maar toch is het spannend of bewindvoerders in beroep zullen gaan, en wat dan de uitspraak van de rechter zal zijn. Ik houd je op de hoogte.

Lees alle artikelen over beschermingsbewind.

Wetsvoorstel Adviesrecht aangenomen door Eerste Kamer

Eerste Kamer der Staten-Generaal - Eerste Kamer schrapt vergaderingen 17 ,  24 en 31 maart

Afgelopen dinsdag heeft de Eerste Kamer het wetsvoorstel adviesrecht gemeenten bij schuldenbewind als hamerstuk afgedaan. De nieuwe wet zal binnenkort in het Staatsblad verschijnen, gevolgd door een inwerkingtredingsbesluit. De beoogde inwerkingtredingsdatum is 1 januari 2021.

Lees de samenvatting van 2 april en de update van 2 juli jl.

Wetsvoorstel Adviesrecht hamerstuk in Tweede Kamer

Het wetsvoorstel Wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek teneinde te voorzien in een adviesrecht voor gemeenten bij de procedure rond beschermingsbewind wegens problematische schulden is vanmorgen zonder beraadslaging aangenomen.

Lees de voorlaatste update over adviesrecht.

Kleine wijzigingen adviesrecht

Op 1 april jl. werd het wetsvoorstel Adviesrecht ingediend bij de Tweede Kamer (lees mijn samenvatting). Vorige week stuurde minister Dekker een nota van wijziging en een nota naar aanleiding van het verslag naar de Tweede Kamer, waaruit blijkt:

  • Er komt geen resultaatverplichting voor schuldenbewindvoerders. Bewindvoerders hadden in dat geval binnen een bepaalde termijn hun cliënt moeten toeleiden naar schuldhulpverlening, of ze hadden ervoor moeten zorgen dat hun cliënt zelf de schulden op kon lossen.
  • Bewindvoerders moeten gemeenten binnen 2 weken informeren over de start van een nieuw schuldenbewind. In het vorige voorstel was dit 1 week.
  • De wet wordt na 5 jaar geëvalueerd.
  • Er wordt een landelijk platformoverleg opgericht voor de rechtspraak, gemeenten, verenigingen van beschermingsbewindvoerders en misschien ook ervaringsdeskundigen.
  • Deze zomer start een verkenning naar de mogelijkheid om voor een beschermingsbewindvoerders een specifieke opleiding verplicht te stellen.

Vandaag wordt bepaald wanneer de Tweede Kamer het wetsvoorstel behandelt.

Wetsvoorstel adviesrecht naar Tweede Kamer

Weet je wat jij zou moeten doen...?” Als adviseren je beroep is ...

Het wetsvoorstel regelt dat gemeenten drie maanden nadat schuldenbewind is ingesteld de rechter mogen adviseren of een inwoner het beste kan worden geholpen door voortzetting van het bewind, of door een lichtere vorm van gemeentelijke ondersteuning. Verder regelt het wetsvoorstel dat schuldenbewind niet meer voor onbepaalde tijd mag worden ingesteld.

Binnen drie maanden na instelling schuldenbewind moet de bewindvoerder een plan van aanpak naar de gemeente sturen. De gemeente mag adviseren. Het advies moet dan binnen vier weken naar de griffier, de rechthebbende en de bewindvoerder. De rechter beslist op basis daarvan of het bewind wordt voortgezet dan wel beëindigd. Gemeenten kunnen hiertegen niet in hoger beroep. Gegevens over de gezondheid van de inwoner mogen worden verwerkt in het plan van aanpak en het advies.

Als de inwoner als gevolg van lichamelijke of geestelijke toestand duurzaam niet in staat is zijn belangen waar te nemen èn er zijn problematische schulden, hoeft de rechter de bewindvoerder niet te verplichten een plan van aanpak te sturen. De gemeente heeft dan dus ook geen adviesrecht. Het bewind mag in dit geval voor onbepaalde tijd worden ingesteld.

Lees wetsvoorstel en memorie van toelichting. Inwerkingtreding per 1-1-2021 lijkt me haalbaar. Maar in corona-tijden is niets zeker.

Tilburg en de rechtbank Zeeland-West-Brabant experimenteren al met adviesrecht. Inwoners die bewind willen aanvragen, gaan nu eerst met hun bewindvoerder naar het team schuldhulpverlening. Daar wordt samen gekeken of een lichtere oplossing mogelijk is. Zo wordt ook direct gekeken of de schuld op te lossen is. Schuldenbewind is dan niet nodig. Dat blijkt in 30% van de aanmeldingen zo te zijn.

Ook rechtbank keurt Groningse werkwijze beschermingsbewind goed

Afbeeldingsresultaat voor rechtbank

Groningen voert zelf beschermingsbewind uit en merkte dit in 2014 aan als activiteit in het algemeen belang. De gemeente hoeft daardoor niet de kostprijs door te berekenen en ook niet bijzondere bijstand te verlenen voor particuliere bewindvoering.

Bewindvoerders vonden dat Groningen hiermee de Wet markt en overheid overtreedt en verzocht de ACM hierop te handhaven. De ACM stelde in 2018 echter dat een activiteit in het algemeen belang niet onder haar toezicht valt en wees het handhavingsverzoek daarom af.

Bewindvoerders gingen daarop in beroep, maar zonder het gewenste resultaat: de Rechtbank oordeelde 16 januari jl. dat de uitspraak van de ACM juist is en dat de werkwijze van de gemeente Groningen niet in strijd is met de Wet Markt en Overheid.

Lees meer over het algemeen belangbesluit op dit blog.

Beschermingsbewind op verzoek van de gemeente

Afbeeldingsresultaat voor bewindvoering cartoon

Beschermingsbewind wordt meestal ingesteld op verzoek van degene wiens financiën beheerd moet worden. Wanneer betrokkene geen beschermingsbewind wil, of niet in staat is om het aan te vragen, kan een gemeente sinds 2014 onder bepaalde voorwaarden beschermingsbewind aanvragen. Een mooi instrument om bijvoorbeeld in te zetten bij zorgmijders bij wie vanwege een huurachterstand ontruiming dreigt. Lees meer op schuldinfo.nl.

