Een maandje geleden introduceerde het kabinet de TONK. In een brief aan gemeenten schrijft staatssecretaris Van ’t Wout daarover deze week het volgende:

Ik realiseer me dat er opnieuw een klemmend beroep gedaan wordt op gemeenten en dat op korte termijn een forse inspanning wordt verlangd. Het is onvermijdelijk dat dit druk oplevert in de uitvoering. Met VNG en Divosa wordt er daarom hard aan gewerkt om gemeenten zoveel mogelijk hierbij te faciliteren. De komende periode wordt nog een aantal zaken nader uitgewerkt zoals de verdeling van de middelen over de gemeenten* en een handreiking voor gemeenten die de uitvoering ondersteunt. Via SZW, VNG en Divosa wordt u de komende tijd nog nader geïnformeerd. Het streven is om de aanpak voor 1 februari a.s. uitgewerkt te hebben zodat aanvragen zo snel mogelijk behandeld kunnen worden. Tot die tijd heeft u al de ruimte om binnen regulier lokaal beleid huishoudens die bovenstaande problemen ervaren tegemoet te komen.

* Op basis van de Decembercirculaire had ik al een raming gemaakt van de TONK-budgetten per gemeente. Let op, ik geef geen garantie!

Het kabinet komt in het kader van de coronacrisis met de Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten (TONK). Dat staat in deze brief (p. 11) aan de Tweede Kamer.

Het wordt een regeling op basis van de bijzondere bijstand, met beleidsvrijheid voor gemeenten. De TONK is bedoeld voor huishoudens die door de crisis te maken hebben met een onvoorzienbare, onvermijdelijke en plotselinge terugval in hun inkomen. waardoor zij de vaste lasten niet meer kunnen betalen. Tot nu toe mochten gemeenten minima niet hierin tegemoetkomen, want dan is het inkomensbeleid. Straks dus tijdelijk wel, maar wel met oog voor de individuele omstandigheden.

Voorbeeldgevallen waarin de TONK kan worden ingezet:

• Huishoudens die nog wel inkomen uit werk hebben, maar tegelijkertijd met een dusdanige terugval in inkomsten geconfronteerd worden dat zij noodzakelijke kosten niet meer kunnen voldoen. Dit kunnen zelfstandigen zijn die veel van hun opdrachten zien verdwijnen, maar ook flexwerkers die plotseling minder worden opgeroepen en ook werkenden die kortdurend vanwege quarantaine inkomsten mislopen.
• Huishoudens die terugvallen op een uitkering en daardoor dusdanig achteruitgaan in inkomsten dat zij noodzakelijke kosten niet meer kunnen voldoen. Dit kunnen werkenden zijn, zoals artiesten en sekswerkers, die moeten terugvallen op het sociaal minimum.
• Huishoudens waar een of beide partners geen inkomen uit werk meer heeft en ook geen recht op een uitkering. Daardoor kunnen zij een dusdanige terugval in inkomsten ervaren dat zij noodzakelijke kosten niet meer kunnen voldoen. Zelfstandigen kunnen bijvoorbeeld hun opdrachten ineens zien teruglopen of maken vanwege de partnertoets of het urencriterium geen aanspraak op de Tozo.

De verwachting is dat 1 februari 2021 de uitwerking van de TONK gereed is. In totaal is een bedrag van maximaal € 130 miljoen gereserveerd voor het eerste halfjaar van 2021. Ik weet niet of dit al is opgenomen in de Decembercirculaire die een dezer dagen verschijnt.

Vanmiddag debatteert de Tweede Kamer over armoede- en schuldenbeleid, dus misschien komen daar nog nieuwe inzichten naar voren.

Aanvulling n.a.v. Kamerdebat: Staatssecretaris Van ’t Wout geeft aan dat hij een ‘light versie’ voor ogen heeft. Dus veel beleidsvrijheid voor gemeenten om maatwerk te leveren. En wellicht kunnen de gebruikelijke inkomensgrenzen wat worden opgerekt.