Staatssecretaris Van Ark van SZW heeft mede namens de collega’s van VWS en OCW het onderzoeksrapport Zwerfjongeren en schulden naar de Tweede Kamer gestuurd.

Het aantal dakloze jongeren (18-27 jaar) is sinds een aantal jaar stijgende. Op 1 januari 2016 ging het om 10.700 jongeren. Het grootste deel heeft complexe, meervoudige problematiek. Veel zwerfjongeren zijn bijvoorbeeld in contact geweest met jeugdzorg en hebben agressieproblemen. Ze zijn bezig met overleven. Bijna 25% is zwakbegaafd of heeft een verstandelijke beperking. Veel zwerfjongeren die al in zicht zijn bij een vorm van hulpverlening zitten in budgetbeheer of bewindvoering.

Oplossingsrichtingen
De onderzoekers geven de volgende oplossingsrichtingen:

• De invoering van de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet zal ertoe leiden dat geen onderscheid meer wordt gemaakt naar leeftijd en de jongeren maandelijks dus een hoger bedrag overhouden.
• Gebruik eenvoudig en begrijpelijk taalgebruik en motiverende gespreksvoering.
• Geef uitleg aan schuldeiser over de situatie van de jongere en licht toe wat voor de schuldeiser de voordelen zijn als hij meewerkt aan het schuldhulpverleningstraject.
• Zorg dat professionals deskundig zijn, bijvoorbeeld als het gaat om schuldhulp aan iemand met studiefinanciering of het begeleiden van mensen met een licht verstandelijke beperking of psychische problematiek.
• Andere  oplossingen liggen in het goed begeleiden van de overgang van 18- naar 18+ door gemeenten, maar ook in het bieden van stress-sensitieve hulp- en dienstverlening aan deze jongeren.
• Schuldeisers moeten bijdragen aan het voorkomen en oplossen van betalingsachterstanden bij hun klanten. In het onderwijs moet meer aandacht zijn voor het aanleren van financiële vaardigheden.
• Voor jongeren van 18 tot 21 jaar geldt een lagere bijstandsnorm omdat ouders verplicht zijn hun kinderen tot 21 jaar te onderhouden. Daarnaast kun je als jongere recht hebben op bijzondere bijstand als je je onderhoudsrecht jegens je ouders niet te gelde kunt maken. Zwerfjongeren kunnen vaak geen beroep doen op hun ouders, bijvoorbeeld doordat hun relatie met ouders is verstoord, dus is aanvullende bijzondere bijstand voor deze groep waarschijnlijk regelmatig nodig. In hoeverre gemeenten op basis van hun beleidsregels zwerfjongeren deze mogelijkheid van bijzondere bijstand überhaupt bieden, is niet bekend.
• Maar liefst 50% van de schuldhulpverleners geeft in de enquête aan dat zij te weinig tijd krijgen om hulp goed op te zetten, omdat de werkdruk te hoog is. Het verlagen van caseload, waardoor schuldhulpverleners onder andere meer tijd kunnen besteden aan moeilijkere doelgroepen, waaronder zwerfjongeren, is wenselijk.
• Tot slot worden veranderingen in het onderwijs zelf genoemd, waardoor deze jongeren onderwijs op maat kunnen volgen.

Van Ark schrijft in haar aanbiedingsbrief dat deze doelgroep de nadrukkelijke aandacht heeft van het kabinet, onder andere in de Brede schuldenaanpak, het Actieprogramma Zorg voor de jeugd en de Meerjarenagenda beschermd wonen en maatschappelijke opvang. In de bijlage van haar brief staat een overzicht van lopende en voorgenomen maatregelen van de betrokken departementen.

Van kostenpost naar investering
Eerder dit voorjaar verscheen het rapport Van kostenpost naar investering. Jaarlijks verlaten 20.000 jongeren op hun 18e jeugdzorg. Het probleem is dat er geen goede overgang is naar volwassenzorg. De kosten zijn hoog: tussen de 36.000 en 100.000 euro per jaar per jongere. Het onderzoek laat zien wat een duurzame, preventieve aanpak van dakloosheid van jongeren oplevert. En dat is, zo zal je niet verbazen, veel!

(klik om te vergroten)