Onderzoek bewindvoering in eigen hand

Kennispunt Twente heeft een verkennend onderzoek uitgevoerd naar de voor- en nadelen van schuldenbewind in eigen (gemeentelijke) hand.

Eén van de voordelen is kostenbesparing: Deventer biedt bewindvoering in eigen huis tegen een kostprijstarief aan. Een tarief dat 20% onder de maximale tarieven ligt die veel bewindvoerders hanteren. Vanaf januari 2020 kunnen inwoners onder bewind maximaal het tarief dat de gemeente Deventer hanteert, vergoed krijgen vanuit de bijzondere bijstand. Ze blijven de vrijheid houden om naar een private bewindvoerder te gaan, maar zullen dan een eigen bijdrage moeten betalen als de private bewindvoerder het maximale tarief blijft vragen. Dit betekent een flinke kostenbesparing van maximaal 20% bij gelijkblijvende vraag.

In de Drechtsteden en Zwolle verwacht men een kleine kostenbesparing te realiseren door het afschalen naar lichtere goedkopere vormen van hulp.

Een andere voordeel is kwaliteitsverbetering: meer passende zorg (niet zwaarder dan nodig), meer controle op kwaliteit, grotere kans om integraal te werken en een aanbod bieden voor moeilijke doelgroepen die niet bij private bewindvoerders terecht kunnen of willen.

Er zijn ook nadelen genoemd die bijdragen aan mogelijk hogere kosten en mindere kwaliteit. Hogere kosten worden verwacht door mogelijke extra inzet op de controle van dossiers vanwege het vergrootglas waaronder een gemeente ligt. Hogere kosten zijn er mogelijk ook door cherrypicking van private bewindvoering. Enerzijds is genoemd dat gemeentelijk bewind voor moeilijke doelgroepen een uitkomst kan zijn. Anderzijds wordt ook verwezen naar inwonersgroepen die juist de overheid wantrouwen. Voor hen zou bewindvoering door de gemeente geen uitkomst zijn. Daarnaast kent bewindvoering in eigen huis een aantal risico’s: niet voldoen aan rechtmatigheid, mogelijke verstoring van een samenwerkingsrelatie met private bewindvoerders, en het risico dat je te maken krijgt met tegengestelde belangen binnen de gemeente. Hoe groot deze risico’s zijn, is afhankelijk van de lokale situatie en de insteek die wordt gekozen. De afweging van voor- en nadelen zal per gemeente anders uitwijzen.

Geen bijzondere bijstand voor particuliere bewindvoerders

Afbeeldingsresultaat voor rechtspraak

De gemeente Groningen hoeft geen bijzondere bijstand te geven aan twee inwoners die hun beschermingsbewind laten uitvoeren door een particuliere bewindvoerder. Dat oordeelt de rechtbank.

De gemeente wil dat inwoners die een schuldhulptraject volgen, alleen door de Groningse Kredietbank (GKB) worden geholpen. Bijzondere bijstand voor de kosten van een particuliere bewindvoerder wordt dan niet meer gegeven. Bewindvoerdersvereniging LOBCM protesteerde tegen dat besluit, maar had geen succes met een klacht bij de Autoriteit Consument en Markt. Ook de rechter oordeelt nu dat de GKB een gelijkwaardig alternatief is voor een particuliere bewindvoerder. Zie hier de uitspraken:

Let op: gemeenten die beschermingsbewind niet zoals Groningen hebben aangemerkt als activiteit in het algemeen belang, hebben niets aan deze uitspraak.

Lees nog even Met algemeen belangbesluit besparen op beschermingsbewind is risicovol. Daarin lees je dat het zomaar eens kan gebeuren dat een algemeen belangbesluit in bezwaar of beroep onrechtmatig blijkt en onderuit gaat.

Adviesrecht na 3 maanden ‘voorlopig bewind’

Na een consultatieronde is het wetsvoorstel adviesrecht besproken in bestuurlijk overleg tussen VNG en de ministeries van SZW en J&V. Het voorstel is nu om de gemeente adviesrecht te geven na drie maanden schuldenbewind. De bewindvoerder brengt in die periode de boedel in kaart en stuurt dit overzicht aan de gemeente die hierop advies kan uitbrengen aan de rechter over de best passende ondersteuning.

De VNG is positief over het voorlopig bewind, maar blijft de financiering van beschermingsbewind agenderen.

Met algemeen belangbesluit besparen op beschermingsbewind is risicovol

Vorige maand schreef ik Besparen op beschermingsbewind: je bent er nog niet met een algemeen belangbesluit. Ik haalde het artikel aan van Guido Le Noble (Schulinck) waarin hij zegt dat de gemeenteraad er bij een algemeen belangbesluit goed aan doet de ‘normale’ professionele bewindvoerders financiële compensatie te bieden voor het nadeel dat zij ondervinden. En nog wat andere zaken.

Ik vroeg Guido recent wat volgens hem de uiterste consequentie is als het algemeen belangbesluit niet voldoet aan de door hem genoemde voorwaarden.

Hij meldt: ‘Tegen een algemeen belangbesluit kunnen belanghebbenden (bewindvoerders) bezwaar maken, beroep bij de rechtbank instellen en hoger beroep bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) instellen. Ik ken zelf geen lopende bezwaar- of beroepsprocedures. Maar ik vrees dat als gemeenten niet doen wat ik heb opgesomd, dergelijke algemeen belangbesluiten in bezwaar of beroep onrechtmatig blijken en onderuitgaan. De laatste tijd zijn rechters algemeen belang besluiten wat strenger gaan toetsen. Wat er gebeurt als de rechter een beroep tegen een algemeen belang besluit gegrond acht, staat in artikel 8:72 van de Algemene wet bestuursrecht (Abw). De rechter kan bijvoorbeeld het bestuursorgaan opdragen een nieuw besluit te nemen. Als de rechter een algemeen belang besluit onrechtmatig oordeelt, dan kunnen benadeelde belanghebbenden de rechter verzoeken om schadevergoeding, zie de artikelen 8:88 e.v. van de Awb.’

