Minister Schouten zei gisteren in het commissiedebat armoede- en schuldenbeleid (bij 2u:54m) dat het wetsvoorstel Energietoeslag 2023 z.s.m. maar uiterlijk in maart naar de Tweede Kamer gaat.* Mijn indruk is dat ze een opening biedt om gemeenten de mogelijkheid te geven om de energietoeslag 2023 uit te gaan keren zodra de Tweede Kamer het wetsvoorstel heeft vastgesteld. En volgens mij wil de Tweede Kamer het snel als hamerstuk afdoen.
Aanvulling d.d. 14/2: ik vermoed dat de ambtenaren bij SZW wat extra tijd nodig hebben nu de rechtbank vandaag opnieuw oordeelt dat studenten niet mogen worden uitgesloten. Zie deze reactie van jurist Willy Heesen.
Beluister hier de uitzending van Pointer op Radio 1 van afgelopen zondag over o.a. het ‘duivelse dilemma’: als je er als gemeente voor kiest om (ambtshalve) het voorschot uit te keren, dan kan dat alleen aan mensen die er vorig jaar ook al recht op hadden. Zij krijgen dan deze zomer de resterende €800. Maar de mensen die vorig jaar geen recht hadden, hebben nu dus ook geen recht op het voorschot en krijgen dus slechts €800.
SZW legitimeert dat door erop te wijzen dat de situatie in 2023 anders is, omdat er recent tal van (koopkracht)maatregelen zijn ingevoerd zoals het energieplafond, verhoging sociaal minimum, 2x €190 korting op energienota, verbreed waarborgfonds en het binnenkort te lanceren noodfonds energiekosten.
En vorige week liet het ministerie opnieuw aan de VNG weten dat gemeenten toch echt niet mogen vooruitlopen op invoering van de wetswijzing. Gemeenten kunnen dus pas vanaf de zomer de resterende €800 energietoeslag uitkeren.
NB. Je kunt wel in je beleid opnemen dat “de Energietoeslag 2023 €1.300 bedraagt of €800 als je het voorschot al hebt ontvangen”, maar dan draai dus je als gemeente zelf op voor de extra kosten. Die extra kosten zitten vooral in het uitkeren van een voorschot aan mensen die er volgens de criteria 2023 geen recht op zouden hebben.
PS: denk in de comments even mee over meer opties, want het is nog best ingewikkeld, vind ik.
Op slag van Kerst werd het wetsvoorstel Wijziging Participatiewet ivm Energietoeslag 2023 gepubliceerd. De verwachte invoering van de wet is juni 2023. Het richtbedrag is €800. Je mag dit pas uitkeren zodra de wet in werking is getreden. Je mag uitkeren t/m 31 december 2023.
Er zijn geen grote wijzigingen t.o.v. de energietoeslag 2022. Studenten zijn net als vorig jaar uitgesloten. Ook dak- en thuislozen en jongeren tot 21 jaar zijn uitgesloten.
De energietoeslag 2022 bedroeg €1.800 waarvan je €500 in 2022 of 2023 mocht uitkeren.
Stimulansz stelt in de eerste helft van 2023 een handreiking en modeldocumenten op voor de energietoeslag 2023.
Aanvulling d.d. 10/1: De VNG roept het kabinet op om gemeenten – net als vorig jaar – de mogelijkheid te geven om vooruit te lopen op de wetswijziging.
Gemeenten mogen zoals bekend opnieuw een energietoeslag uitkeren. Welke huishoudens voor een vergoeding in aanmerking komen, is afhankelijk van inkomen en peildatum:
Huishoudens die in 2022 op maximaal. 120% van het sociaal minimum leefden, ontvangen een extra toeslag van €500. Voor 2022 ontvangen zij dan in totaal €1.800.
Is hun inkomen op peildatum 1 januari 2023 nog steeds maximaal 120%, dan ontvangen zij daarbovenop in 2023 nog een toeslag van €800. Is hun inkomen op peildatum 1 januari 2023 hoger dan 120%, dan ontvangen zij geen extra toeslag.
Huishoudens die in 2022 leefden van meer dan 120% en waarvan het inkomen op peildatum 1 januari 2023 onder de 120% zakt, hebben in 2023 recht op een energietoeslag van €800.
De energietoeslag 2022 komt dus op een totaalbedrag van €1.800. Daarvan kan de additionele €500 in 2022 of 2023 worden uitgekeerd. De energietoeslag 2023 is €800. Deze verdeling is zo omdat er al €500 miljoen is toegevoegd aan het budget van 2022. Het kabinet had in totaal €1,4 miljard toegezegd voor extra energietoeslag, dus daarmee valt het budget voor 2023 lager uit: €900 miljoen inclusief uitvoeringskosten.
