Gemeente aansluiten op landelijk convenant vroegsignalering

Wil jouw gemeente gebruikmaken van het landelijk convenant vroegsignalering en van het digitale ondertekeningsproces? Meld jouw gemeente dan aan via nvvk.nl.

Gisteren werd het landelijk convenant ondertekend door de landelijke koepelorganisaties. Individuele gemeenten ondertekenen de bijbehorende overeenkomst. Hierin staan de afspraken tussen gemeenten en de individuele vaste lasten partners. Het convenant geeft ruimte om bestaande afspraken tussen gemeente en vaste lasten partners voort te zetten en maakt maatwerk mogelijk.

Trainingen vroegsignalering

training - Management Career

Ga je aan de slag met vroegsignalering? Zorg dan dat je medewerkers goed beslagen ten ijs komen. Een niet-uitputtend overzicht van trainingen, in willekeurige volgorde (aanvullingen zijn welkom):

  1. Diverse trainingen en opleidingen van Eropaf, de club in Amsterdam die de Eropaf-methodiek zo ongeveer heeft uitgevonden;
  2. Motiverende gesprekstechnieken (Nibud);
  3. Vroegsignalering met motiverende gespreksvoering (Meermotiveren);
  4. Basistraining vroegsignalering (Nibud);
  5. Workshop Vroegsignalering geldproblemen (Nibud)
  6. Outreachende aanpak achter de voordeur (Rino Groep);
  7. Stress-sensitief werken (Social Force);
  8. Training voor schuldenaanpak bij mensen met een licht verstandelijke beperking (MEE);
  9. Zó los je zorgverzekeringsschulden op! (Zorgverzekeringslijn);
  10. Diverse (online) trainingen vind je op de website van de Alliantie Vrijwillige Schuldhulp. Vooral bedoeld voor vrijwilligers, maar vaak ook nuttig voor beroepskrachten.
  11. Training Armoede onder de loep (De Vonk)
  12. Kijk ook in de agenda voor bijeenkomsten over vroegsignalering

Gemeente Den Haag innoveert in schuldhulpverlening

Het Haagse gemeenteraad behandelt waarschijnlijk eind november het beleidsplan schuldhulpverlening 2020-2024. Zoals te verwachten van de schuldenlab-initiatiefnemer heeft de gemeente veel aandacht voor innovatie.

Dit plaatje vat het beleidsplan samen (klik om te vergroten):

Een paar highlights:

  • De Helpdesk Geldzaken op verschillende locaties biedt laagdrempelige toegang tot hulp.
  • Er komt een communicatieplan samen met ervaringsdeskundigen en ambassadeurs.
  • Verschillende financiële trainingen en cursussen voor zowel inwoners, trainers/professionals als vrijwilligers. Zoals ‘Ik en geld’, ‘Haal meer energie uit jezelf’, ‘Goed voor weinig’, ‘Weet wat je besteedt’ en ‘Post en Administratie’. Lessenreeks op VMBO-scholen: Hoe word je rijk?
  • Om het gesprek met de inwoners op de juiste manier aan te gaan en om professionals met minder kennis van financiën een eerste gesprek te laten voeren, gaan we een gesprek-toolbox ontwikkelen voor bijvoorbeeld huisartsen of andere partners in de stad.
  • Met de klantreismethodiek en een regisserende klantbegeleider zorgen we met een persoonsgerichte aanpak voor maatwerk.
  • Wat betreft kredietverlening willen we verder gaan innoveren. Onze ambitie is om toe te werken naar een systeem waarin volledige kwijtschelding van een totale schuld (of in ieder geval van alle bijkomende (rente)kosten)) ook als oplossing voorgesteld kan worden. Maar we willen ook andere vormen van krediet verkennen: bijvoorbeeld een persoonlijk sanerings- én investeringskrediet. De kredietruimte van de schuldenaar wordt dan deels gebruikt om een aanbod tegen finale kwijting te doen bij de schuldeisers en deels om te investeren in de kansen en mogelijkheden van de schuldenaar. Bijvoorbeeld om een doorstart of opstart van een eenmanszaak te financieren. Ook gaan we onderzoeken in hoeverre het meer variëren met looptijden wat betreft aflossingen bij kansrijke dossiers kan leiden tot meer geslaagde regelingen én meer kredietruimte om in perspectief te investeren.
  • Oprichten van een daklozen perspectief fonds waarlangs jongeren en andere kwetsbare doelgroepen voorzien kunnen worden van huisvesting en een passende begeleiding.
  • Verkennen van een doorbraakhypotheek om, via de GKB, hypotheken te verstrekken aan mensen die elders niet terecht kunnen bij een hypotheekverstrekker.
  • De Pilot Flex-Vast stelt bijstandsgerechtigden in staat om parttime te werken zonder dat zij achteraf benadeeld worden door verrekeningen van de uitkering en inkomsten.

Den Haag doet veel meer dan dit natuurlijk. Kijk ook eens op schuldenlab070.

Leiden gaat voor gewoon goede schuldhulpverlening

Met een stevige begroting en ambitie, maar zonder poespas, toeters en bellen. Met meer focus op het primaire proces en handen aan het bed en minder op randzaken en uitprobeersels. Geen zachte heelmeester en niet van het pappen en nathouden. Leiden wil inwoners simpelweg eerder, beter en sneller helpen. Dat staat in het beleidsplan schuldhulpverlening 2021-2024 dat vorige week door het college is vastgesteld. In februari buigt de raad zich erover. In het beleidsplan wordt in eenvoudige taal uitgelegd hoe een schuldhulpverleningstraject eruit ziet.

In het plan zijn 17 meetbare doelen geformuleerd:

  1. De gemiddelde schuld waarmee inwoners zich melden voor schuldhulpverlening daalt.
  2. We bereiken meer mensen met vroegsignalering.
  3. Meer mensen accepteren hulp in het kader van vroegsignalering.
  4. We realiseren een daling van het aantal zorgverzekerden in de wanbetalersregeling.
  5. Na aanmelding volgt binnen 4 weken een gesprek waarin de hulpvraag wordt vastgesteld.
  6. Bij een crisisaanmelding wordt binnen 3 dagen actie ondernomen.
  7. De gemeente verstrekt binnen 4 weken na het eerste gesprek een beschikking.
  8. De intake wordt vaker positief afgerond. (m.a.w: er is minder uitval in de intakefase)
  9. De stabilisatie wordt vaker positief afgerond.
  10. Schuldregeling: schuldeisers gaan vaker akkoord.
  11. Schuldenaren zijn vaker schuldenvrij bij beëindiging van het traject.
  12. Schuldenaren worden vaker verwezen naar de Wsnp.
  13. Schuldenaren worden vaker toegelaten tot de Wsnp.
  14. Het percentage schuldregelingen met saneringskrediet stijgt.
  15. Het percentage succesvolle saneringskredieten stijgt.
  16. De uitgaven aan beschermingsbewind dalen.
  17. Er is geen recidive.

De titel van dit artikel is geïnspireerd op de column Gewoon goede schuldhulpverlening.

Nibud: Verhoog bijstand

Het Nibud pleit voor verhoging van het sociaal minimum. Uit bestudering van 5 jaar armoedebeleid bij 80 gemeenten blijkt dat tienduizenden inwoners maandelijks tientallen euro’s tekort komen.

Het Nibud wijst vooral op rijksregelingen, maar heeft ook suggesties voor gemeentelijk minimabeleid: Maak minimabeleid voor mensen met een laag en flexibel inkomen – waarbij het hebben van een eigen huis, spaargeld of een hoog inkomen in het verleden niet per definitie betekent dat men geen inkomensondersteuning krijgt. En: Help gemeenten ruimhartig te kunnen zijn – geef hen de ruimte om meer maatwerk te kunnen leveren zodat inwoners kunnen rondkomen en meedoen. Een gemeentelijke bijdrage van €50 per jaar om te kunnen sporten helpt inwoners niet als de sportschool €20 per maand kost.

Verlaging sociaal minimum

10 jaar geleden leek de de financiële situatie van minima minder nijpend, hoewel vooral (eenouder)gezinnen met kinderen ook toen al erg krap zaten. Dit lees je in o.a.: Kun je rondkomen van een bijstandsinkomen?