En hij geeft nog iets meer achtergrondinfo: ‘De ACM is belast met de handhaving van de Wet Markt en Overheid: zij bekijkt of gemeenten de Wet Markt en Overheid overtreden, maar zal zich terughoudend opstellen ten aanzien van de inhoud van algemeen belangbesluiten, temeer nu daartegen aparte rechtsbescherming openstaat of heeft opengestaan (zie hierboven). De ACM kan besluiten nemen op handhavingsverzoeken en (al dan niet op verzoek) handhavingsbesluiten nemen. Tegen dergelijke besluiten staat dan weer bezwaar en beroep open. In een recente zaak (14 dec. 2018), die je ongetwijfeld kent, is een handhavingsverzoek afgewezen en bezwaar daartegen ongegrond verklaard. Het bezwaar werd ongegrond verklaard omdat de gemeente Groningen een algemeen belangbesluit had genomen. Verder ken ik geen recente besluiten van de ACM m.b.t. bewindvoering en ook geen lopende bezwaar- of beroepsprocedures daarover.’

Naschrift 15 mei 2019: Lees het artikel Een onrechtmatig algemeen belangbesluit waarin Guido le Noble het zelf nog eens helder uitlegt. En lees §5.1 (p. 209) van deze brochure over rechtsbescherming en algemeen belang.

Besparen op beschermingsbewind: je bent er nog niet met een algemeen belang-besluit

Meerdere gemeenten willen beschermingsbewind zelf gaan aanbieden om de stijgende kosten van de bijzondere bijstand beheersbaar te maken, zo schreef ik in september. Als gemeenten het beschermingsbewind aanmerken als activiteit in het algemeen belang – zoals Groningen deed in 2014 – handelen zij volgens een uitspraak van de ACM niet in strijd met de Wet markt en overheid. Gemeenten hoeven dan ook niet de kostprijs door te berekenen en ook niet bijzondere bijstand te verlenen voor particuliere bewindvoering.

Guido Le Noble van Schulink schreef onlangs n.a.v. twee uitspraken van het College van Beroep voor het bedrijfsleven: Aanbieden van beschermingsbewind onder de marktprijs stopt niet bij het nemen van een algemeen belang-besluit. Volgens Guido doet de gemeenteraad er verstandig aan om:

  1. een prijsstelling in het algemeen belang-besluit op te nemen;
  2. aan te tonen dat die prijsstelling daadwerkelijk leidt tot vermindering van bijzondere bijstandsuitgaven;
  3. het nadeel voor de ‘normale’ professionele bewindvoerders zoveel mogelijk te beperken;
  4. een termijn aan het algemeen belang-besluit te verbinden;
  5. de ‘normale’ professionele bewindvoerders financiële compensatie te bieden voor het nadeel dat zij ondervinden en dat redelijkerwijs niet te hunner laste behoort te blijven.

Klinkt aannemelijk, maar vooral met punt 5 gaat natuurlijk elke ‘winst’ weer verloren en moet je je afvragen of je al het gedoe op de hals wil halen.

Lees ook:

Is adviesrecht de oplossing?

Deze week was ik bij het kantongerecht en bij een bijeenkomst met bewindvoerders in de Leidse regio. Kort daarvoor beluisterde ik de reportage ‘Onder bewind‘ op radio 1. Aanvankelijk wilden we in de Leidse regio net als in Tilburg adviesgesprekken gaan voeren voorafgaand aan de aanvraag schuldenbewind. Maar nu twijfelen we toch. Wordt het niet veel te bureaucratisch? En gaat dit wel de gewenste besparing opleveren voor gemeenten?

Van de 101 inwoners waarmee Tilburg samen met bewindvoerders een gesprek voerde, kregen 77 inwoners de indicatie bewindvoering. De overige 24 personen konden op een andere manier worden geholpen. Maar dat kost ook geld; dus het is maar de vraag of dit voor de gemeente een besparing oplevert. Joke de Kock, hoofd schuldhulp, verwacht dat je pas op termijn kunt beoordelen of de kosten voor schuldenbewind dalen. De Kock en Roeland van Geuns, lector aan de HvA, vinden dat het wetsvoorstel te vroeg komt.

Van Geuns: ‘Als je bedenkt dat 2,5 tot 4 miljoen mensen beperkte basisvaardigheden hebben zoals digitale-, lees- en rekenvaardigheden, of een beperkt verstandelijk vermogen, dan valt het aantal bewinden (244.000) eigenlijk wel mee. En als je het plaatst in het licht van preventie, en beseft hoeveel kosten je bespaart, dan is de rekening die gemeenten betalen, misschien helemaal niet zo groot.’

Vóór de pilot in Tilburg deed de rechtbank aanvragen in vrijwel alle gevallen schriftelijk af. Snel en efficiënt, maar zonder goed gesprek. Het positieve van de pilot in Tilburg is volgens kantonrechter Rouwen dat er nu wel gesprekken plaatsvinden. Er kan zo een veel duidelijkere opdracht worden gegeven aan de bewindvoerder. Rouwen geeft hiermee invulling aan de ‘schuldenrechter’ die in het regeerakkoord en het Actieplan Brede Schuldenaanpak werd geïntroduceerd.