Nog onduidelijkheid over Wet energietoeslag 2023*
SZW heeft aangegeven dat gemeenten de beleidsvrijheid hebben om een andere afweging te maken en voor zowel 2022 als 2023 €1.300 euro uit te keren. Om een goede afweging te maken, is het voor gemeenten belangrijk om inzicht te hebben in de Wet energietoeslag 2023. Het ministerie werkt aan die wet en het is nog onduidelijk wanneer erover wordt gecommuniceerd.
Dat is de stand van zaken t/m juni, volgens onderzoek van Divosa. Daaruit blijkt ook dat 34% van de gemeenten budget tekort komt voor de toeslag en/of uitvoeringskosten. Nog eens een derde heeft hier nog geen zicht op. 13% komt precies uit en 18% houdt budget over.
Het grootste deel wordt ambtshalve uitgekeerd:
De meeste gemeenten hanteren een inkomensgrens van 120% van het sociaal minimum:
Voor 58% van gemeenten komt deze grens overeen met die van het lokale armoedebeleid. Voor 17% van de gemeenten wijkt de grens juist naar boven af. Dit zijn niet per se de gemeenten die voor 130% hebben gekozen.
Studenten
In 53% van de gemeenten komen studenten niet in aanmerking. Veel gemeenten die de energietoeslag beschikbaar stellen voor studenten èn een relatief grote studentenpopulatie hebben, verbinden extra voorwaarden aan de aanvraag (zoals bewijs energienota en adres op eigen naam). Gemeenten worden niet vergoed voor deze studenten door de Rijksoverheid en kiezen er dus voor om eigen middelen in te zetten.
Individuele bijzondere bijstand
Bij tweederde van de gemeenten is het mogelijk om een aanvraag voor individuele bijzondere bijstand in te dienen voor energielasten (in dit artikel vind je voorbeelden van Utrecht en Den Haag). Bij 91% van deze gemeenten is de aanvraagprocedure toegankelijk voor inwoners die buiten de randvoorwaarden van de energietoeslag vallen. Inwoners die al de energietoeslag hebben ontvangen, kunnen bij 61% van deze gemeenten ook nog een aanvraag individuele bijzondere bijstand indienen. De meeste gemeenten zien overigens dat het nog niet storm loopt op de aanvragen individuele bijzondere bijstand. Een derde van de gemeenten heeft de individuele bijzondere bijstand (nog) niet ingeregeld.
Uitvoeringscapaciteit
Het mogelijke gebrek aan uitvoeringscapaciteit speelt voor 61% van gemeenten een rol bij het opstellen van de randvoorwaarden. 80% van de gemeenten geeft aan dat de reguliere werkzaamheden (enigszins) onder druk komen te staan door de uitvoering van de bijzondere bijstand. Hiervan geeft maar liefst 39% aan dat deze werkzaamheden sterk onder druk zijn komen te staan. Hoe is de uitvoering geregeld:
De VNG stelt in een brief*, in afwijking van wat de VNG eerder zei, dat gemeenten het toch mogelijk kunnen maken om de doelgroep die €800 krijgt, €500 extra te geven. Premier Rutte zei gisteren in het Kamerdebat: ‘We willen daar als kabinet serieus met de gemeenten naar kijken.’
‘De VNG zegt ook dat ze niet kunnen garanderen dat iedereen die €500 nog dit jaar krijgt. Dat zal ook een stukje volgend jaar in lopen, dus dan moet je wel zorgen voor een wetswijziging, zodat het iets kan doorlopen in 2023. Dat lijkt mij geen bezwaar’, zegt Rutte. ‘De VNG zegt ook: wijzig de doelgroep niet. Je praat over 1 miljoen mensen, zeg ik uit mijn hoofd, die €500 extra krijgen. Het nadeel is natuurlijk dat je een cutoff point hebt op 120%. Daarboven gebeurt verder niks, dus dat moet allemaal worden gewogen in augustus, als we praten over het bredere inkomens- en koopkrachtbeeld. Ik merk dat nu op. Het kabinet zegt in de brief: het lijkt ons verstandig om dat te wegen in augustus. Ik heb vanavond al drie keer gezegd: als de Kamer het wenselijk vindt om daar vanavond een besluit over te nemen, dan staan wij daar volledig voor open.’