Sinds 2012 wordt jaarlijks het sociaal minimum verlaagd. Het was oorspronkelijk de bedoeling om in 20 jaar het bijstandsniveau te verlagen met ongeveer €2.000 op jaarbasis, maar in sommige jaren heeft het kabinet ervoor gekozen minder snel af te bouwen. In 2021 is er bijvoorbeeld geen verlaging. Ik impliceer overigens niet dat verlaging van het sociaal minimum de enige reden is dat het nu nijpender lijkt te zijn, maar het helpt uiteraard niet. Tegenover de verlaging staan overigens weer andere maatregelen die ervoor zorgen dat de jaarlijkse koopkrachtplaatjes van zowel het kabinet als het Nibud de afgelopen jaren nooit een daling van de koopkracht voor minima lieten zien. Maar het Nibud wijst erop dat de inkomensondersteuning te complex is waardoor mensen die het het hardst nodig hebben er onvoldoende gebruik van maken, en waardoor die koopkracht vaak alleen op papier bestaat.

Gemeenten geven meer uit aan bijzondere bijstand, vooral voor beschermingsbewind

Gemeenten gaven in 2019 €582 miljoen uit aan bijzondere bijstand. Dat is bijna 7% meer dan in 2018. Dat blijkt uit het vandaag gepubliceerde CBS-rapport Bijzondere bijstand 2019.

Aandelen uitgaven bijzondere bijstand per cluster, 2019 en 2018

Totaal uitgekeerd bedrag aan bijzondere bijstand, per jaar

Beschermingsbewind

Ruim een kwart gaat op aan beschermingsbewind (dit valt onder ‘financiële transacties’). De toch al hoge uitgaven voor beschermingsbewind stegen in 2019 met maar liefst 45% naar €155 miljoen.

Om deze uitgaven terug te dringen besloot ‘s-Hertogenbosch eerder deze maand om zelf beschermingsbewind te gaan doen en aan te merken als ‘activiteit in het algemeen belang’. De gemeente heeft dat besluit goed onderbouwd, maar toch is het spannend of bewindvoerders in beroep zullen gaan, en wat dan de uitspraak van de rechter zal zijn. Ik houd je op de hoogte.

Lees alle artikelen over beschermingsbewind.

Nieuwe sociale leenfondsen

Binnenkort gaan drie nieuwe Sociale Leenfondsen van start bij SUN Twente, SUN Lekstroom en Sociale Fondsen Den Haag. Eerder startten al Sociaal Leenfonds Haarlem en Sociaal Leenfonds Leiden geënt op het model van SUN Zoetermeer.

Een Sociaal Leenfonds is een laagdrempelig fonds, waar hulpverleners een renteloze lening kunnen aanvragen voor hun cliënten met urgente noden. Hiermee kunnen bijvoorbeeld meerdere kleine schulden worden geherfinancierd voordat ze problematisch worden.

Lees hier wat een sociaal leenfonds is en hoe je er in jouw gemeente mee aan de slag kunt.

Amsterdam kondigde vorige week trouwens aan zelf renteloze leningen te gaan verstrekken (lees paragraaf 2.2. in dit persbericht). Haarlem heeft het 023 Steunfonds (naast het sociaal leenfonds van bij Fonds Urgente Noden Haarlem) en ook Arnhem heeft een eigen fonds.

Mondkapjes voor minima

Mondkapje 3-laags type 2 | DA

Op 12 oktober werd in de Tweede Kamer een motie aangenomen over het beschikbaar stellen van mondkapjes aan mensen met een smalle beurs. In zijn brief van 13 oktober geeft staatssecretaris Van ’t Wout aan dat hij de uitvoering aan gemeenten overlaat.

Ik zie via google alert dat veel gemeenten al aan de slag zijn. De meestal stoffen en uitwasbare mondkapjes – en een enkele keer ook handgel – worden vaak gedistribueerd via de voedselbank, fondsen of andere maatschappelijke partners van de gemeente. De wat omslachtigere procedure voor bijzondere bijstand wordt meestal omzeild. Er zijn ook gemeenten die zelf per post mondkapjes versturen naar bekende minima. In Arnhem krijgen inwoners een mondkapje op vertoon van de Gelrepas. Zie ook de voorbeelden van Deurne, Laarbeek en Helmond, Nederbetuwe, Bergen op Zoom, Etten-Leur, Zaanstad, Huizen, Langedijk, Roosendaal, Duiven en Westervoort, Groningen, Smallingerland, Assen, Oldenzaal, Ooststellingwerf, Steenbergen, Tubbergen, Purmerend, Baarn, Súdwest-Fryslân, gemeenten in West-Friesland, Appingedam, Delfzijl en Loppersum, Tilburg, Zuidplas, Rijssen-Holten, Westland, Sittard-Geleen, Beverwijk, Barneveld, Almere, gemeenten in de Achterhoek, Hoorn, Heusden, Zeewolde, Waalre, Brummen, Heerlen, Zwartewaterland en Weert.

Vroegsignalering Q&A

VNG Realisatie helpt je met dit videoverslag en Q&A bij het opzetten van vroegsignalering.

Verder begreep ik, dat het rechtmatig is om te controleren of de inwoner al bekend is bij schuldhulpverlening voordat je eropaf gaat. Voorafgaand controleren of iemand al bekend is bij overige hulpverlening, mag niet.

Kom 16 november naar het webinar vroegsignalering en kijk op vroegsignaleringshv.nl.

Pact Naar Nederland Schuldenzorgvrij

Afgelopen dinsdag werd het Pact Naar Nederland Schuldenzorgvrij ondertekend. Hiermee committeren o.a. gemeenten zich om één of meer van de vijf door SchuldenLabNL beproefde methoden te implementeren die mensen schuldenzorgvrij maken. Het gaat om Collectief Schuldregelen, de Doorbraakmethode, het Jongeren Perspectief Fonds, De Nederlandse Schuldhulproute en De VoorzieningenWijzer.

Was je niet bij het webinar en de ondertekening? Kijk hier dan alles terug:

En morgen verschijnt er een magazine.

Sociale mobiliteit per gemeente

Waar in Nederland je wieg staat, kan beslissend zijn voor de hoogte van het inkomen dat je later gaat verdienen, blijkt uit nieuw onderzoek. Ontdek op Volkskrant.nl/ongelijkheid hoe ongelijk de kansen voor kinderen verdeeld zijn – en wat de vooruitzichten zijn in jouw gemeente.

Lees hier de artikelen in de Volkskrant van afgelopen zaterdag en vandaag.

Concept-convenant vroegsignalering

Vandaag publiceerde de NVVK alvast een eerste versie van het landelijke convenant, zodat gemeenten die nu nog niet of nauwelijks actief zijn met vroegsignalering zich in het onderwerp kunnen verdiepen.

De koepelorganisaties ondertekenen het convenant naar verwachting begin november. De overeenkomst is bedoeld voor hun leden. De NVVK wil de ondertekening faciliteren en onderzoekt hoe ze dit digitaal aan kunnen bieden.

De belangrijkste afspraken:

  1. Melders moeten eerst zelf proberen in persoonlijk contact te komen met hun klant.
  2. Melding gebeurt via systemen van BKR of Inforing.
  3. Drinkwater en zorgpremie worden gemeld bij een achterstand van 30-100 dagen, energie 50-100 dagen en huur vanaf 30 dagen.
  4. De gemeente voert binnen 2, maar uiterlijk 4 weken na melding het eerste gesprek waarin de hulpvraag wordt vastgesteld. Binnen deze 4 weken is een plan van aanpak klaar.
  5. Er is geen vaste dag in de maand waarop de meldingen binnenkomen. Dit betekent dat veel gemeenten bovengenoemde termijnen niet zullen halen als ze hun werkwijze niet aanpassen.
  6. Zodra hulp geaccepteerd is, vindt terugkoppeling plaats naar melder. Melder zet vervolgens incassomaatregelen voor max. 30 dagen stil;
  7. Je moet alle signalen opvolgen met een huisbezoek, telefoontje, brief of ander communicatiemiddel (dat is overigens niet omdat het in het convenant staat, maar omdat dat volgt uit de nieuwe Wgs).

Het landelijke convenant is vooral bedoeld voor het maken van nieuwe afspraken. Heb je al convenanten met vaste lasten-partners? Overleg dan met hen welke convenanten wenselijk zijn om in stand te houden.

Ga je aan de slag met vroegsignalering? Lees dan in Introductie Vroegsignalering waar je moet beginnen.