We moeten de gesprekken in de Leidse regio nog even laten bezinken, maar hebben al wel geconcludeerd dat we veel intensiever willen samenwerken met bewindvoerders. Bijvoorbeeld op basis van een intentieverklaring zoals in Zaanstad. Dat is in het belang van beide partijen, zo concludeerden we tijdens de overigens zeer positieve en constructieve bijeenkomst. In de uitvoering krijg je een goed beeld van de bewindvoerders waarmee het prettig samenwerken is. De bewindvoerders die niet (willen) samenwerken, hopen we in beeld te krijgen via de klanten die bijzondere bijstand aanvragen. De rechtbank houdt zich aanbevolen voor signalen dat bewindvoerders er een potje van maken, zo zeiden ze. Wellicht ontstaat er op termijn een lijst met bewindvoerders waarvan de rechtbank weet dat zij afstemmen met de gemeente. En dat er dan dus geen gebruik hoeft te worden gemaakt van het adviesrecht. Áls dat adviesrecht er al komt. Want ik hoor verschillende betrokkenen twijfelen of het adviesrecht de oplossing is.

Het voordeel van het adviesrecht is wellicht dat de rechtbank straks aanvragen kan voorleggen aan de gemeente wanneer zij twijfelt over de bewindvoerder. En dat gemeente en rechtbank gemakkelijker gegevens kunnen uitwisselen. Nu stuit dat nog op privacybezwaren. Maar dat kan je misschien op een andere manier oplossen dan met adviesrecht.

Er waren 65 reacties op de internetconsultatie.

Interessante uitspraak ACM en wetsevaluatie beschermingsbewind

De Wet wijziging curatele, beschermingsbewind en mentorschap is geëvalueerd. Minister Dekker bood het evaluatierapport vorige week aan aan de Tweede Kamer. De onderzoekers hebben vooral gekeken naar de wetswijziging op het gebied van beschermingsbewind. Sinds 2014 kan dit ook aangevraagd worden in het geval van problematische schulden. Voorheen was deze maatregel alleen mogelijk als mensen niet voor zichzelf konden zorgen.

Gemeenten vinden dat rechters doorgaans geen oog hebben voor mogelijke alternatieven voor beschermingsbewind zoals gemeentelijk budgetbeheer. Overigens krijgen gemeenten in de nabije toekomst waarschijnlijk wel adviesrecht voordat de rechter uitspraak doet over beschermingsbewind.

Gemeenten zien de wetswijziging als een belangrijke oorzaak voor de sterke stijging van het aantal beschermingsbewindzaken en de extra kosten in de bijzondere bijstand.

Los van de kritiek van gemeenten signaleert een expertgroep van rechters dat de categorie problematische schulden erg dominant begint te worden binnen de beschermingsmaatregelen en daarmee tot veel werk leidt. Tegelijkertijd zijn geraadpleegde kantonrechters, bewindvoerders en schuldhulpverleners positief over de wettelijke mogelijkheid, omdat hiermee aangesloten wordt op een belangrijk maatschappelijk vraagstuk en bewind in deze situatie een oplossing kan zijn.

Er is ook gekeken naar de nieuwe kwaliteitseisen voor bewindvoerders. Rechters signaleren dat met de eisen het ‘kaf van het koren’ is gescheiden en er bij vertegenwoordigers meer bewustzijn over het belang van goede dienstverlening ontstaan is. Ze zien echter ook, dat de kwaliteitseisen geen volledige garantie bieden dat misstanden uitgesloten worden.

Over de wettelijke verruiming van de bevoegdheden van bewindvoerders bij problematische schulden – een bewindvoerder mag alle handelingen verrichten die bijdragen aan een goed bewind – lopen de meningen van de kantonrechters uiteen. In de Memorie van Toelichting zijn de taken benoemd die een bewindvoerder kan uitoefenen bij problematische schulden: stabilisatie, toeleiding naar schuldhulpverlening en eventueel zelf (tegen betaling) minnelijke trajecten regelen. Bewindvoerders zijn positief over deze verruiming, de NVVK niet.

Verder lees ik: de aanscherping van de rechtsgrond en overheveling van verkwisting als grond voor beschermingsbewind hebben ertoe geleid dat curatele minder vaak wordt opgelegd.

Beschermingsbewind als ‘activiteit in het algemeen belang’
Afbeeldingsresultaat voor autoriteit consument & marktOok recent in het nieuws: Meerdere gemeenten willen beschermingsbewind zelf gaan aanbieden om de stijgende kosten van de bijzondere bijstand beheersbaar te maken en problemen met malafide bewindvoerders aan te pakken. Als gemeenten het beschermingsbewind aanmerken als activiteit in het algemeen belang – zoals Groningen deed in 2014 – handelen zij volgens een recente uitspraak van de ACM niet in strijd met de Wet markt en overheid. Gemeenten hoeven dan ook niet de kostprijs door te berekenen en ook niet bijzondere bijstand te verlenen voor particuliere bewindvoering. Bewindvoerders zeggen dat zij door het gemeentelijk beleid geen broodwinning meer hebben en dat zij bezwaar zullen aantekenen tegen de uitspraak van de ACM.

De uitspraak heeft geen gevolgen voor de experimenten met het beschermingsbewind in Deventer. Deventer werd vorig jaar teruggefloten door de ACM toen zij van plan was alleen nog bijzondere bijstand te verlenen aan klanten van bewindvoerders als dat bewind door het gemeentelijk BAD (Budget Adviesbureau Deventer) werd uitgevoerd. Daarop kwam de gemeente met een ander plan; de bijzondere bijstand voor vergoeding van beschermingsbewind werd vastgesteld op het prijsniveau van het beschermingsbewind door het BAD, ook als een cliënt bij een commerciële bewindvoerder zit. Daarover is nu bij wijze van pilot een proefproces gaande.

Adviesrecht en alternatieven voor beschermingsbewind

Je kunt tot uiterlijk 17 september reageren op het concept wetsvoorstel dat het adviesrecht voor gemeenten bij beschermingsbewind regelt. De gemeente krijgt hierin het recht om binnen 4 weken na het verzoek tot instelling van bewind de kantonrechter te adviseren over alternatieven. In Tilburg zijn ze hiermee al aan het proefdraaien. Gisteren was ik bij het kantongerecht in Leiden. We concludeerden dat het mooi zou zijn als gemeente en bewindvoerder al vóór het verzoek bij de kantonrechter een gezamenlijke intake zouden doen.

