Deze uitspraak van Ghandi haalt Michael Moore aan in Sicko. In deze documentaire haalt hij de Amerikaanse verzorgingsstaat genadeloos door het slijk. Na mijn recente avontuur in de VS snap ik nog beter dat Moore door veel Amerikanen – rechts èn links van het politieke spectrum – verguisd wordt. De vuile was buiten hangen getuigt niet van patriottisme.

Hoe civilized is Nederland nog? Gisteren was ik bij een congres in Brussel waar experts uit diverse EU-landen vertelden over de schuldhulpverlening in hun land. Tijdens zulk soort gelegenheden is het juist weer wèl fashionable om gehakt te maken van het beleid van het land dat je vertegenwoordigt. Ik heb zelf verteld over de nieuwe wet en de bezuinigingen. En natuurlijk heb ik ook kritische noten geplaatst. Maar mijn toehoorders vonden veel van mijn kritische noten nogal misplaatst…

Veel EU-landen hebben niet zoals wij de zekerheden en vanzelfsprekendheden als een minimuminkomen, beslagvrije voet, regulering van private schuldbemiddeling en gemaximeerde rentes en incassokosten. Of het feit dat je bij een schuldregeling niet je pensioen hoeft in te leveren (zoals in Hongarije) en je altijd kunt terugvallen op zoiets als de Wsnp.

Engeland kent nog steeds de beruchte loan sharks. In Portugal kun je als wanbetaler bezoek krijgen van men in black met een grote zwarte hoed die je overal achtervolgen. Deze vertegenwoordigers van een incassobureau posten bij je huis en wachten je op bij je werk, zodat binnen de kortste keren iedereen weet dat je schulden hebt. Ze vallen je verder niet lastig, maar maken je wel knap nerveus. Het blijkt een hele effectieve incassomethode en het mag van de Portugese wet. Ook in Zweden – toch jarenlang het beste jongetje van de klas – is de consumentenbescherming behoorlijk afgebrokkeld. De incasso-industrie wordt steeds agressiever en was vorig jaar de meest florerende industrie van het land. In de koude Zweedse winter mag er gewoon het gas, water en licht worden afgesneden. Mijn buitenlandse collega’s reageerden vol ongeloof op het feit dat onze Tweede Kamer vóór het brede moratorium heeft gestemd.

Bij schuldregeling is het altijd de vraag wie het meeste water bij de wijn moet doen: de schuldenaar, de schuldeiser of de overheid. Door de relatief goede consumentenbescherming en het feit dat schuldeisers vaak gedwongen zijn een groot deel van hun schuld kwijt te schelden, zie je dat Nederlandse bedrijven voorzichtiger zijn met het verstrekken van leningen dan elders. Dat heeft dus meteen ook een preventieve werking. In veel andere EU-landen is het de schuldenaar die een levenlang vast zit aan zijn schulden. Of de overheid die flink bijlapt om een deal met de schuldeisers te kunnen realiseren.

En overal in Europa hetzelfde verhaal: huishoudens en regeringen die op de pof hebben geleefd en nu op grote schaal in de problemen komen. En vooral belabberde wet- en regelgeving rond consumentenschulden en schuldhulpverlening. Gisteren werd toch een beetje de chauvinist in mij wakker: hoewel we hier met z’n allen ook flink moeten inleveren, hebben we het vooralsnog best goed voor elkaar.