Met apps je geldzaken op orde (2)

De apps waarmee je je geldzaken kunt regelen, schieten als paddenstoelen uit de grond. In 2018 zette ik al tientallen apps op een rij. Een aantal initiatiefnemers werkt vanaf vandaag samen in de Social Fintech Alliantie.

Handig: op de website vind je een overzicht van apps en functionaliteiten

Gemeente verantwoordelijk voor afvoer en opslag ontruimde inboedels

De herziening van het beslag- en executierecht treedt gefaseerd in werking:

Lees het nieuwsbericht op rijksoverheid.nl.

Er zijn ook consequenties voor gemeenten: zij worden per 1 april 2021 verantwoordelijk voor de afvoer en opslag van ontruimde inboedels van woningen. Lees meer op vng.nl.

Deeltijdwerk moet lonen, vindt gemeente Wageningen

Bijstandsgerechtigden in Wageningen mogen sinds 1 oktober een kwart van de inkomsten uit deeltijdwerk houden. Hiermee wil de gemeente parttime werk stimuleren.

Goed idee? Gemeente De Marne is op zoek naar u! - De Marne

De inkomsten worden niet maandelijks ‘vrijgelaten’ maar opgespaard en eens per halfjaar als ‘premie’ uitgekeerd. Een bijstandsgerechtigde die €860 per maand verdient, spaart elke maand €215 aan premie op en krijgt na zes maanden €1290 van de gemeente terug.

Vrijlating van bijverdiensten is volgens de Participatiewet (art 31, 2e lid) niet voor langer dan zes maanden toegestaan. Daarom verstrekt Wageningen de bijverdiensten als ‘premie’. Het verstrekken van een premie is volgens datzelfde wetsartikel namelijk twee jaar lang mogelijk, met een maximum van €2570 per jaar ‘voor zover dit naar het oordeel van het college bijdraagt aan zijn arbeidsinschakeling’.

In plaats van 25% van het loon, had de gemeente bijvoorbeeld ook 50% vrij kunnen laten, maar daarbij is er geen prikkel meer om meer dan €430 per maand te verdienen. In de huidige regeling blijft werken tot €860 per maand financieel voordelig.

Het volledige artikel lees je in Binnenlands Bestuur.

Lees ook: Rekentool WerkloonT waarschuwt tegen armoedeval (Stimulansz).

Nijmegen presenteert Armoede Agenda

De Nijmeegse gemeenteraad stelde in september de Armoede Agenda 2020-2024 vast met daarin aandacht voor o.a.:

  • Energiearmoede;
  • Bereik en organisatie minimaregelingen: één toegangspoort, meer klantcontact, communicatieplan;
  • Kinderarmoede: onderwijs, jongerenraad, digitale Meedoenpas,
  • Werkende armen: vergroten bereik, regelingen toegankelijker voor ondernemers, pilot hulp bij toeslagen;
  • Sociaal-economische gezondheidsverschillen: stoppen met roken, stress, samenwerking huisartsen;
  • Initiatievenfonds: €30.000 voor innovatieve ideeën.

Collectiviteitskorting basiszorgverzekering wordt afgeschaft

Overstappers kiezen voor basiszorgverzekering

Minister Van Ark (VWS) maakt een einde aan collectiviteitskortingen voor de basiszorgverzekering. Ze stelt dat de korting niet meer te rechtvaardigen is. Voor afschaffing moet de wet worden aangepast. Naar verwachting wordt de afschaffing op zijn vroegst op 1 januari 2023 effectief.

Dit heeft ook gevolgen voor de gemeentelijke collectieve zorgverzekering voor minima. Wel benadrukt de minister dat een premiebijdrage aan inwoners mogelijk blijft, net als premiekorting op de aanvullende verzekering.

Lees meer op rijksoverheid.nl.

Wetsvoorstel Adviesrecht aangenomen door Eerste Kamer

Eerste Kamer der Staten-Generaal - Eerste Kamer schrapt vergaderingen 17 ,  24 en 31 maart

Afgelopen dinsdag heeft de Eerste Kamer het wetsvoorstel adviesrecht gemeenten bij schuldenbewind als hamerstuk afgedaan. De nieuwe wet zal binnenkort in het Staatsblad verschijnen, gevolgd door een inwerkingtredingsbesluit. De beoogde inwerkingtredingsdatum is 1 januari 2021.

Lees de samenvatting van 2 april en de update van 2 juli jl.

Meer duidelijkheid over budgetten armoede- en schuldenbeleid

Van de € 150 miljoen voor armoede- en schuldenbeleid gaat € 30 miljoen naar gemeenten voor bijzondere bijstand. Daarnaast is € 75 miljoen bedoeld voor gemeentelijk schuldenbeleid. Dit blijkt uit beantwoording van Kamervragen over de SZW-begroting. De bedragen 2022 zijn nog met een klein voorbehoud.

202020212022Totaal
Gemeentelijk schuldenbeleid15303075
Bijzondere bijstand5101530
Versnellen brede schuldenaanpak3811
Garantiefonds schulden3030
Totaal237845146

Met de decembercirculaire zal ook duidelijk worden om welke bedragen het gaat per gemeente. Maar die kun je natuurlijk wel al globaal berekenen, ervan uitgaande dat de verdeelsleutel voor bijzondere bijstand (ongeveer) hetzelfde is als voor schuldenbeleid. In de rekensheet (regel 82) bij de septembercirculaire zie je welk deel jouw gemeente krijgt van de € 15 miljoen in 2020.

Ik ga ervan uit dat de middelen niet geoormerkt worden, maar dat is nog niet definitief zo blijkt uit beantwoording van vraag 11.

€ 3,3 miljoen in 2020 en € 8 miljoen in 2021 gaat naar activiteiten ter versnelling van de schuldenaanpak zoals het Schuldenknooppunt en Collectief Schuldregelen. Indirect profiteren gemeenten hier natuurlijk ook van. Volgende week weten we meer over de precieze besteding, zo lees ik in het antwoord op vraag 66.*

We wisten al dat € 30 miljoen gaat naar een Garantiefonds Schulden.

€ 4 miljoen van de € 150 miljoen is nog onbestemd. De bestemming wordt nog besproken met andere ministeries die meebetalen, zo begreep ik.

* Naschrift d.d. 1-10-2020 | Zie hier hoe deze middelen worden ingezet (bron: Kamerbrief):

‘Week van het geld voor gemeenten’ | informatiebijeenkomst 6 oktober

Wijzer in geldzaken organiseert in maart 2021 alweer de 10e editie van de Week van het geld. Tijdens deze landelijke projectweek worden activiteiten georganiseerd om kinderen en jongeren te leren omgaan met geld.

Je kunt als gemeente aanhaken met een eigen lokale Week van het geld. Weten hoe? Laat je inspireren tijdens de online informatiebijeenkomst op 6 oktober.

Voorbeeld verordening beschikkingstermijn schuldhulp

Zie hier de beloofde voorbeeld verordening (in WORD).

Met dank aan de collega’s van Juridische Zaken De Ronde Venen.

Naschrift d.d. 8/10: zie hier de modelverordening van de VNG.

Saneren met terugwerkende kracht

Mutaties met terugwerkende kracht in Nétive VMS | Nétive VMS BV

Stadsring51, de uitvoerder van schuldhulpverlening in Amersfoort, heeft in een periode van 6 weken 50 lopende schuldregelingen omgezet in een saneringskrediet. Beter voor schuldenaar, schuldeiser en gemeente!

Lopende schuldregelingen werden geselecteerd op basis van een positief antwoord op de vraag: ‘Is het inkomen van betrokkene stabiel?’ Lees Voorbereiden op de ‘Boeggolf’: saneren met terugwerkende kracht (Dick van Maanen).

Budgetten armoede- en schuldenbeleid per gemeente

Gisteren stuurde ik de Prinsjesdag special van mijn nieuwsbrief. In mijn haast om op tijd in Kerkrade te zijn, zag ik de septembercirculaire over het hoofd. Daarin lees ik dat gemeenten in 2020 € 15 miljoen en in 2021 € 30 miljoen krijgen voor armoede- en schuldenbeleid. Vul hier je gemeentecode in en bekijk de bedragen voor jouw gemeente. Voor uitkeringsjaar 2020 staat het in regel 82. Voor uitkeringsjaar 2021 zie ik niets staan. Het bedrag zou twee keer zo groot moeten zijn als in 2020. Ik ga nog even onderzoeken hoe dit zit.