Budget oké
Schuldhulpverleningsorganisatie Plangroep presenteert ‘Budget oké hét alternatief voor beschermingsbewind waarbij u als gemeente wel regie heeft’. Budget oké is een uitgebreide vorm van inkomensbeheer waarbij meer maatwerk wordt geleverd én gewerkt wordt aan financiële zelfredzaamheid.

Duurzame Financiële Dienstverlening als alternatief voor beschermingsbewind

Afbeeldingsresultaat voor Oss centrumDe gemeente Oss is gestart met een pilot om te onderzoeken voor welke inwoners Duurzame Financiële Dienstverlening (DFD) een alternatief kan zijn voor bewindvoering. De gemeente hoopt zo de instroom in beschermingsbewind en de kosten daarvan terug te dringen. De pilot loopt nog te kort om al iets over de resultaten te kunnen zeggen.

Lees meer over de pilot. DFD is één van de standaard modules van de NVVK. Lees hier de beschrijving ervan.

lees ook:

 

Quickscan beschermingsbewind

cover-op-weg-naar-een-sluitende-aanpak-voor-financieel-kwetsbaren

Platform31 onderzocht welke instrumenten gemeenten inzetten als passend aanbod wanneer beschermingsbewind niet noodzakelijk is. Ook ontwikkelden ze de Quickscan Beschermingsbewind voor een eerste inschatting van de ondersteuningsbehoefte van financieel kwetsbaren. Tip: verspreid deze onder doorverwijzende partijen zoals zorginstellingen, wijkteams of maatschappelijk werk.

Uit het onderzoek komt naar voren dat beschermingsbewind vooral bedoeld is als ondersteuning én bescherming bij een langdurig of permanent gebrek aan zelfredzaamheid van een financieel kwetsbare inwoner. In de praktijk wordt beschermingsbewind volgens de onderzoekers nog regelmatig gezien als de oplossing voor iemands problematische schuldsituatie.

Grip op in- en uitstroom beschermingsbewind

In drie pilots gaan rechtbanken, gemeenten en bewindvoerders de komende tijd samenwerken. Eén van de doelen is voor gemeenten: meer grip op in- en uitstroom in en uit bewind.

De pilots moeten nog starten, dus resultaten kunnen nog niet worden gepresenteerd. Maar laat je toch alvast inspireren door de handreiking.

Adviesrecht
In het Regeerakkoord is aangekondigd dat gemeenten een adviesrecht krijgen in de procedure rond schuldenbewind. In een Kamerbrief schrijft staatssecretaris Van Ark dat zij verwacht het voorontwerp halverwege dit jaar voor consultatie voor te kunnen leggen.

Proef adviesrecht bij aanvraag beschermingsbewind

Inwoners van Tilburg met problematische schulden krijgen vanaf 1 maart niet langer standaard beschermingsbewind als dit wordt aangevraagd bij de rechtbank. Gemeente Tilburg en de Rechtbank Zeeland – West-Brabant starten samen een proef, die loopt van 1 maart tot 1 oktober 2018. Tijdens de proefperiode kijken inwoner, bewindvoerder en een medewerker van de gemeentelijke schuldhulpverlening wat de meest passende dienstverlening is. Lees meer op rechtspraak.nl.

Ook Groningen zit niet stil. Bewindvoering door de Groningse Kredietbank wordt gratis voor inwoners met een laag inkomen. Aanvragen voor bijzondere bijstand ter vergoeding van particuliere bewindvoering worden afgewezen. In het artikel in Binnenlands Bestuur hierover, staat niet hoe de gemeente hiermee denkt weg te komen: de gemeente heeft beschermingsbewind aangemerkt als activiteit die in het algemeen belang buiten de wet markt en overheid valt.

De ACM stelde recent nog, dat de gemeente Deventer inwoners met een laag inkomen de keuze moet blijven geven tussen een particuliere bewindvoerder of een bewindvoerder van de gemeente en dus ook de kosten voor particuliere bewindvoerders moet blijven vergoeden vanuit de bijzondere bijstand.

Lees ook:

Deventer moet kosten voor particuliere bewindvoerders vergoeden

Autoriteit Consument & MarktGisteren kwam de langverwachte uitspraak van de Autoriteit Consument & Markt: De gemeente Deventer moet inwoners met een laag inkomen de keuze blijven geven tussen een particuliere bewindvoerder of een bewindvoerder van de gemeente en dus ook de kosten voor particuliere bewindvoerders blijven vergoeden vanuit de bijzondere bijstand.

Duidelijke uitspraak, dacht ik. Maar in het veld zijn de meningen over de mogelijke consequenties verdeeld. Zie bijvoorbeeld discussie op Twitter. Misschien trekken gemeenten  mogelijk toch aan het langste eind als zij straks alleen de kostprijs hoeven te vergoeden? André Moerman: Vanuit perspectief van oneerlijke concurrentie zou dat kunnen, maar redenerend vanuit bijzondere bijstand verwacht ik dat de rechter dat zal afschieten. Taco Schaafsma twittert nog een ander punt: Gemeenten die een “besluit van algemeen belang” nemen waarin beschermingsbewind wordt aangemerkt als activiteit die in het algemeen belang buiten de wet markt en overheid valt, hoeven zelfs de kostprijs niet door te berekenen. (Groningen deed dat al in 2014) en hoeven dus ook niet bijzondere bijstand te verlenen voor particuliere bewindvoering. Enfin, ik ben geen jurist en wacht de volgende rechtszaak met spanning af..

Overigens was in het Regeerakkoord te lezen: Gemeenten krijgen een adviesrecht in de gerechtelijke procedure rondom schuldenbewind. Wellicht liggen daar voor gemeenten kansen om te besparen? Ben benieuwd hoe dit uitgewerkt wordt.

