Op basis van onderzoek concludeert Divosa, dat gemeenten al jaren veel meer uitgeven aan bijzondere bijstand en minimabeleid dan dat zij daarvoor ontvangen van het Rijk. De gemeentelijke uitgaven aan bijzondere bijstand en minimabeleid waren sinds 2005 twee keer zo hoog als het budget. En het wordt steeds erger. Voor de komende jaren verwachten gemeenten weer hogere kosten voor de bijzondere bijstand. Die kosten kunnen ze nauwelijks beïnvloeden. De snelst stijgende posten zijn bijzondere bijstand voor beschermingsbewind en voor voorzieningen voor vluchtelingen.
Vaak groeien de uitgaven in de bijzondere bijstand volgens Divosa ook door de keuzes die het Rijk maakt. Regelmatig bezuinigt het Rijk en verwijst het naar gemeenten om de gevolgen op te vangen. Gemeenten betalen zo het voordeel voor het Rijk met hun minimabeleid. Daardoor is de bijzondere bijstand volgens Divosa-voorzitter René Paas het duizenddingendoekje geworden voor het aandweilen van rijksbezuinigingen voor minima. Maar het doekje slijt snel, want gemeenten krijgen daarvoor veel te weinig geld. En o ja: algemeen minimabeleid mag niet meer. Het Rijk verplicht gemeenten tot de duurste manier van verstrekken: individueel maatwerk. En zo raken we klem, vervolgt Paas. De bijzondere bijstand is een zogenaamde ‘open-eind-regeling’. Hoe meer inwoners in de problemen komen, hoe groter de gemeentelijke tekorten worden. Dat kan zo niet doorgaan. Bijzondere bijstand is een wettelijke taak. Daarbij hoort een toereikend budget. Het zou niet nodig moeten zijn dat gemeenten het Rijk vragen om voldoende geld, aldus Divosa.
Inkomsten en uitgaven gemeenten voor bijzondere bijstand en minimabeleid (mln. euro)
Divosa maakte een overzicht van de tien belangrijkste trends en ontwikkelingen die veranderingen in uitgaven over de tijd kunnen verklaren. In volgorde van financiële impact zijn dat:
- Beschermingsbewind
- Groei statushouders
- Veranderingen woningmarkt
- Wanbetalers in de zorg
- Rechtsbijstand
- Wet taaleis en gebruik computer
- Jongeren: studietoeslag en bijstand voor levensonderhoud < 21 jaar
- Meer mensen een langdurig laag inkomen
- Hogere uitvoeringskosten door meer maatwerk en integrale aanpak
- Maatwerkvoorziening voor chronisch zieken en gehandicapten
Lees de toelichting in de factsheet bijzondere bijstand.