Naschrift d.d. 16 sept: dit is nog niet het volledige verhaal. Tussen de hierboven gepresenteerde bedragen en het totaalbedrag van € 150 miljoen zit nog veel verschil. Over de exacte bestemming van die gelden is momenteel nog discussie. En het is ook nog niet definitief dat ze niet geoormerkt zijn. Wordt vervolgd…

Foutje bij aanvraag bijstand? Gemeente mag meewerken aan schuldregeling

Vandaag is in de Tweede Kamer een amendement aangenomen waarin staat dat het verbod tot medewerking aan een schuldregeling bij een fraudevordering alleen geldt als er sprake is van ‘opzet of grove schuld’. Dat verbod staat o.a. in de Participatiewet (art. 60c).

Mede-indiener René Peters (CDA) legt het uit:

Naschrift d.d. 8/10: de wijziging treedt in werking op 1 april 2021. De VNG onderzoekt met SZW of het mogelijk is dat gemeenten al vooruitlopend op de invoeringsdatum kunnen anticiperen op de werking van het amendement.

Grootste huurstijging in zes jaar

Het CBS meldt de grootste huurstijging in 6 jaar. De sociale huren stijgen ietsje minder dan gemiddeld. De huurverhoging is niet hoger dan de inflatie meldt Aedes. Dat was ook afgesproken in het Sociaal Huurakkoord.

Huurstijging t.o.v. voorgaande jaar

Betaalrisico

De huurprijzen stijgen sneller dan de lonen en uitkeringen.

Dat betekent dat de huur een groter deel van het inkomen opslokt. Het risico dat huurders op een gegeven moment de huur niet meer kunnen betalen, is gestegen in 2018, zo blijkt uit de meest recente Lokale Monitor Wonen:

Afbeelding

Wat te doen?

Verlaging verhuurdersheffing

Volgens Haagse bronnen gaat de verhuurderheffing voor sociale huurwoningen blijvend met €200 miljoen omlaag. Een deel van dat bedrag is bedoeld om volgend jaar de huren van huurders in de problemen te kunnen verlagen. Een ander deel is bedoeld om de bouw te stimuleren. Het kabinet wil de plannen op Prinsjesdag presenteren (bron: NOS)

Wetsvoorstel tijdelijke huurkorting

Het Wetsvoorstel tijdelijke huurkorting maakt het mogelijk om de huurprijs van een zelfstandige woning tijdelijk te bevriezen of te verlagen voor huurders die daarom vragen, bijvoorbeeld als gevolg van inkomensverlies. Deze huurkorting geldt voor een periode van een maand tot maximaal drie jaar.

Vroegsignalering

Vanaf 1 januari moeten gemeenten met verhuurders afspraken maken over vroegsignalering. Veel gemeenten hebben al afspraken met woningcorporaties. Verwey Jonker onderzocht of ook particuliere verhuurders willen samenwerken. Een groot deel van de verhuurders staat positief tegenover samenwerking en formuleert randvoorwaarden: snel melden en snel actie, regie bij verhuurder, efficiënte informatie-uitwisseling, snelle terugkoppeling over de stappen die gezet worden, beveiliging persoonsgegevens en korte lijnen en vaste contactpersoon van de gemeente.

Huurachterstand voorkomen, signaleren en oplossen

In het voorjaar presenteerde Platform31 Huurachterstanden: voorkomen is beter dan genezen – update 2020 met voorbeeldmaatregelen van woningcorporaties en gemeenten om huurachterstanden te voorkomen, signaleren en op te lossen.

Huurkorting voor Utrechtse minima

Utrechters met een laag inkomen krijgen vanaf 1 januari 2021 een huurkorting van ongeveer €60 per maand. De woningcorporaties dragen de kosten, dus is er geen sprake van ongeoorloofd gemeentelijk inkomensbeleid.

Lees ook

Wetsvoorstel Adviesrecht hamerstuk in Tweede Kamer

Het wetsvoorstel Wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek teneinde te voorzien in een adviesrecht voor gemeenten bij de procedure rond beschermingsbewind wegens problematische schulden is vanmorgen zonder beraadslaging aangenomen.

Lees de voorlaatste update over adviesrecht.

Sinds corona minder aanmeldingen schuldhulp

Uit de Monitor Schuldhulpverlening in coronatijd van Divosa en NVVK blijkt dat er voor de derde maand op rij minder aanmeldingen zijn dan vorig jaar:

Voor juni, juli en augustus staat op dit moment een online vragenlijst uit. Vul hem in als je in gemeentelijke schuldhulpverlening werkzaam bent.

Schuldenpardon en Leenfonds Arnhem

Aan honderden Arnhemmers met een schuld bij de gemeente is begin dit jaar kwijtschelding verleend. De PvdA stelde daarover Kamervragen. De beantwoording daarvan één van de eerste wapenfeiten van staatssecretaris Van ’t Wout op dit beleidsterrein. De antwoorden zijn in lijn met die van zijn voorganger.

Varianten schuldenpardon

Ik schreef in opdracht van de gemeente Kerkrade de notitie Schuldenpardon – Verkenning van de kosten en baten van een generaal schuldenpardon in Kerkrade (3e bijlage). Hierin worden verschillende varianten uitgewerkt. Doe er je voordeel mee.

Sociaal Leenfonds

En ik lees net dat Arnhem een fonds heeft opgericht voor schulden tot € 3.000. Mooi! Dat lijkt dus op het sociaal leenfonds. In Zoetermeer en Leiden hebben ze dat ondergebracht bij stichting urgente noden (SUN). Arnhem doet het samen met Kredietbank Nederland. Voor de duidelijkheid: dit is dus wat anders dan het waarborgfonds.

Vroegsignalering 2.0

Afgelopen drie jaar heeft de coöperatie Goede Gieren onder de naam ‘Amargi’ vroege hulp bij geldzorgen georganiseerd. Per 31 juli 2020 is het project afgerond. Zie hier de samenvatting. We zijn blij dat de ontwikkelde werkwijze op de meeste plekken is ingebed in de reguliere financiële hulpverlening. Deze vorm van vroegsignalering is een waardevolle aanvulling op de wettelijke vroegsignalering zoals per 1-1-2021 vastgelegd in de Wgs.

De kern van Amargi is dat schuldeisers, werkgevers, uitkeringsinstanties en zorgaanbieders als zij signaleren dat hun klanten of medewerkers financieel klem zitten, contact met hen opnemen en hulp aanbieden. Bij positieve respons, meldt de signaalpartner de bewoner met zijn of haar toestemming aan voor vroege hulp bij geldzorgen. Er zijn tot nu toe 1.075 meldingen opgepakt. Deze meldingen kwamen van 51 signaalpartners en werden opgepakt in 26 aangesloten gemeenten.

Amargi is mogelijk gemaakt door het Ministerie van SZW, het Kansenfonds van de Provincie Friesland, het Kansfonds en Aegon. Het project loopt nu ten einde. Maar dat wil niet zeggen dat de vroege hulp bij geldzorgen stopt!

Signaalpartners blijven meldingen doorgeven, handmatig via aanmelden@amargi.nl of via RIS. Zolang de meldingen veilig en met toestemming worden doorgegeven en deze snel en altijd opgepakt, hoeven er geen nieuwe overeenkomsten te worden gesloten tussen signaalpartners en gemeenten.

Aanmeldingen kunnen in ieder geval tot 31 december 2020 op de bestaande manier worden doorgeven. De Coöperatie Goede Gieren onderzoekt de komende tijd hoe het netwerk van signaalpartners en meewerkende gemeenten structureel kan worden ondergebracht bij een van de andere landelijke initiatieven.

Als er nieuwe ontwikkelingen zijn, lees je dat hier. Voor nu veel succes met vroege hulp bij geldzorgen!

