De Wet wijziging curatele, beschermingsbewind en mentorschap is geëvalueerd. Minister Dekker bood het evaluatierapport vorige week aan aan de Tweede Kamer. De onderzoekers hebben vooral gekeken naar de wetswijziging op het gebied van beschermingsbewind. Sinds 2014 kan dit ook aangevraagd worden in het geval van problematische schulden. Voorheen was deze maatregel alleen mogelijk als mensen niet voor zichzelf konden zorgen.

Gemeenten vinden dat rechters doorgaans geen oog hebben voor mogelijke alternatieven voor beschermingsbewind zoals gemeentelijk budgetbeheer. Overigens krijgen gemeenten in de nabije toekomst waarschijnlijk wel adviesrecht voordat de rechter uitspraak doet over beschermingsbewind.

Gemeenten zien de wetswijziging als een belangrijke oorzaak voor de sterke stijging van het aantal beschermingsbewindzaken en de extra kosten in de bijzondere bijstand.

Los van de kritiek van gemeenten signaleert een expertgroep van rechters dat de categorie problematische schulden erg dominant begint te worden binnen de beschermingsmaatregelen en daarmee tot veel werk leidt. Tegelijkertijd zijn geraadpleegde kantonrechters, bewindvoerders en schuldhulpverleners positief over de wettelijke mogelijkheid, omdat hiermee aangesloten wordt op een belangrijk maatschappelijk vraagstuk en bewind in deze situatie een oplossing kan zijn.

Er is ook gekeken naar de nieuwe kwaliteitseisen voor bewindvoerders. Rechters signaleren dat met de eisen het ‘kaf van het koren’ is gescheiden en er bij vertegenwoordigers meer bewustzijn over het belang van goede dienstverlening ontstaan is. Ze zien echter ook, dat de kwaliteitseisen geen volledige garantie bieden dat misstanden uitgesloten worden.

Over de wettelijke verruiming van de bevoegdheden van bewindvoerders bij problematische schulden – een bewindvoerder mag alle handelingen verrichten die bijdragen aan een goed bewind – lopen de meningen van de kantonrechters uiteen. In de Memorie van Toelichting zijn de taken benoemd die een bewindvoerder kan uitoefenen bij problematische schulden: stabilisatie, toeleiding naar schuldhulpverlening en eventueel zelf (tegen betaling) minnelijke trajecten regelen. Bewindvoerders zijn positief over deze verruiming, de NVVK niet.

Verder lees ik: de aanscherping van de rechtsgrond en overheveling van verkwisting als grond voor beschermingsbewind hebben ertoe geleid dat curatele minder vaak wordt opgelegd.

Beschermingsbewind als ‘activiteit in het algemeen belang’
Ook recent in het nieuws: Meerdere gemeenten willen beschermingsbewind zelf gaan aanbieden om de stijgende kosten van de bijzondere bijstand beheersbaar te maken en problemen met malafide bewindvoerders aan te pakken. Als gemeenten het beschermingsbewind aanmerken als activiteit in het algemeen belang – zoals Groningen deed in 2014 – handelen zij volgens een recente uitspraak van de ACM niet in strijd met de Wet markt en overheid. Gemeenten hoeven dan ook niet de kostprijs door te berekenen en ook niet bijzondere bijstand te verlenen voor particuliere bewindvoering. Bewindvoerders zeggen dat zij door het gemeentelijk beleid geen broodwinning meer hebben en dat zij bezwaar zullen aantekenen tegen de uitspraak van de ACM.

De uitspraak heeft geen gevolgen voor de experimenten met het beschermingsbewind in Deventer. Deventer werd vorig jaar teruggefloten door de ACM toen zij van plan was alleen nog bijzondere bijstand te verlenen aan klanten van bewindvoerders als dat bewind door het gemeentelijk BAD (Budget Adviesbureau Deventer) werd uitgevoerd. Daarop kwam de gemeente met een ander plan; de bijzondere bijstand voor vergoeding van beschermingsbewind werd vastgesteld op het prijsniveau van het beschermingsbewind door het BAD, ook als een cliënt bij een commerciële bewindvoerder zit. Daarover is nu bij wijze van pilot een proefproces gaande.