Deze quote van Winston Churchill haalde René Paas van Divosa vandaag aan tijdens de studiedag van de NVVK. Wow, dit was de perfecte ondertitel geweest voor ons congres volgende week over de bezuinigingen. 

Alvast een voorproefje daarvan: gemeenten die moeten bezuinigen, kunnen aan drie knoppen draaien.

 1. Doelgroep: de deur op een kier

Uit benchmarkgegevens blijkt dat 9% van de gemeenten een inkomensgrens hanteert. 48% helpt geen zelfstandig ondernemers, en in ruim een kwart van de gemeenten moet eerst het inkomen op orde zijn en de echtscheiding afgerond voordat een intake plaatsvindt. Er zijn ook gemeenten die de deur sluiten voor recidivisten (24%) of personen met fraudevorderingen (27%). De nieuwe wet – als hij er komt – geeft mogelijkheden om de toelatingscriteria aan te scherpen. Sterker nog, de algemene wet bestuursrecht maakt het zometeen noodzakelijk om goed vast te leggen wie wel en niet in aanmerking komen. Als je dat vaag laat, ga je nat als klanten in beroep gaan tegen een besluit. Ik zou trouwens liever zien dat de toelatingscriteria gebaseerd zijn op de motivatie en vaardigheden van de schuldenaar. Er zijn steeds meer aanvragers met een hogere opleiding en de nodige vaardigheden. Zet die zoveel mogelijk zelf aan het werk en ontlast zo je uitvoeringsorganisatie.

2. Efficiëntie: opschalen en stroomlijnen

Bij veel gemeenten is efficiëntiewinst te behalen, bijvoorbeeld door stroomlijning van het werkproces, inzet van goedkope krachten of vrijwilligers voor ondersteunende en voorbereidende taken, groepsgewijze intakes en budgetcursussen, deskundigheidsbevordering en specialisatie, klantondersteuning via internet, turbosaneren en slim gebruik van ICT. Voor kleinere gemeenten kan het zinvol zijn om op te schalen. Uit benchmarkgegevens blijkt trouwens tot mijn verrassing, dat kleine gemeenten per klant iets minder uitgeven dan grote gemeenten. Zou dat te maken hebben met het feit dat kleine gemeenten de schuldhulpverlening vaker uitbesteden? Dit moeten we nog eens nader bestuderen.

3. Aanbod: kantelen en co-financieren

Je kunt eenvoudig je uitgaven beïnvloeden door het aanbod te verbreden of te versmallen. Of liever: door het aanbod gerichter in te zetten. Zet niet al je klanten op dezelfde lopende band, maar ‘kantel’ de organisatie: maak hem probleemgericht in plaats van aanbodgericht. Zet inkomensbeheer selectiever in; dus niet meer standaard drie jaar bij elke klant. Ga niet schuldregelen als dat bij voorbaat kansloos lijkt. Kijk goed naar de kosten en baten van preventie en gebruik gerichte en beproefde methodieken. Baken duidelijk af wat schuldhulpverlening is en wat niet. We zijn soms zo ‘integraal’ geworden, dat we daarop het zicht kwijt zijn geraakt. En onderzoek eens of woningcorporaties of grote bedrijven willen meebetalen. 30% van de gemeenten laat schuldenaren meebetalen aan hun traject.

Bezuinigen kan pijn doen. Vooral als we het met de botte bijl doen. Maar als we weloverwogen aan de knoppen draaien, kan het ook leiden tot nieuwe inzichten en efficiëntere werkwijzen.