€150 miljoen extra voor tegengaan armoede en schulden

zak met geld - Ontslag.nl

Om de gevolgen van de coronacrisis te bestrijden, maakte het kabinet op 28 augustus een nieuw sociaal pakket bekend. Ruim €1 miljard gaat naar begeleiding van werk(loosheid) naar werk, mogelijkheden tot (om)scholing, de aanpak van jeugdwerkloosheid en dus ook het tegengaan van armoede en problematische schulden. In de Kamerbrief ‘steun- en herstelpakket’ staat:

Ten vierde zet het kabinet zich ervoor in om armoede en problematische schulden tegen te gaan. Dit is een belangrijke voorwaarde om ervoor te zorgen dat mensen deel kunnen nemen in onze samenleving en om mensen aan het werk te houden of te helpen. Vroegtijdige hulp en ondersteuning zijn van belang, anders dreigt een stapeling van kwetsbaarheden. Om mensen met problematische schulden te ondersteunen gaat het kabinet een Waarborgfonds in het leven roepen om problematische schulden sneller af te kunnen wikkelen. Voor dit pakket stelt het kabinet in totaal ongeveer €150 miljoen beschikbaar.

€30 miljoen gaat in een waarborgfonds.

Uit de brief leid ik af dat een substantieel gedeelte naar gemeenten gaat. De middelen worden waar mogelijk aangevuld met Europese middelen uit het herstelpakket Next Generation EU.

BREAKING: kabinet komt met waarborgfonds!

Yes! Het kabinet komt op Prinsjesdag met een plan voor een waarborgfonds. Volgend jaar stopt de overheid daar € 30 miljoen in, zo wist Trouw eerder al te melden. Joke de Kock en ik kwamen eind 2015 op het idee voor zo’n fonds. Joke was toen NVVK-voorzitter en ik SUNN-bestuurslid. Het gebeurde tijdens de door SUNN georganiseerde ‘Noorderheideconferentie’ met vertegenwoordigers van fondsen en overheden. Met financiële steun van fondsen konden we in opdracht van SUNN en NVVK twee haalbaarheidsonderzoeken laten uitvoeren (Schut en Kwinkgroep). Toen we daarna onze uitgewerkte ideeën presenteerden was de tijd nog niet rijp. Het rijk vond dat ze dan teveel de rol van bankier kreeg. Particuliere vermogensfondsen (die ons onderzoek financierden) wilden wel, maar stelden terecht dat de overheid eerst een gebaar moest maken. De NVVK en Schuldenlab namen vervolgens ook initiatieven, maar vooralsnog zonder succes. Corona lijkt nu het breekijzer te zijn. Druk vanuit de Tweede Kamer van vooral CU en PvdA en deze motie gaven het laatste zetje.

Tien suggesties

De vormgeving van het fonds wordt in het najaar uitgewerkt, zodat de eerste mensen met problematische schulden begin volgend jaar al kunnen worden geholpen. Joke en ik hebben tien suggesties:

  1. Maak het fonds structureel onderdeel van de reguliere schuldhulpverlening. Sluit aan bij de werkwijze en criteria voor saneringskredieten.
  2. Bereken hoeveel de schuldenaar in drie jaar kan terugbetalen, rekening houdend met de beslagvrije voet en vermogen dat te gelde kan worden gemaakt. Verstrek voor dat bedrag een saneringskrediet.
  3. Vraag aan schuldeisers om de resterende schuld kwijt te schelden. Dat is gebruikelijk in de huidige schuldhulpverlening. Bovendien, als je niets laat kwijtschelden red je het niet met € 30 miljoen.
  4. Keer het saneringskrediet uit aan de schuldeisers, dus niet aan de schuldenaar. De schuldenaar is dan verlost van alle schuldeisers en heeft alleen het fonds als schuldeiser en lost het bedrag in drie jaar af.
  5. Gebruik het fonds vooral in gemeenten die geen kredietfaciliteit hebben of niet borg willen of kunnen staan. Er zijn twee mogelijkheden: (1) je verstrekt kredieten of (2) je keert uit als de schuldenaar niet het hele krediet aflost. In het tweede geval is het landelijke fonds een ‘waarborgfonds’ en verleent een kredietbank het krediet.
  6. Beleg de uitvoering bij gemeenten (net als de schuldhulp, de Tozo, etc.) en verplicht gemeenten om bij schuldregeling eerst de mogelijkheid van saneringskrediet te onderzoeken (en daarna schuldbemiddeling).
  7. Gemeenten kunnen de uitvoeringskosten betalen. Werken met saneringskredieten levert namelijk flinke besparingen op. Overweeg om kredietbanken tegemoet te komen als zij de rente laag houden. De facto profiteren schuldeisers daarvan; zij hoeven dan wat minder kwijt te schelden.
  8. Kredietverstrekking moet worden gedaan door banken. Maar dan wel graag door sociale (krediet)banken, en met stevige publieke sturing.
  9. Het grootste deel wordt netjes terugbetaald, zo is de ervaring bij saneringskrediet. Met het terugbetaalde geld kun je weer nieuwe mensen helpen. Vul het fonds aan zodra de bodem in zicht komt.
  10. Roep schuldenaren in een publiekscampagne op om zich te melden bij de gemeente. Leg uit wat schuldregeling inhoudt: na drie jaar maximaal aflossen ben je schuldenvrij!

Lees ook:

  • Onderzoek naar de meerwaarde van een Borgfonds (voor sanering met kwijtschelding, red.)
  • Onderzoek naar de meerwaarde van een sociaal leenfonds (voor herfinanciering zonder kwijtschelding, red.)

Overdrachtsdocument Schulden & Armoede

In het Magazine Schulden en Armoede zet staatssecretaris Tamara van Ark op een rij waarmee haar opvolger Bas van ’t Wout aan de slag kan. Een mooi bondig overzicht van ambities, beleid, (crisis)maatregelen en een vooruitblik. En een interview met mij 😉

Schuldenoffensief Tilburg

Tilburg startte in 2017 met het Schuldenoffensief dat moet voorkomen dat inwoners in financiële problemen raken of dat bestaande schulden complexer worden. Het schuldenoffensief heeft een duidelijke toegevoegde waarde, zo blijkt uit de evaluatie.

Verschillende aanpakken zijn al eens de revue gepasseerd op dit blog. Ik noem hieronder alleen paar nieuwtjes.

Tilburg doet aan vroegsignalering. Ouderen met een gemeentelijke schuld voortkomend uit de Participatiewet of de gemeentelijke belastingen vormen een bijzondere doelgroep. Op basis van de bezoeken aan ouderen met een schuld bij de gemeente, wordt overwogen de beleidsregels Terugvordering Participatiewet aan te passen.

Met maatschappelijke partners traceert Tilburg onder hun klanten degenen met een financiële hulpvraag. Zo is de schuldhulpverlener herkenbaar aanwezig op het Werkplein om na verwijzing de stap naar de hulp gemakkelijker te maken. Een ander voorbeeld is de aanwezigheid in de rechtbank, zodat de rechter de schuldhulpverlener direct kan inschakelen. De woningcorporaties bieden aan nieuwe huurders een adviesgesprek met schuldhulpverlening aan en leggen onmiddellijk het contact (Het Nieuwe Huisje). Datzelfde doet de zorgverzekeraar bij mensen die zich melden en waarbij een financieel probleem wordt vermoed (SOS-zorgverzekering). Recent is een soortgelijke samenwerking met deurwaarders gestart. Verder is met ingang van het schooljaar 2019-2020 gestart met inloopspreekuren bij de ROC’s. Vanuit de wetenschap dat uit life-events vaak financiële problemen ontstaan, is contact gezocht met o.a. echtscheidingsadvocaten, mediators, uitvaartondernemers.

Een bijzondere voorziening is de Financiële Ambulance. Dit is een team schuldhulpverleners dat in urgente situaties binnen 24 uur hulp kan bieden en budget kan inzetten om doorbraken te forceren en crises te bezweren.

CBS presenteert dashboard met schulden per gemeente

Eindelijk, een onderzoek waarmee we inzicht krijgen in de aard en omvang van de (geregistreerde) schuldenproblematiek per gemeente. De cijfers hebben betrekking op 2018, maar toch. CBS presenteert de uitkomsten in een rapport en een gebruiksvriendelijk dashboard.

Het rapport is de opvolger van Huishoudens in de rode cijfers. Omdat andere methodes en definities zijn gebruikt, zijn de cijfers niet direct vergelijkbaar. Op p. 5 van het rapport lees je wat wordt bedoeld met een ‘geregistreerde’ problematische schuld.

De belangrijkste bevindingen

In de afgelopen jaren is het aandeel huishoudens met geregistreerde problematische schulden stabiel gebleven. Op 1 januari 2018 had 8,3% (650.700 huishoudens) van de huishoudens in Nederland daarmee te maken.