Minister Kaag kondigt aan dat minister Schouten nog deze week iets zal zeggen over studenten en hun recht op de energietoeslag.
* Annemieke Wildenburg, bedankt voor het opsnorren van deze brief!
Het kabinet heeft besloten tot een pakket aan maatregelen dat de energieprijzen moet dempen om de koopkracht te verbeteren. Er is € 2,8 miljard mee gemoeid. De steun duurt in ieder geval een half jaar.
Minima krijgen een hogere tegemoetkoming via de gemeenten voor de hoge energierekening. Het eerder toegezegde bedrag van € 200 wordt verhoogd met € 600 tot een totaal van € 800. “Het is belangrijk dat deze mensen zo snel mogelijk hun geld krijgen zodat ze hun energierekening kunnen betalen”, zegt minister Van Gennip van SZW.
Het college van Rotterdam heeft gisteren besloten niet te wachten op de wetswijziging en eerder tot uitbetaling van de energietoeslag over te gaan. Dat staat in deze raadsbrief.
De eenmalige energietoeslag van € 200 wordt in tranches toegekend aan Rotterdammers met een inkomen tot 130% van de bijstandsnorm:
Bijstandsgerechtigden ontvangen het bedrag als eenmalige gift medio maart automatisch op hun rekening. Deze Rotterdammers zullen vooraf per brief de beschikking ontvangen;
Rotterdamse huishoudens, waarvan de gegevens vanuit het lokale minimabeleid bekend zijn, ontvangen in de periode half maart tot half april automatisch het bedrag op hun rekening. Ook zij ontvangen dit bericht vooraf via een brief. Het gaat bijvoorbeeld dan in Rotterdam om huishoudens met AOW-tegoed, IIT of kwijtschelding afvalstoffenheffing. Daarbij spelen privacyaspecten en de wettelijke bepalingen vanuit de AVG ook een rol. Niet in alle gevallen zijn de in de administratie opgenomen persoonsgegevens ook daadwerkelijk te gebruiken voor dit doel. Daar waar dit nodig is zal het college minder stringent de privacyregels toetsen. Deze afwijking zal, indien noodzakelijk, gemeld worden aan de Autoriteit Persoonsgegevens;
Huishoudens aan wie de energietoeslag niet batchmatig kan worden toegekend door de gemeente, kunnen, wanneer zij voldoen aan de gestelde criteria, een beroep doen op de energietoeslag. Het daartoe in te richten digitale loket om een aanvraag in te dienen zal naar verwachting eind april opengaan. Het gaat daarbij onder meer om werkende armen, IOW-gerechtigden, AOW-gerechtigden zonder aanvullend pensioen en zelfstandigen met een laag inkomen.
Rotterdammers kunnen voor de laatste informatie kijken op Rotterdam.nl of bellen naar 14 010.
Minister Schouten heeft vandaag het wetsvoorstel, dat nodig is om de gemeentelijke energietoeslag te kunnen verstrekken, voor advies naar de Raad van State gestuurd.
In Gemeentenieuws wordt bevestigd dat gemeenten zelf een inkomensgrens mogen bepalen, en dat er geen vermogenstoets hoeft plaats te vinden. Je mag ambtshalve verstrekken aan bijstandsgerechtigden, maar ook aan andere minima waarvan je de rekeningnummers hebt.
Bekijk de budgetten per gemeente (let op: zelf berekend, dus geen garanties). Gemeenten hoeven geen aparte financiële verantwoording aan het Rijk af te leggen.
Schouten schrijft: ‘Daarbij bezie ik nog de mogelijkheden om gemeenten bij de uitvoering van de eenmalige energietoeslag te ondersteunen, bijvoorbeeld door het opstellen van voorbeelden van beleidsregels en beschikkingen.’
Het kan dus nog wel even duren* voordat je kunt gaan uitkeren 🙁 En gezien de huidige ontwikkelingen is het zeer de vraag hoeveel zoden €200 aan de dijk zet. De PVV deed eerder deze week al een initiatiefwetsvoorstel om het bedrag te verhogen naar €600.
Wat kun je nu al doen
Wacht niet op het landelijke beleidskader, maar kijk wat je nu al kunt doen. En kijk even wat Platform31 te bieden heeft:
Tweedaagse masterclass energiearmoede voor gemeenteambtenaren. De eerste is op 2 en 23 maart voor de noordelijke provincies. Het idee is dat er dit jaar meerdere, regionale masterclasses gaan plaatsvinden.