Maar uiteindelijk moet het natuurlijk niet gaan om de vraag wie betaalt en wie uitvoert. De hoogste kwaliteit zou voorop moeten staan. En een uitstekende samenwerking tussen schuldhulpverlener en bewindvoerder.

Lees ook mijn meest recente update over dit onderwerp: Gemeenten en beschermingsbewind (sept. 2017) en het nieuwsbericht van Deventer: Gemeente kan door met de werkwijze beschermingsbewind.

Gemeente en beschermingsbewind

In januari gaf ik een samenvatting van de discussie over beschermingsbewind en de kosten daarvan voor gemeenten. We zijn inmiddels weer een stapje verder:

  • De Branchevereniging voor Professionele Bewindvoerders en Inkomensondersteuners (BPBI) heeft in het kader van het project ‘Samen Verder‘ een modelconvenant (.docx) opgeleverd voor betere samenwerking tussen gemeenten en bewindvoerders.
  • Bij drie rechtbanken is recent een pilot gestart. Hierin zal, in de fase dat de rechtbank een verzoek ontvangt tot onderbewindstelling, de gemeente in de gelegenheid worden gesteld om de betrokkene alternatieve hulp aan te bieden. Hierbij is ook het project Inclusieve Stad betrokken.

Lees ook: Rijk steekt kop in het zand bij beschermingsbewind (VNG).

Aanvulling d.d. 4 sept.: Taco Schaafsma attendeert me erop dat Groningen nog weer een stapje verder is (zie reacties). In een collegebrief aan de raad onderscheidt de gemeente vanaf p. 3 de volgende mogelijkheden om grip te krijgen op de kosten van beschermingsbewind:

  1. Beschermingsbewind door de gemeente zelf als voorliggende voorziening. Net als Deventer. De vraag is echter of de gemeente hiermee commerciële bewindvoerders oneerlijk beconcurreert. De ACM (Autoriteit Consument en Markt) doet hierover binnenkort uitspraak.
  2. Acquisitie en verbeteren van de communicatie en werkprocessen.
  3. Meer grip op de vaststelling noodzaak beschermingsbewind.
  4. Geen bijzondere bijstand voor de kosten van extra werkzaamheden in verband met schulden.
  5. Aanscherping draagkrachtcriteria.

Budgetbeheer als voorliggende voorziening voor beschermingsbewind

Steeds meer gemeenten hebben of creëren een eigen gemeentelijke voorziening voor budgetbeheer als voorliggende voorziening voor beschermingsbewind. Meestal gratis, maar soms met een eigen bijdrage. Alleen als de gemeente bewindvoerder is, heeft rechthebbende volgens die gemeenten recht op bijzondere bijstand voor de eigen bijdrage. De gemeenten doen dit om de uitgaven bijzondere bijstand voor bewindvoering terug te dringen. Die uitgaven zijn namelijk fors. Sinds 2015 is er overigens wel een trendbreuk te zien: er worden minder aanvragen voor beschermingsbewind gedaan.

Gemeenten voelen zich gesteund door een uitspraak van het ministerie van SZW: ‘Gemeenten kunnen een ander passend en toereikend alternatief aanbieden. Denk aan budgetcoaching of beheer. Als deze dienstverlening de problemen van cliënten voldoende ondervangt, volgt meestal geen onder bewindstelling. Kiest de cliënt in die situatie toch voor beschermingsbewind, dan hoeft de gemeente (op basis van Artikel 15 Participatiewet) de kosten ervan niet te betalen vanuit de bijzondere bijstand, omdat een passende en toereikende voorliggende voorziening voorhanden is.’

De CRvB heeft al diverse keren geoordeeld dat het door de gemeente aangeboden budgetbeheer inderdaad een toereikende voorliggende voorziening is. Zie bijvoorbeeld uitspraken 2016:6852015:3375 en 2014:4117.

Toch is niet iedereen het er mee eens. Zo zou je kunnen stellen dat bij de vraag of sprake is van een toereikende voorliggende voorziening ook de bedoeling van de wetgever van belang is (vergelijk bijv. CRVB:2009:BH2444). In de toelichting op de Regeling beloning curatoren, bewindvoerders en mentoren staat: “De beloning komt voor rekening van de betrokkene. Indien de betrokkene de kosten van de beloning zelf niet kan dragen komen die kosten in aanmerking voor vergoeding uit de bijzondere bijstand.” Bij de totstandkoming van deze regeling had de wetgever dus nadrukkelijk voor ogen dat er bijzondere bijstand verstrekt wordt als het inkomen te laag is.

En er zijn nog meer argumenten om gemeentelijk budgetbeheer niet als voorliggend te beschouwen:

  1. Het beperkt de keuzevrijheid van mensen;
  2. Het is oneerlijke concurrentie;
  3. Gemeente kan het niet per se beter of goedkoper;
  4. De gemeente is niet onafhankelijkheid, want naast bewindvoerder vaak ook schuldhulpverlener, bijstandsverstrekker, schuldeiser, etc. Een rechter heeft eerder geoordeeld dat er sprake moet zijn van een onafhankelijke bewindvoerder.
  5. Budgetbeheer biedt in het maatschappelijke verkeer niet dezelfde bescherming als beschermingsbewind.

In 2015 heeft de Tweede Kamer een motie aangenomen waarin wordt gesteld dat de rechter moet kijken naar alternatieven, maar ik weet niet hoe dat een vervolg heeft gekregen. Wel hoor ik van gemeenten, dat het zinvol is om met rechters in gesprek te gaan hierover. En ook dat rechters hier nog heel verschillend mee omgaan.

Volg ook de discussie in de LinkedIn-groep Schuldinfo.