Bijna een kwart van de huishoudens met geregistreerde
problematische schulden behoorde een jaar eerder nog niet tot een huishouden met probleemschulden. Ruim de helft behoorde op 1 januari 2018 al minstens drie jaar tot een huishouden met probleemschulden.

Voor 16,3% van de huishoudens met geregistreerde problematische schulden is bekend dat zij in beeld zijn bij de hulpverlening. Voor een deel hiervan (1 op de 10 huishoudens met problematische schulden) is bekend dat het specifiek om schuldhulpverlening gaat.

Uit dit onderzoek blijkt samenhang tussen verschillende achtergrondkenmerken en het hebben van geregistreerde problematische schulden:

  • Problematische schulden komen relatief vaker voor in de leeftijdsgroep 25 en 65 jaar, personen met een niet‐westerse migratieachtergrond, laagopgeleiden en huishoudens met kinderen.
  • Er is een duidelijke samenhang tussen het hebben van problematische schulden en zwakkere economische positie. Huishoudens met geregistreerde problematische schulden hebben vaker een laag inkomen en inkomen uit een uitkering (vooral bijstand).
  • De belangrijkste inkomensbron van personen in huishoudens met geregistreerde problematische schulden is relatief vaker inkomen uit een eigen onderneming dan bij huishoudens zonder probleemschulden.
  • Huishoudens met probleemschulden hebben relatief vaker te maken met geestelijke gezondheidszorg en jeugdzorg.
  • Verlies van een baan en vervolgens in de bijstand komen, verdacht worden van een misdrijf, het stoppen met volgen onderwijs zonder een startkwalificatie te behalen en het uit elkaar gaan met een partner zijn life events met een relatief hoge kans op het ontstaan van geregistreerde problematische schulden.

Kabinet komt met vergaande beleidsopties om economische crisis te bestrijden

Op 22 april jl. stuurde minister Hoekstra het rapport Naar een inclusieve samenleving naar de Tweede Kamer. De Kamer had het kabinet gevraagd om ter voorbereiding op een volgende neergaande conjunctuur of economische crisis effectieve beleidsopties en hervormingen, bestaand uit zowel plussen als minnen, in kaart te brengen. De motie daartoe werd ingediend in december 2018 (!). Wie had toen kunnen bevroeden dat het rapport zou worden opgeleverd aan de vooravond van misschien wel de grootste economische crisis sinds de Tweede Wereldoorlog!?

En misschien juist vanwege de aanleiding voor die crisis – corona – is er nog weinig aandacht geweest voor de inhoud van het rapport.

Er staan vergaande beleidsopties in zoals verlaging van de uitkering voor alleenstaanden met 25% en die voor stellen met 20% (p. 13). Op p. 38 lees je:

Een eerste verkenning op basis van OECD-cijfers wijst er op dat een verlaging van de bijstandsuitkeringen van 20 tot 25% (bij gelijkblijvende toeslagen) mogelijk zou zijn, zonder onder het gemiddelde van West-Europese landen te komen.

En voor gemeenten: ‘normeren gemeentelijk minimabeleid’, dus dat bijvoorbeeld de inkomensgrenzen worden gemaximeerd zoals in 2011 al eens werd gedaan (p. 38).

Maar besef dat dit niet direct concrete voorstellen zijn van het kabinet. Zie het meer als een menukaart van mogelijke beleidscombinaties met bijbehorende consequenties. Zo wordt op p. 39 de verhoging van het wettelijk minimumloon (WML) als optie uitgewerkt, en op de volgende pagina verlaging van het WML in combinatie met andere maatregelen. Concrete voorstellen moeten dus worden nog uitgewerkt, maar ik verwacht dat men nog even wacht tot de verkiezingen van maart 2021.

Tweede Kamer neemt motie over Schuldenopkoopfonds aan

Deze had ik even gemist, vooral omdat hij niet werd ingediend bij het AO armoede- en schuldenbeleid, maar bij de bespreking van de voorjaarsnota:

  • Motie Bruins over onderzoeken of een schuldenopkoopfonds kan bijdragen aan economische groei op lange termijn.

Mooi, ik ben alleen bang dat de term ‘schuldenopkoopfonds’ weer de verkeerde associaties oproept en daarmee onvoldoende politiek draagvlak krijgt om uiteindelijk echt van de grond te komen. Je hoort al denken ‘dan komen die schuldenaren er lekker makkelijk van af!’. Maar het is niet zo dat alle schulden worden opgekocht. Sterker nog, bij een normale sanering wordt slechts ca. 5% opgekocht, en de rest wordt kwijtgescholden door de schuldeisers. Het saneringskrediet wordt 90-95% terugbetaald door de schuldenaar, zo blijkt in de praktijk. Het risico voor de gemeente die borg staat voor het saneringskrediet, is dus heel klein, en weegt niet op tegen de voordelen van sanering. Voor gemeenten die dit risico desondanks niet kunnen of durven te nemen, kan een landelijk saneringsfonds een uitkomst bieden. En eigenlijk is ‘borgfonds’ dus een betere benaming. En dat hoeft bovendien geen gigantische pot met geld te zijn.

Op 23 juni schreef Van Ark trouwens dat NVVK, Schuldhulpmaatje en SchuldenlabNL initiatieven ondernemen om vormen van (landelijke) saneringsfondsen of publiek-private opkoopfondsen op te richten. En: ‘Het initiatief moet bij deze partijen liggen, dat past ook bij de verantwoordelijkheidsverdeling.’ Jammer, ik zou het passend vinden als het rijk hier het initiatief neemt en de regie pakt. Misschien kunnen we de nieuwe staatssecretaris Van ’t Wout overtuigen dat hij hiermee geweldig kan scoren? En anders weet ik nog wel een paar grote fondsen die bereid zijn in dit gat te springen.

Aangenomen moties Tweede Kamer

Recent zijn de volgende moties rond armoede- en schuldenbeleid aangenomen in de Tweede Kamer:

  • Motie Wörsdörfer over het ontwikkelen van kansrijke beleidsinterventies ter preventie van schulden. [Ik vraag me af of we daar echt op zitten te wachten; er is al zoveel, zie bijv. 310 artikelen in rubriek voorlichting & preventie, red.]
  • Motie Jasper van Dijk c.s. over problemen bij jongeren door de lage uitkering en de zoektermijn inventariseren.
  • Motie Van Brenk en Peters over goede informatie over de financiële consequenties van de keuze voor een samenlevingsvorm.
  • Motie Van Brenk over maatwerk bij toepassing van de kostendelersnorm [Maatwerk is nu al mogelijk, red.]
  • Motie Bruins en Van der Graaf over maatwerk voor mensen die de prostitutie verlaten.
  • Motie Bruins over uitbreiding van de Regeling toevoeging bewindvoerders Wsnp II. Als het minnelijke traject stagneert, zou het goed zijn als een ‘deskundige derde’ beoordeelt of het traject alsnog vlotgetrokken kan worden.
  • Motie Peters en Van Brenk over tegengaan van het niet-gebruik van de AIO.
  • Gewijzigde motie Krol c.s. over een pilot met een platform van ervaringsdeskundigen in schuldhulpverlening. [wéér een pilot. Er is al veel ervaring opgedaan. Zoek eens op ervaringsdeskundig op mijn blog, red.]
  • Gewijzigde motie Van Beukering-Huijbregts en Jasper van Dijk over een eerste anoniem contact bij schuldhulpverlening. Deze motie verzoekt de regering, te onderzoeken of bij gemeenten behoefte bestaat om naast het nummer 115 Schulden te lijf, te experimenteren met een mogelijkheid van een eerste anoniem contact tussen mensen met schulden en schuldhulpverleners, deze behoefte bij gemeenten te faciliteren, te onderzoeken of de instroom in de schuldhulpverlening daarmee verbetert [Anoniem contact is al mogelijk, toch? red.]
  • Motie Van Beukering-Huijbregts en Wörsdörfer over coulance bij gemeenten voor mensen die [vanwege corona, red.] wederom een beroep willen doen op schuldhulpverlening [Mooi, die oproep is al meermalen gedaan door o.a. NVVK. Ik vind dat gemeenten sowieso altijd van geval tot geval moeten beoordelen of iemand opnieuw in aanmerking komt voor schuldhulp. Dus niet alleen in tijden van corona, red.]

