Gisteren publiceerde de VNG het Afwegingskader samenwerking. Aan de hand van verschillende stappen en afwegingen bepaal je als gemeente of en hoe je aan de slag wil met het #adviesrecht en de samenwerking in de keten.
Vorige maand kregen we ook al de Handreiking adviesrecht schuldenbewind.
Per 1 januari treedt het adviesrecht in werking. Door middel van een opt-in regeling kun je als gemeente de rechtbank laten weten dat je gebruik wil maken van dit adviesrecht. De VNG heeft een aanmeldformulier ontwikkeld dat je hiervoor kunt gebruiken. Na de eenmalige opt-in kun je telkens per nieuwe casus aangeven of je wil adviseren. Je bent niet verplicht om van je adviesrecht gebruik te maken.
Het wetsvoorstel Wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek teneinde te voorzien in een adviesrecht voor gemeenten bij de procedure rond beschermingsbewind wegens problematische schulden is vanmorgen zonder beraadslaging aangenomen.
Lees de voorlaatste update over adviesrecht.
Op 1 april jl. werd het wetsvoorstel Adviesrecht ingediend bij de Tweede Kamer (lees mijn samenvatting). Vorige week stuurde minister Dekker een nota van wijziging en een nota naar aanleiding van het verslag naar de Tweede Kamer, waaruit blijkt:
Vandaag wordt bepaald wanneer de Tweede Kamer het wetsvoorstel behandelt.
Het wetsvoorstel regelt dat gemeenten drie maanden nadat schuldenbewind is ingesteld de rechter mogen adviseren of een inwoner het beste kan worden geholpen door voortzetting van het bewind, of door een lichtere vorm van gemeentelijke ondersteuning. Verder regelt het wetsvoorstel dat schuldenbewind niet meer voor onbepaalde tijd mag worden ingesteld.
Binnen drie maanden na instelling schuldenbewind moet de bewindvoerder een plan van aanpak naar de gemeente sturen. De gemeente mag adviseren. Het advies moet dan binnen vier weken naar de griffier, de rechthebbende en de bewindvoerder. De rechter beslist op basis daarvan of het bewind wordt voortgezet dan wel beëindigd. Gemeenten kunnen hiertegen niet in hoger beroep. Gegevens over de gezondheid van de inwoner mogen worden verwerkt in het plan van aanpak en het advies.
Als de inwoner als gevolg van lichamelijke of geestelijke toestand duurzaam niet in staat is zijn belangen waar te nemen èn er zijn problematische schulden, hoeft de rechter de bewindvoerder niet te verplichten een plan van aanpak te sturen. De gemeente heeft dan dus ook geen adviesrecht. Het bewind mag in dit geval voor onbepaalde tijd worden ingesteld.
Lees wetsvoorstel en memorie van toelichting. Inwerkingtreding per 1-1-2021 lijkt me haalbaar. Maar in corona-tijden is niets zeker.
Tilburg en de rechtbank Zeeland-West-Brabant experimenteren al met adviesrecht. Inwoners die bewind willen aanvragen, gaan nu eerst met hun bewindvoerder naar het team schuldhulpverlening. Daar wordt samen gekeken of een lichtere oplossing mogelijk is. Zo wordt ook direct gekeken of de schuld op te lossen is. Schuldenbewind is dan niet nodig. Dat blijkt in 30% van de aanmeldingen zo te zijn.
Deze week was ik bij het kantongerecht en bij een bijeenkomst met bewindvoerders in de Leidse regio. Kort daarvoor beluisterde ik de reportage ‘Onder bewind‘ op radio 1. Aanvankelijk wilden we in de Leidse regio net als in Tilburg adviesgesprekken gaan voeren voorafgaand aan de aanvraag schuldenbewind. Maar nu twijfelen we toch. Wordt het niet veel te bureaucratisch? En gaat dit wel de gewenste besparing opleveren voor gemeenten?
Van de 101 inwoners waarmee Tilburg samen met bewindvoerders een gesprek voerde, kregen 77 inwoners de indicatie bewindvoering. De overige 24 personen konden op een andere manier worden geholpen. Maar dat kost ook geld; dus het is maar de vraag of dit voor de gemeente een besparing oplevert. Joke de Kock, hoofd schuldhulp, verwacht dat je pas op termijn kunt beoordelen of de kosten voor schuldenbewind dalen. De Kock en Roeland van Geuns, lector aan de HvA, vinden dat het wetsvoorstel te vroeg komt.
Van Geuns: ‘Als je bedenkt dat 2,5 tot 4 miljoen mensen beperkte basisvaardigheden hebben zoals digitale-, lees- en rekenvaardigheden, of een beperkt verstandelijk vermogen, dan valt het aantal bewinden (244.000) eigenlijk wel mee. En als je het plaatst in het licht van preventie, en beseft hoeveel kosten je bespaart, dan is de rekening die gemeenten betalen, misschien helemaal niet zo groot.’
Vóór de pilot in Tilburg deed de rechtbank aanvragen in vrijwel alle gevallen schriftelijk af. Snel en efficiënt, maar zonder goed gesprek. Het positieve van de pilot in Tilburg is volgens kantonrechter Rouwen dat er nu wel gesprekken plaatsvinden. Er kan zo een veel duidelijkere opdracht worden gegeven aan de bewindvoerder. Rouwen geeft hiermee invulling aan de ‘schuldenrechter’ die in het regeerakkoord en het Actieplan Brede Schuldenaanpak werd geïntroduceerd.
We moeten de gesprekken in de Leidse regio nog even laten bezinken, maar hebben al wel geconcludeerd dat we veel intensiever willen samenwerken met bewindvoerders. Bijvoorbeeld op basis van een intentieverklaring zoals in Zaanstad. Dat is in het belang van beide partijen, zo concludeerden we tijdens de overigens zeer positieve en constructieve bijeenkomst. In de uitvoering krijg je een goed beeld van de bewindvoerders waarmee het prettig samenwerken is. De bewindvoerders die niet (willen) samenwerken, hopen we in beeld te krijgen via de klanten die bijzondere bijstand aanvragen. De rechtbank houdt zich aanbevolen voor signalen dat bewindvoerders er een potje van maken, zo zeiden ze. Wellicht ontstaat er op termijn een lijst met bewindvoerders waarvan de rechtbank weet dat zij afstemmen met de gemeente. En dat er dan dus geen gebruik hoeft te worden gemaakt van het adviesrecht. Áls dat adviesrecht er al komt. Want ik hoor verschillende betrokkenen twijfelen of het adviesrecht de oplossing is.
Het voordeel van het adviesrecht is wellicht dat de rechtbank straks aanvragen kan voorleggen aan de gemeente wanneer zij twijfelt over de bewindvoerder. En dat gemeente en rechtbank gemakkelijker gegevens kunnen uitwisselen. Nu stuit dat nog op privacybezwaren. Maar dat kan je misschien op een andere manier oplossen dan met adviesrecht.
Er waren 65 reacties op de internetconsultatie.