Voorbeeld Deventer
Deventer is één van de gemeenten die de mogelijkheden onderzoekt. Om de kosten voor bewindvoering te verlagen, wordt voorgesteld om gemeentelijke bewindvoering gratis aan te bieden. Daarmee hebben bewoners die door de rechter onder bewind zijn geplaatst nog steeds vrije keuze m.b.t. de bewindvoerder, maar is het niet langer mogelijk voor bewindvoerders om kosten bij de gemeente te declareren in het kader van bijzondere bijstand. Verwachte besparing als gevolg van deze ‘insourcing’ is €150.000 vanaf 2018. Achtergrondinfo:

Alternatieven
Er zijn ook andere manieren om de uitgaven te beperken. Lees bijvoorbeeld de nieuwsbrief Effectieve Schuldhulpverlening of 5 tips om de kosten van beschermingsbewind te beïnvloeden.

Eigen bijdrage budgetbeheer
Tot slot is er ook nog wat te doen rond eigen bijdragen voor budgetbeheer en schuldhulpverlening in brede zin. Mag, kan en willen we dat? Lees:

In de module Budgetbeheer van de NVVK staat (p.4): ‘De budgetbeheerder is gerechtigd voor de uitvoering van de werkzaamheden een vergoeding in rekening te brengen.’ In het verleden werden concrete bedragen genoemd, maar die zie ik niet meer terug.

Aanvulling d.d. 25 aug. 2017: Te lezen op Schuldinfo: De CRvB geeft de gemeente tips wat ze kan doen om meer greep op deze kostenpost te krijgen:

Anders dan appellant heeft betoogd staan hem overigens, nadat de bijzondere bijstandsverlening een aanvang heeft genomen, wel degelijk instrumenten ter beschikking om de noodzaak van de (voortzetting van de) bewindvoering – en daarmee de noodzaak van verdere bijstandsverlening – te verifiëren. Hierbij kan gedacht worden aan overleg met de bewindvoerder, waarbij indien aangewezen ook andere – minder vergaande – oplossingen zoals de inschakeling van een budgetcoach kunnen worden besproken. Voorts kan appellant, in lijn met wat de Raad reeds in zijn uitspraak van 9 november 2010 heeft overwogen, bij twijfel een onderzoek instellen om te verifiëren of de uit de bewindvoering voortvloeiende werkzaamheden zijn verricht en of de kosten waarvoor bijzondere bijstand wordt verstrekt ook daadwerkelijk zijn gemaakt. Tot slot kan appellant onder meer gebruikmaken van de sinds 1 januari 2014 in het BW opgenomen mogelijkheid om bij wijziging van omstandigheden opheffing van de onderbewindstelling te verzoeken.

Kosten beschermingsbewind stijgen, wel minder aanvragen; Klijnsma biedt gemeenten geen compensatie

Klijnsma heeft onderzoek laten doen naar de ontwikkelingen van zowel de kosten als het aantal onderbewindgestelden.

Uit het onderzoek  komt ten eerste naar voren dat sprake is van een aanmerkelijke stijging van het aantal mensen voor wie gemeenten bijdragen in de kosten van bewind in de periode 2013-2015 (32% per jaar). Een nog grotere stijging is waargenomen in de kosten die gemeenten maken voor bewind: de gemeentelijke bijdragen uit bijzondere bijstand namen in diezelfde periode toe met 44% per jaar. In totaal heeft de stijging van het aantal mensen dat beroep doet op de bijzondere bijstand in combinatie met de extra stijging in de kosten voor de periode 2013 tot en met 2015 extra gemeentelijke uitgaven van € 60 miljoen tot gevolg gehad (van € 55 miljoen in 2013 naar € 115 miljoen in 2015).

Een tweede bevinding is dat de ontwikkeling van zowel het aantal onderbewindgestelden dat beroep doet op bijzondere bijstand, als de totale gemeentelijke uitgaven voor bewind grote verschillen kent tussen gemeenten. Zo is indien de totale kosten van de gemeente worden afgezet tegen het aantal bijstandsgerechtigden van de desbetreffende gemeente in 26% van alle gemeenten sprake van kosten lager dan €200,00 per bijstandsgerechtigde, terwijl in 28% van alle gevallen sprake is van kosten hoger dan €400,00 per bijstandsgerechtigde. Daarbij kan dit verschil zelfs spelen tussen buurgemeenten of in ieder geval gemeenten binnen dezelfde regio.

Toch lijkt er ook een trendbreuk zichtbaar in 2015: het aantal aanvragen voor beschermingsbewind is voor het eerst gedaald en dit heeft een weerslag gevonden in een afvlakkende stijging van het aantal personen dat beroep deed op de bijzondere bijstand voor kosten bewind in dat jaar. Mogelijk ligt een deel van de verklaring voor deze trendbreuk in het feit dat steeds meer gemeenten werken aan de ontwikkeling van een alternatief aanbod. In het onderzoek geeft de helft (51%) van de gemeenten aan een alternatief op het vlak van beschermingsbewind aan te bieden en bijna altijd ook beschikbaar te hebben. Het overgrote merendeel van de gemeenten blijkt pas sinds kort met alternatieven voor bewind te werken. Ook een goede integrale aanpak lijkt zijn vertaling te vinden in een beperkter beroep op bewind. Lees hiervoor ook het Onderzoek Alternatieven voor bewind.

Voornemens Klijnsma

De inzet van Klijnsma voor de nabije toekomst is erop gericht gemeenten verder te faciliteren bij het vormgeven van de integrale aanpak. Klijnsma ziet daarin verschillende sporen:

  1. Belangrijk is dat organisaties die het eerst in contact komen met financieel beperkt zelfredzame personen die signalen herkennen en zo nodig doorverwijzen;
  2. Gemeenten bezien welke ondersteuning de betrokkene behoeft;
  3. Gemeenten beschikken over een voldoende gedifferentieerd instrumentarium om passende ondersteuning te kunnen bieden.
  4. Bewindvoerders en gemeenten in gesprek gaan over de instroom in en uitstroom uit bewind, alsmede de vervlechting van elkaars dienstverlening.