Moties voor o.a. extra budgetten voor schuldhulpverlening en bestrijding (kinder)armoede zijn verworpen. Bekijk hier alle moties.

Vooruitlopen op nieuwe beslagvrije voet? Alleen als het gunstiger is!

Verschillende gemeenten lopen vooruit op invoering van de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet (vooralsnog per 1-1-2021) door bij verrekening van teveel verstrekte bijstand 5% op de uitkering in te houden. Wanneer de huidige beslagvrije voet voor de debiteur gunstiger is, moet deze worden toegepast, zo oordeelt de rechtbank Zeeland-West-Brabant. Lees meer op Schuldinfo.nl.

NB. Om gemeenten te ondersteunen bij de invoering van de vBVV heeft de VNG een handreiking, stappenplan en FAQ’s opgesteld.

Lees alle artikelen in de rubriek beslagvrije voet.

Verordeningsplicht en geconsolideerde wettekst Wet gemeentelijke schuldhulpverlening

Gemeenten moeten vanaf 1 januari 2021 in een verordening vastleggen binnen welke termijn zij de beschikking voor schuldhulp afgeven. Deze termijn bedraagt maximaal 8 weken (conform Awb).

In maart werd in de Tweede kamer een amendement met deze strekking aangenomen.

Lees de integrale geconsolideerde wettekst, gemaakt met ‘wijzigingen bijhouden’. Art. 4a verordeningsplicht geel gearceerd. Met dank aan collega’s van SZW. Aan deze versie kun je geen rechten ontlenen. De officiële integrale versie verschijnt 1 januari 2021 op overheid.nl.

Lees ook nog de Memorie van Toelichting (11 oktober 2019) en Memorie van Antwoord (8 juni 2020) met antwoorden op Kamervragen over o.a. de verordeningsplicht.

Zicht op benutting minimaregelingen met Armoedescan CBS

De Armoedescan van het CBS bestaat uit twee delen. Deel 1 geeft per gemeente statistieken over lage inkomensgroepen. Hierin zijn alle gemeenten opgenomen. Deel 2 koppelt hieraan het gebruik van gemeentelijke minimaregelingen. Dit doet het CBS op verzoek van de gemeente tegen meerkosten. De gemeente moet zelf de data over het gebruik van de regelingen aanleveren. De koppeling gebeurt op persoonsniveau. Op dit moment zijn alleen Leiden en de Kempengemeenten toegevoegd. Als er vraag naar blijkt te zijn zullen gemeenten en functionaliteiten worden toegevoegd.

Houd er rekening mee dat de cijfers ongeveer 2 jaar oud zijn. Dus in 2020 heb je de cijfers over 2018.

De Armoedescan komt voort uit de Armoedemonitor die het CBS de afgelopen jaren voor 20 gemeenten heeft uitgevoerd. Deze gemeenten zijn niet opgenomen in de Armoedescan.

Voor vragen kun je contact opnemen met CBSOpMaat@cbs.nl o.v.v. Armoedescan.

Landelijk convenant vroegsignalering – gemeente moet nog wel zelf overeenkomst sluiten

De verwachting is dat het landelijk convenant vroegsignalering schulden in september gereed en akkoord is.

Het convenant bevat een algemeen deel met uitgangspunten en definities. Het tweede deel bevat een overeenkomst die gemeenten en de vaste lastenpartners als basis gebruiken om hun afspraken vast te leggen. Dat betekent dus dat iedere gemeente altijd een convenant moet afsluiten met de vaste lastenpartners.

Gemeenten die gebruikmaken van Vindplaats van Schulden (BKR) of RIS (Inforing) kunnen vanaf 1 januari 2021 direct al convenantmeldingen ontvangen. Voor andere gemeenten duurt het waarschijnlijk wat langer.

Bron: nieuwsbrief vroegsignalering landt in Nederland (6 juli 2020)

Luister nog even naar de toelichting van Maria Buur (Nijmegen) tijdens de online Nibud Praktijkdag op 16 juni jl.

Gebruik gegevens van CAK en zorgverzekeraars voor vroegsignalering

Je hoeft daarvoor de wijziging van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening niet af te wachten, zo lees je op zorgverzekeringslijn.nl.

Nog niet veel gemeenten gebruiken de CAK-lijsten met NAW-gegevens van wanbetalers. Wil je weten hoe je de CAK-lijsten kunt gebruiken en hoe je verder zorgverzekeringsschulden aanpakt, kijk dan op de pagina voor gemeenten of neem contact op met projectmanager gemeenten Roos Meertens via roos@zorgverzekeringslijn.nl of 088 900 69 65. De ondersteuning is onafhankelijk en gratis.

Kleine wijzigingen adviesrecht

Op 1 april jl. werd het wetsvoorstel Adviesrecht ingediend bij de Tweede Kamer (lees mijn samenvatting). Vorige week stuurde minister Dekker een nota van wijziging en een nota naar aanleiding van het verslag naar de Tweede Kamer, waaruit blijkt:

  • Er komt geen resultaatverplichting voor schuldenbewindvoerders. Bewindvoerders hadden in dat geval binnen een bepaalde termijn hun cliënt moeten toeleiden naar schuldhulpverlening, of ze hadden ervoor moeten zorgen dat hun cliënt zelf de schulden op kon lossen.
  • Bewindvoerders moeten gemeenten binnen 2 weken informeren over de start van een nieuw schuldenbewind. In het vorige voorstel was dit 1 week.
  • De wet wordt na 5 jaar geëvalueerd.
  • Er wordt een landelijk platformoverleg opgericht voor de rechtspraak, gemeenten, verenigingen van beschermingsbewindvoerders en misschien ook ervaringsdeskundigen.
  • Deze zomer start een verkenning naar de mogelijkheid om voor een beschermingsbewindvoerders een specifieke opleiding verplicht te stellen.

Vandaag wordt bepaald wanneer de Tweede Kamer het wetsvoorstel behandelt.

Introductie vroegsignalering

Op 16 juni vond de online Nibud Praktijkdag Corona en vroegsignalering plaats. Deelnemers kregen de Checklist Vroegsignalering voor beleidsmedewerkers met daarin 10 stappen om in jouw gemeente vroegsignalering op te zetten; vroegsignalering die voldoet aan de nieuwe Wgs, maar voor ambitieuze gemeenten ook met suggesties voor verbreding.

Het wetsvoorstel voor wijziging van de Wgs is gisteren trouwens aangenomen door de Eerste Kamer. Vroegsignalering is zo’n beetje het belangrijkste onderdeel van de wetswijziging.

In mijn presentatie geef ik een introductie op vroegsignalering. Maria Buur (Nijmegen) vertelt o.a. over het landelijke convenant:

Op de pagina Vroegsignalering: het bereiken van inwoners presenteert het Nibud middelen om een hoger bereik te realiseren.

Vroegsignaleringshv.nl

Voor meer info ga je naar de website die eerder deze maand werd gelanceerd tijdens een bijeenkomst van het project Vroegsignalering landt in Nederland: www.vroegsignaleringshv.nl. Dit is hét platform waar je vanaf heden alle info over vroegsignalering vindt. Via de Community Vroegsignalering kun je vragen voorleggen aan andere gemeenten.

Vroegsignalering loont

Dat wisten we natuurlijk al, maar toch worden we blij van het bericht Amsterdam meldt spectaculair lager gemiddeld schuldbedrag dankzij Vroegsignalering. Amsterdam is al jaren bezig met vroegsignalering en doet veel meer dan alleen de wettelijke vroegsignalering.

Vroegsignalering internetafsluiting

In een brief van Staatssecretaris Van Ark lees ik: Het lid Kuzu (Denk) heeft mij gevraagd hoe ik uitvoering geef aan de motie over het voorkomen van het afsluiten van wifi. Inzet is om te voorkomen dat mensen worden afgesloten van internet vanwege financiële problemen door de coronacrisis. De telecombedrijven stellen zich daarom coulant op. Het is wel belangrijk dat als iemand problemen heeft of verwacht, hij of zij contact opneemt met de desbetreffende telecomleverancier. Om los van de coronacrisis afsluiten te voorkomen hebben de telecombedrijven convenanten afgesloten met de NVVK. Daarin wordt onder meer geregeld dat mensen die schuldhulpverlening krijgen niet worden afgesloten. Samen met de staatssecretaris van EZK bekijk ik met de telecombedrijven of aanvullende stappen noodzakelijk zijn.

Daaruit maak ik op dat er geen voornemen is om telecombedrijven expliciet te benoemen als signaalpartner in de AmvB bij de Wgs. Maar misschien horen we vanmiddag wel anders in het armoede- en schuldendebat in de Tweede Kamer.

Nieuw: KOMPAS Monitor Armoede & Schulden

Adviesbureau Purpose presenteert Kompas: ‘Een collectief leerproces tussen gemeenten gebaseerd op Data, Dialoog en het Delen van kennis & practices’.

Geïnspireerd door het corona-dashboard bundelt Purpose cijfers uit diverse bronnen op basis waarvan de gemeente haar beleid kan bepalen. Met zoveel mogelijk actuele maandelijkse en kwartaalcijfers met een hoge voorspellende waarde. Je kunt jouw cijfers vergelijken met die van andere gemeenten.

Bekijk deze presentatie en lees Bouw mee aan ‘Kompas’. Purpose ziet Kompas als een aanvulling op bijvoorbeeld de benchmark armoede en schulden.

Voor kompas gaat een nader te bepalen abonnementstarief gelden, mogelijk gedifferentieerd naar gemeentegrootte. In het abonnement zit o.a. deelname aan inspiratiesessies en online bijeenkomsten.

Op 2 juli is er een extra try out. Meer info en aanmelding via deze link. Op 16 juli starten de kopgroepgemeenten.

SCP en CPB: Verminderen van armoede mogelijk maar kost geld en banen

Gerichte maatregelen om armoede te verminderen zoals de verhoging van de bijstand, zijn effectief, maar kosten geld en vaak banen blijkt uit het zojuist verschenen onderzoek Kansrijk Armoedebeleid van het CPB en het SCP.

Met het huidige kabinetsbeleid neemt de armoede in Nederland de komende jaren met ruim een kwart toe. De stijging van armoede komt met name door de verlaging van de bijstand tot en met 2035 (hoe zat dat ook alweer?).

De armoede in Nederland kan met 60% afnemen door invoering van een basisinkomen. Dit kost veel geld en het arbeidsaanbod zal sterk afnemen. De introductie van negatieve inkomstenbelasting (p. 143) en aanpassingen in bestaand beleid, zoals in de hoogte van de bijstand, leiden tot beperktere armoedevermindering, maar ook tot minder kosten en minder werkgelegenheidsverlies. Investeren in menselijk kapitaal door in te zetten op gezondheid of opleiding is een optie voor de lange termijn.

Als de jaarlijkse verlaging van de bijstand vanaf 2021 wordt teruggedraaid, dan neemt de toekomstige kans op armoede voor personen in de bijstand met bijna de helft af. Maar ook de prikkel om te werken neemt af. Een effectieve manier om armoede onder kinderen te bestrijden, is om het kindgebonden budget te verhogen voor gezinnen met 3 of meer kinderen. Hiermee kan de armoede onder kinderen tot 20% worden teruggedrongen. Een andere mogelijkheid voor het verkleinen van de armoede is om de arbeidskorting voor werkenden met lagere inkomens te verhogen, terwijl voor de ouderen te denken valt aan een verhoging van de AIO. Armoedebestrijding op de langere termijn kan door te investeren in bijvoorbeeld opleiding, gezondheid en de inzetbaarheid op de arbeidsmarkt.

In totaal hebben de planbureaus 40 beleidsopties geanalyseerd om de stijgende armoede tegen de gaan. Daarnaast zijn bijna 30 beleidsopties geanalyseerd die armoede op de lange termijn bestrijden.

Wgs is hamerstuk in Eerste Kamer

Het wetsvoorstel Wijziging Wet gemeentelijke schuldhulpverlening ten behoeve van uitwisseling persoonsgegevens wordt op 23 juni 2020 in de Eerste Kamer als hamerstuk afgedaan! Inwerkingtreding per 1-1-2021 dus.

Eerste Kamer akkoord met Wet verbetering functioneren verenigingen ...

Bekijk alle artikelen in de rubriek wetsvoorstel schuldhulpverlening.

Ombudsman: Toegang tot Wsnp is hindernisbaan zonder finish

De Nationale Ombudsman ziet op basis van onderzoek een aantal belemmeringen voor doorstroom naar de Wsnp. Bij de eerste belemmering worden gemeenten aangesproken:

  1. Burgers worden niet altijd voorgelicht over de mogelijkheden van de Wsnp. Of soms schildert een schuldhulpverlener de Wsnp ten onrechte als een kansloze optie af. Ook krijgen burgers niet altijd begeleiding bij het indienen van een Wsnp-verzoek.
  2. Mensen met een fraudeschuld bij UWV, SVB of gemeenten worden voor 10 jaar uitgesloten van het minnelijk traject. Hierdoor worden niet alleen echte fraudeurs bestraft, maar ook burgers die te goeder trouw zijn en een vergissing maken. Volgens de ombudsman zou deze onredelijk lange 10-jaarstermijn verkort en gelijkgesteld moeten worden aan de termijn van de goede trouw binnen de Wsnp-regeling (5 jaar). Ook mag een burger verwachten dat deze termijn (en het verbod om mee te werken aan het minnelijk traject) alleen geldt voor terugvorderingen die zijn ontstaan door opzet of grove schuld (met een boete van 75% of hoger). Voor terugvorderingen met een boete van 50% of minder (bij geen opzet/grove schuld of bij verminderde verwijtbaarheid) zouden deze instanties de mogelijkheid moeten krijgen om mee te werken aan het minnelijk traject.
  3. Veel schuldenaren kunnen niet voldoen aan de toelatingseisen van de Wsnp. De regeling heeft een strenge en beladen reputatie. Daarom schrikken veel burgers terug en dienen geen verzoek in.
  4. Sommige burgers staan al jaren onder beschermingsbewind terwijl de bewindvoerder niets doet aan hun schulden.

Vorig jaar deed Berenschot vergelijkbaar onderzoek en werd de ‘schuld’ nog meer bij gemeenten gelegd.

Bekijk nog eens de Routekaart verzoekschrift WSNP voor schuldhulpverleners.

Dertig actiepunten voor aanpak schulden in Arnhem

Arnhem presenteert in de Uitvoeringsagenda Schulddienstverlening
2020-2021
dertig actiepunten om veel meer huishoudens in financiële problemen te bereiken dan nu het geval is.

Daarbij is ook aandacht voor gewijzigde dienstverlening in verband met corona.

Schuldhulp voor ondernemers

Eerder dit jaar maakte Arnhem al bekend dat zij de schuldhulp aan ondernemers gaan verbeteren. Ik was nog niet toegekomen aan publicatie van mijn artikeltje.

Er komt een ondernemersloket met één vast aanspreekpunt voor ondernemers en gratis schuldhulpverlening. Ook wordt de samenwerking met partner-hulpverleners verbeterd.

Voor ondernemers met een levensvatbaar bedrijf worden schuldregelingen getroffen door een externe schuldregelingsorganisatie gespecialiseerd in ondernemers. De ondernemer lost de schulden in 3 tot 5 jaar af. Schuldregeling wordt door de gemeente betaald en is voor ondernemers gratis. Dat is een grote verandering, want nu moet de ondernemer – in tegenstelling tot particulieren met schulden – de kosten voor schuldregeling nog zelf betalen.

Er zijn momenteel verschillende partijen in Arnhem waar ondernemers zich melden voor hulp. Maar het schort aan samenwerking en er is geen sluitend hulpaanbod. Lees meer in een brief aan de gemeenteraad. En lees ook het persbericht: Betere hulp voor Arnhemse ondernemers met schulden.

Stilte voor de storm

Volgens het Jaarverslag 2019 van de NVVK steeg het aantal aanmeldingen voor schuldhulpverlening vorig jaar met 3,4%.

Maar de NVVK verwacht dit jaar een toename van minimaal 30% als gevolg van de corona-crisis. Nu is het nog even rustig, zo blijkt uit de monitor van NVVK en Divosa, maar dat is de stilte voor de storm. Tilburg verwacht een tsunami van schulden. GKB Assen verwacht een stormloop. Oh, en Utrecht voorziet een explosie van bijstandsgerechtigden.

Lees ook het persbericht van de NVVK.