Lees een toelichting op deze sporenop pagina 3 van haar brief aan de Tweede Kamer d.d. 1 juli 2016.

Divosa ziet liefst dat Klijnsma gemeenten (ook) financieel compenseert voor de hoge kosten van beschermingsbewind.

 

Rechter moet kijken naar alternatieven beschermingsbewind

hamervanrechterDe Tweede Kamer heeft vorige week een motie aangenomen om de wet over beschermingsbewind aan te passen. De motie roept de regering op ervoor te zorgen dat de rechter bij een verzoek tot beschermingsbewind aan gemeenten vraagt of een minder vergaande voorziening mogelijk is. De regering moet ook onderzoeken of meer tijdelijke vormen van beschermingsbewind bij problematische schulden mogelijk zijn en de regering moet nagaan in hoeverre de gemeenten de kosten voor beschermingsbewind zelf kunnen opvangen.

Tarieven bewindvoerders verlaagd

Het ministerie van Justitie verlaagt in 2016 de vergoeding voor beschermingsbewindvoerders, mentoren en curatoren. Kijk op Overheid.nl. Nou had ik de indruk dat het al geen vetpot was, maar misschien heb ik het mis.

Het is geen forse verlaging, maar toch. En de inflatie gaat er ook nog overheen.

Dit zal uiteindelijk ook resulteren in lagere vergoedingen vanuit de bijzondere bijstand door gemeenten.

Meeste mensen worden terecht onder bewind gesteld

image-3854686Beschermingsbewind biedt op relatief korte termijn financiële stabiliteit en de meeste mensen worden terecht onder bewind gesteld. Dat blijkt uit verdiepend onderzoek naar onder bewind gestelde Nederlanders dat staatssecretaris Klijnsma afgelopen vrijdag aanbood aan de Tweede Kamer. Slechts 7 tot 14% kan op termijn volledig financieel zelfredzaam zijn. Maar er is weinig samenwerking tussen bewind en gemeenten. Klijnsma schrijft dat ze dit zorgwekkend vindt, omdat ongeveer 60% van de onder bewind gestelde mensen kampt met problematische schulden. Juist dan kan de gemeente helpen met aanvullende dienstverlening, terwijl een tijdige (en bij voorkeur kortdurende) inzet van bewind escalatie van de schuldenproblematiek in bepaalde situaties kan voorkomen.

VNG en Divosa roepen de staatssecretaris op om gemeenten meer mogelijkheden te bieden om grip te krijgen op de forse toename in beschermingsbewind en gemeenten tegemoet te komen in de stijging van de kosten die zij via bijzondere bijstand aan het beschermingsbewind kwijt zijn. VNG en Divosa hebben hierover al eerder een brief aan de staatssecretaris en de Tweede Kamer gestuurd en zullen dat binnenkort opnieuw doen. Lees ook: Kosten beschermingsbewind rijzen de pan uit (25 sept. 2015).

bewindvoering

Naschrift 11-11-2015: Er is veel gereageerd op dit bericht, ook via Twitter. De conclusie van de onderzoekers dat de meeste mensen terecht onder bewind worden gesteld, behoeft misschien wat nuancering. Met de invoering van de Wet wijziging curatele, beschermingsbewind en mentorschap op 1-1-2014 verdween ‘Verkwisting’ als grond voor curatele en werd het samen met het hebben van ‘problematische schulden’ een grond voor beschermingsbewind. Maar vóór 2014 zaten er ook al mensen in beschermingsbewind met alleen problematische schulden. Dat deze groep werd geregistreerd onder ‘psychische problemen’ duidt er volgens de onderzoekers op, dat de wetswijziging een formalisering van bestaande praktijk is geweest. Oorzaken van de problematische schulden zijn vaak een verstandelijke beperking of een psychisch probleem – wat al gronden waren voor beschermingsbewind. Maar het is dus niet duidelijk of daarvan bij deze groep sprake was. Je kunt je afvragen of mensen met (alleen) problematische schulden überhaupt in beschermingsbewind thuishoren. Die kunnen misschien beter bij de gemeentelijke schuldhulp en budgetbeheer terecht?

Kosten beschermingsbewind rijzen de pan uit

Onderzoek van Stimulansz (2014) laat zien dat steeds meer Nederlanders onder bewind worden gesteld. Het beroep op de bijzondere bijstand voor de kosten die hiermee samenhangen neemt eveneens enorm toe. Sommige gemeenten moeten nu tot zelfs 60% van hun totale uitgaven bijzondere bijstand uitgeven aan beschermingsbewind. In een brief roepen VNG en Divosa staatssecretaris Klijnsma nu op om snel met een oplossing te komen.

VNG en Divosa maken in de brief een aardige opsomming van de maatregelen die gemeenten zelf (kunnen) nemen:

  • Preventie als onderdeel van schuldhulpverlening
  • Beschermingsbewind als onderdeel van schuldhulpverlening
  • Aanbieden van adequate voorliggende voorzieningen, zoals budgetbeheer, in plaats van beschermingsbewind
  • Overleg en samenwerking, bijvoorbeeld met beschermingsbewindvoerders en kantonrechters
  • Juridische maatregelen. De veranderingen door de Wet wijziging curatele, beschermingsbewind en mentorschap (1 januari 2014) geven gemeenten de mogelijkheid iets meer grip te krijgen op de zogenaamde ‘schuldenbewinden’. Gemeenten kunnen zelf verzoeken tot instelling en opheffing van beschermingsbewind indienen.

Binnenkort verschijnen de langverwachte uitkomsten van het verdiepend onderzoek onderbewindgestelden in opdracht van het Ministerie van SZW. Ik ben benieuwd naar de uitkomsten en de reactie van Klijnsma. Gisteren kwam het aan de orde in het Algemeen Overleg Armoede en Schulden, maar ik heb dat helaas niet helemaal kunnen volgen. Dus wellicht later meer hierover…